W obecnym wydaniu Monitora skoncentrujemy sie na rzadko omawianej kwestii zwiazanej posrednio z real estate. Omowimy zagadnienie osobistego oraz prawnego bezpieczenstwa osob zaangazowanych w sprzedaz domu oraz ich mienia. Asumpt do podjecia tematu stwarzaja smutne statystyki aktow kryminalnych dokonywanych na wlascicielach domow oraz agentach real estate. Niepokojacy wzrost tego rodzaju przestepstw dowodzi, iz ogolna wiedza spoleczenstwa na ten temat jest wciaz niedostateczna. Grupa najbardziej narazona na akty przemocy sa osoby probujace sprzedac dom bez pomocy posrednika. Zamiarem kazdego wlasciciela bawiacego sie w sprzedaz nazywana lapidarnie w jezyku angielskim FISBO (for sale by owner) jest zaoszczedzenie na prowizji. Oszczednosc jest wspaniala cecha, bedaca domena wiekszosci imigrantow osiedlajacych sie w USA. Rzecz oczywista, Polonia znajduje sie w czolowce najciezej pracujacych oraz najlepiej oszczedzajacych srodowisk imigrantow. Na kazdym kroku probujemy "zrobic to" taniej. Sami zmieniamy olej samochodowy, sami malujemy, ukladamy glazure, budujemy garaz lub wreszcie sprzedajemy swoj dom. Robimy to z roznym skutkiem, czasami dobrze, czasami bardzo zle. Rdzenni mieszkancy ziemi Washingtona nie przywykli do tak meczacych i nieortodoksyjnych zajec reaguja na nasze wysilki wzruszeniem ramion. Ich podejscie do tego typu zagadnienia jest dosc wygodne: nie potrafie - wiec nie probuje robic na sile. Malo utalentowany majsterkowicz remontujacy dom w ramach swoich mozliwosci pozostawi po sobie zachlapane farba drzwi lub krzywo zainstalowane plytki podlogowe. Nie przygotowany do sprzedawania swojego domu wlasciciel pragnacy zaoszczedzic na prowizji placonej agencji real estate, niejednokrotnie eksponuje siebie oraz swoja rodzine na rzeczy znacznie grozniejsze anizeli krzywa podloga lub drzwi.
Niebezpieczenstwa "FISBO"
Nie chcialbym azeby moj punkt widzenia odebrany zostal przez Czytelnikow jako proba krucjaty przeciwko obywatelom nie korzystajacym z uslug firm real estate. Niejednokrotnie juz podkreslalem, ze sprzedaze "przez wlasciciela" nie stanowia zadnego zagrozenia dla calosci sektora uslugowego real estate. Statystycznie okolo 95% prob sprzedazy " by owner" konczy swoj zywot poprzez zgloszenie do wyspecjalizowanych firm brokerskich. Nieprawda jest zatem, ze brokerzy maja negatywne nastawienie do FISBOS . Prawda jest natomiast, ze niektorzy wlasciciele wprowadzaja srodowisko brokerow w zaklopotanie swoimi fundamentalnymi pomylkami.
Pomijajac aspekt nagminnie zawyzonych cen, FISBOS popelniaja razace bledy w kwestiach bezpieczenstwa. Wciaz swiezo w pamieci tkwia nam bulwersujace wydarzenia roku ubieglego - okrutne morderstwa dokonane na dwoch kobietach probujacych sprzedajacych swoje domy bez uzycia posrednika.
Przestepstwa dokonane zostaly w dzielnicach chicagowskich uwazanych za tzw. dobre - Old Irving Park oraz Edison Park. Ofiary przestepstw staly sie ofiarami wlasnej naiwnosci.
