Choroby przyzebia sa bardzo duzym problemem wsrod doroslych jak rowniez wsrod dzieci. Szczotkowanie zebow, uzywanie nitki miedzyzebowej oraz innych metod sluzacych do manualnego, mechanicznego usuwania plytki nazebnej sa niezbedne i skuteczne w zapobieganiu i kontrolowaniu przebiegu chorob przyzebia. Niestety obserwacje kliniczne wskazuja, ze bardzo trudno jest zmobilizowac pacjenta do dlugotrwalego, systematycznego dbania o higiene zebow.
Postep choroby przyzebia i jej zaawansowanie jest zwiazany z iloscia i gruboscia plytki nazebnej, jej dojrzaloscia, skladem bakteryjnym oraz odpornoscia organizmu pacjenta. Plytka naddziaslowa moze doprowadzic do zapalenia dziasel, natomiast plytka osadzajaca sie pod zmienionym pod wplywem zapalenia dziaslem powoduje powolne niszczenie glebszych warstw aparatu podtrzymujacego zab (przyzebia). Wraz z postepem choroby wlokna laczace zab z koscia ulegaja rozpadowi, nastepuje proces formowania sie kieszonki patologicznej i jej postepujacej, nawracajacej infekcji i poglebiania. Jest to proces postepujacy, nieodwracalny.
Odpowiednia kontrola nad formowaniem sie plytki nazebnej eliminuje stany zapalne dziasel ( gingivitis - zaczerwienione, obrzekniete dziasla latwo krwawiace pod wplywem szczotkowania) i zmniejsza jej wplyw destrukcyjny na tkanki glebiej polozone. Jezeli jednak choroba przyzebia postepuje nadal mimo profesjonalnego dokladnego czyszczenia w gabinecie dentystycznym swiadczy to o braku motywacji w utrzymaniu prawidlowej domowej higieny jamy ustnej u pacjenta lub slabej jego zdolnosci manualnej.
Obecnie stosowane mechaniczne metody usuwania plytki nazebnej (szczotkowanie, nitkowanie) w domu oraz czyszczenie glebokie w gabinecie moga byc wspomagane za pomoca zwiazkow chemicznych (terapeutykow) roznego typu.
Zwiazki fluoru
Ich dzialanie przeciwprochnicowe jest znane od ponad 30 lat. Z powodu ich dzialania przeciwbakteryjnego na bakterie zawarte w plytce nazebnej badane sa one rowniez w kierunku oslabienia stanow zapalnych dziasel. Zwiazki te zahamowuja gromadzenie sie i rozwoj bakterii, oslabiaja ich metabolizm i produkcje toksyn uszkadzajacych tkanki przyzebia. Dlugoterminowe zazywanie niektorych zwiazkow fluoru, a zwlaszcza fluorku cynawego (SnF 2 ) moze spowodowac przebarwienie brzegow dziasla, wypelnien lub bruzd i szczelin w zebie. Osad ten moze byc latwo usuniety w trakcie rutynowego czyszczenia profesjonalnego w gabinecie.
Preparaty najbardziej skuteczne zawierajace fluorek cynawy to: Gel-kam, Stanimax, T-4 gel.
Irygacje
Specjalne aparaty pozwalaja na wprowadzenie czystej przegotowanej wody lub srodkow chemicznych miedzydziaslowo, nad, lub poddziaslowo.
Uzywanie specjalnej aparatury do przemywania kieszonek dziaslowych powoduje wprowadzanie plynu lub zwiazkow chemicznych mniej wiecej do polowy glebokosci kieszonki. Na podstawie badan przemywanie kieszonek pod lekkim cisnieniem jest zalecane jako bezpieczna, dodatkowa metoda rutynowej higieny jamy ustnej. Nie stwierdzono aby ich stosowanie spowodowalo bakteriemie, czyli wysiewanie sie bakterii do organizmu, wieksza niz przy rutynowym czyszczeniu szczotka. Przemywanie kieszonek nie usuwa plytki nazebnej calkowicie i dlatego jest zalecane tylko jako metoda dodatkowa. Ostatnie badania wskazuja, ze irygacje kieszonek rozcienczonym Peridexem (chlorheksydyna) lepiej redukuja plytke nazebna i stan zapalny dziasel niz plukanie jamy ustnej tym stezonym, nie rozcienczonym preparatem. Do irygacji mozna tez uzywac inny rozcienczony preparat z chlorheksydyna - Periogard.