Zaaferowany sprzedaza domu FISBO z reguly nie potrafi dokonac wlasciwej selekcji dzwoniacych na ogloszenie prasowe osob. Co gorsze, jest swiecie przekonany, ze wiekszosc petentow to prawdziwi, potencjalni nabywcy. W rzeczywistosci, okazuje sie, ze prawdziwi interesanci reprezentuja kilkuprocentowa grupe, natomiast 90 procent dzwoni w celu zaspokojenia ciekawosci. Pozostale kilka procent moze reprezentowac potencjalnie najmniej przyjazna grupe. Eksponujac swoj telefon oraz adres w rubryce "dom na sprzedaz" stajemy sie automatycznie obiektem zainteresowania swiata przestepczego. Ogloszenia prasowe sa stale monitorowane zarowno przez pospolitych zlodziei oraz - co gorsze - przez roznej masci psychopatow. Badania przeprowadzone przez National Association of Realtors sugeruja, ze statystyki aktow kryminalnych kilkakrotnie maleja w momencie zaangazowania agencji real estate z bardzo prostej przyczyny: przestepcy nie czuja sie wygodnie w obecnosci osob trzecich. Jezeli powyzsze argumenty nie zniechecaja Panstwa do proby sprzedazy domu "w pojedynke", proponuje uswiadomienie sobie podstawowych regul bezpieczenstwa:
- Zawsze powinnismy weryfikowac osoby dzwoniace na nasze ogloszenie. Niezastapionym urzadzeniem jest " caller id". Zablokowany na odczytniku numer osoby dzwoniacej wzglednie niechec do ujawnienia telefonu domowego lub do pracy jest bardzo zlym sygnalem nie wrozacym uczciwych intencji osoby dzwoniacej. Logicznie rozumujac, osoba zamierzajaca kupic dom powinna miec prace oraz staly adres zamieszkania. Numery telefonow komorkowych lub pagerow sa bardzo latwe do sfingowania: tak zwane " hot numbers" czyli kradzione kody sa nagminnie uzywane przez swiat przestepczy (cena ok. 50 dolarow na czarnym rynku). Osobom odmawiajacym weryfikacji nazwiska oraz telefonu do domu/pracy oraz podajacym tylko numer pagera, powinnismy uprzejmie, acz stanowczo odmowic przekroczenia progu naszego domu.
- Umawiajac sie na spotkanie z zainteresowana, obca osoba nie musimy opowiadac historii naszego zycia lub objasniac naszego dokladnego rozkladu zajec. Nadmierna gadatliwosc moze dac przestepcy dokladne informacje na temat godzin powrotu z pracy, szkoly, liczebnosci rodziny itp. Powsciagliwosc jest w cenie.
- Jezeli decydujemy sie na spotkanie z obca osoba w celu pokazania domu z pewnoscia nie powinnismy tego robic w pojedynke. Obecnosc osoby znajomej jest jak najbardziej pomocna. Na terenie Chicago oraz okolic istnieja wyspecjalizowane wieloosobowe szajki trudniace sie glownie kradziezami. Ich ulubiona praktyka jest odwiedzanie domow z napisem " open house".
"Open house"
Popularna forma reklamy domu poprzez jego otwarcie dla wszystkich bez wyjatku bywa pomocnym narzedziem w procesie sprzedazy. Jest ona szczegolnie zalecana w przypadku idealnie wycenionych domow: pierwszy " open house" moze zakonczyc sie udana sprzedaza. Powtarzane kilka lub kilkanascie razy otwarcia przestaja miec sens. Tablice z napisem "dom otwarty" poustawiane przez 20 kolejnych weekendow swiadcza o powaznym problemie psychologicznym wlasciciela: przewagi czynnika chciwosci nad podstawowymi zasadami zdrowego rozsadku. Tablice oznajmiajace takie "wieczne" open houses widzimy zarowno wsrod FISBOS oraz agencji real estate.
Rozgrzeszajac FISBOS za ich czyny, rodzi sie proste pytanie: skoro brokerzy real estate sa lepiej poinformowani, dlaczego daja sie wciagnac w tego typu zabawe? - Agencje real estate sa zainteresowane robieniem maksymalnej ilosci " open houses", gdyz stwarza to okazje przechwycenia duzej ilosci potencjalnych klientow. Do niedzielnej ceremonii otwarcia bardzo czesto oddelegowani sa z braku lepszego zajecia poczatkujacy (czyli malo doswiadczeni) agenci real estate. Z punktu widzenia bezpieczenstwa, uporczywe powtarzanie open house jest proszeniem sie o wypadek. Kazdy kto nadzorowal tego typu przedsiewziecia doskonale wie, ze po godzinie kompletnej ciszy nagle potrafi pojawic sie okolo 20-30 osob, ktorymi gospodarz nie jest w stanie sie zajac. Dla zawodowych zlodziei open house jest bardzo latwym polem dzialania. Praktycznie wolno im bezkarnie "myszkowac" przez powiedzmy 15 minut po calym domu. Pomaga im w tym wlasciciel (wzglednie agent) uprzejmie otwierajacy wszystkie szafy i zakamarki, oraz co chwile biegajacy witac nowych klientow. Moje porady dotyczace koncepcji " open houses" sprowadzaja sie do przestrzegania podstawowych zasad logiki:
- Jeden open house w miesiacu calkowicie wystarczy. Bedziemy musieli tylko raz w miesiacu czyscic zaplamiony dywan lub zmywac bloto z parkietow.