Poddziaslowe (miejscowe) stosowanie lekow
Obecnie trwaja badania nad poddziaslowym umiejscawianiem roznych preparatow leczniczych. Bada sie Chlorheksydyne, Tetracykliny, Metronidazol i ich wplyw na tkanki. Przepojone tetracyklina wlokna sa badane najczesciej. Zakladane sa pod dziaslo gdzie wolno uwalniaja antybiotyk przez okres 7-10 dni. Po tym czasie musza byc one usuniete. Antybiotyk tak wprowadzony ma wyzsza koncentracje miejscowa anizeli stosowany ogolnie. Nie ma tez objawow ubocznych zauwazalnych przy stosowaniu ogolnym. Wlokna te moga byc stosowane jako dodatkowa terapia po zastosowaniu rutynowego glebokiego czyszczenia. Zmieniaja one sklad bakteryjny kieszonki. Obecne trwaja badania nad srodkami, ktore ulegaja rozkladowi w trakcie uwalniania terapeutyku. Sa one jak do tej pory dostepne w Europie, ale nie w Stanach Zjednoczonych.
Antybiotyki stosowane ogolnie
Niektore antybiotyki podawane ogolnie uzyskuja wysokie stezenie w slinie i w plynie kieszonki dziaslowej. Wielu naukowcow twierdzi, ze podawanie antybiotykow w przypadku chorob przyzebia nie jest konieczne. Uwaza sie jednak, ze ich stosowanie w niektorych przypadkach jest jednak bardzo wskazane jak np. w przypadku parodontozy mlodzienczej, parodontozy opornej na rutynowe leczenie, w przypadku pacjentow z obnizona odpornoscia ustroju, we wrzodziejacym zapaleniu dziasel, w przypadku szybko postepujacej parodontozy. Dobor antybiotyku nastepuje na podstawie rodzaju bakterii wywolujacych chorobe, zdolnosci do koncentracji w plynie kieszonki dziaslowej oraz sposobie dzialania na kolagen. Sposrod wielu grup antybiotykow najczesciej stosowane sa tetracykliny. Jednym z najwazniejszych powodow ich stosowania jest to ze ich koncentracja w slinie jest 4-5 razy wieksza niz w osoczu krwi. Tetracykliny ochraniaja kolagen poprzez zahamowanie dzialania enzymu kolagenazy rozkladajacego kolagen. Zwiekszaja wiec odpornosc organizmu na stan zapalny i hamuja rozpad wiezadel laczacych zab z koscia. Tetracykliny sa szczegolnie aktywne przeciwko bakterii Actinobacillus, ktora jest odpowiedzialna za parodontoze mlodziencza.
W trakcie stosowania tetracyklin pojawia sie wiele objawow ubocznych, na przyklad dolegliwosci przewodu pokarmowego, wrazliwosc na swiatlo. Tetracykliny podawane w trakcie formowania sie zawiazkow zebow stalych powoduja stale wewnetrzne przebarwienia tych zebow na kolor zolto brazowo szary. Stosuje sie je przez bardzo dlugi okres od 1 do 2 miesiecy.
Minocyclina jest antybiotykiem z rodzaju tetracyklin, ale stosuje sie ja tylko 2 razy dziennie i ma ona mniejsze objawy uboczne.
Doxycyclina ma podobne dzialanie do Minocykliny i jest ona zazywana tylko raz dziennie.
Inne antybiotyki badane i stosowane w chorobach przyzebia to Eytromycyna, Augmentin, Metronidazol, Clindamycyna, Amoxycyclina. Nalezy jednak byc swiadomym, ze ich uzycie moze spowodowac powstanie szczepow bakterii odpornych na dany antybiotyk w przyszlosci, gdy bedzie on potrzebny do leczenia innej choroby ogolnoustrojowej.
Ostatnie badania wskazuja, ze krotkoterminowe miejscowe i ogolne zastosowanie antybiotyku w zaawansowanej chorobie przyzebia redukuje potrzebe zabiegow operacyjnych na przyzebiu oraz potrzebe usuwania zebow. Nie wiadomo jednak na jak dlugo.
Leki przeciwzapalne niesterydowe
Zazywane sa one w celu zahamowania produkcji prostaglandyn odpowiedzialnych za resorbcje kosci w parodontozie. Prostaglandyny sa produkowane przez organizm w odpowiedzi na niektore patologiczne bakterie zawarte w plytce nazebnej. Stosowanie lekow przeciwzapalnych obniza produkcje tych metabolitow stymulujacych resorpcje kosci, zahamowuje przez to utrate kosci zwiazana z parodontoza.
Najczesciej badanym preparatem jest Flurbiprofen. W badaniach na zwierzetach zwalnia on proces utraty kosci przy zastosowaniu ogolnym i miejscowym. Badania na ludziach daly podobne efekty.
Choroby przyzebia sa rezultatem infekcji bakteryjnej. Dlatego stosowanie antybiotykow i innych terapeutykow jest efektywnym dodatkiem do mechanicznego usuwania plytki nazebnej i kamienia nad i poddziaslowego. Pozwala to na spowolnienie lub zatrzymanie choroby przyzebia. Nalezy jednak wiedziec, ze celem terapii jest zredukowanie glebokosci patologicznej kieszonki przyzebnej, do takiej glebokosci kiedy pacjent jest w stanie sam kontrolowac utrzymanie zdrowego przyzebia.