- Przedmioty wartosciowe - bizuteria, aparaty fotograficzne oraz gotowka musza byc przeniesione w bezpieczne miejsce. Bezpieczne miejsce nie oznacza szafki na bielizne lub szafek kuchennych. Pamietajmy, ze kazdy prawdziwy lub nieprawdziwy kupiec ma prawo zagladac w nasze tajemne skrytki.
- Nigdzie nie jest powiedziane, ze musimy wpuszczac wszystkich zainteresowanych naraz. Najlepsza metoda rozladowania spietrzen jest krotka, ale uprzejma notatka na drzwiach wejsciowych: prosimy poczekac - asystujemy innym zainteresowanym.
Brak kontroli nad zwiedzajacymi dom interesantami niesie za soba rowniez zagrozenie innej natury - odpowiedzialnosc prawna. Niebezpieczna klatka schodowa, brak poreczy lub otwarte puszki elektryczne moga byc przyczyna nieszczesc. Nie musze przypominac, ze zyjemy w kraju bedacym w czolowce swiatowej spraw sadowych o odszkodowanie. Reperacja wadliwych lub niebezpiecznych elementow naszego domu jest zatem absulutna koniecznoscia poprzedzajaca wstepna mysl zorganizowania open house. Nieszczesliwe wypadki - najczesciej z udzialem malych dzieci - zdarzaja sie, jak wiemy, dosc czesto. Nie propaguje w tym miejscu dyskryminacji rodzin wielodzietnych wspolnie zwiedzajacych otwarte w niedziele domy, jednakze zachecam do bycia stanowczym. Niemowleta lub kilkuletnie dzieci naprawde nie musza odbywac nauki chodzenia po schodach wiodacych na strych ani tez pomagac tatusiowi badajacemu tajniki pieca nadmuchowego.
Ostatnia pozycja z listy przestrog dotyczy odpowiedzialnosci prawnej za dyskryminacje. Brokerzy real estate popelniaja niewiele bledow w tej materii - srodowisko nasze jest regularnie, niczym wojsko cwiczone w ramach tzw. Fair Housing Laws. Wlasciciele prywatni najczesciej nie doceniaja wagi tego typu zagrozen.
Przypomne, ze osoby majace wiecej anizeli 4 domy lub sprzedajacy wiecej anizeli 1 dom w przeciagu dwoch lat w pelni podlegaja tym surowym przepisom, nawet wystepujac pod szyldem "przez wlasciciela". Termin dyskryminacja, oprocz kwestii rasowych dotyczy miedzy innymi uprzedzen ze wzgledu na religie, stan cywilny, narodowosc oraz plec. Kary za naruszenie ustaw antydyskryminacyjnych w skrajnych przypadkach moga doprowadzic do monstrualnych grzywien, wzglednie konfiskaty domu. Koszty spraw sadowych przeciwko wlascicielom domow schwytanych na nielegalnej dyskryminacji nie sa zwracane nawet w przypadkach uniewinnienia od zarzutow(!).
Fatalistyczny ton dzisiejszego artykulu nie powstal z domyslow lub fantazji: opisane sytuacje oparte sa na autentycznych faktach. Zamiarem autora nie bylo zatem bezzasadne straszenie czcigodnych Czytelnikow naszego pisma.
Z uwagi na fakt, iz nie kazdy z nas posiada intuicyjna zdolnosc unikania pomylek zyciowych poruszanie tematow przykrych spelniac powinno wazna edukacyjnie role. Swiadomosc istnienia potencjalnych pulapek niedopuscila by bowiem do powstania opisywanych powyzej niemilych sytuacji. Dzialajmy madrze i przezornie, tak abysmy nie stali sie bohaterami prasowych lub telewizyjnych "horror stories". Pomyslnych oraz bezpiecznych sprzedazy na rynku wiosennym zyczy Panstwu autor.
