Kwestia zakwalifikowania osoby pracujacej w Stanach Zjednoczonych jako pracownika albo niezaleznego kontraktora jest jednym z najbardziej dyskusyjnych problemow dotyczacych zwlaszcza opodatkowania tej osoby. Mysle, ze temat ten dotyczy bardzo wielu z nas, emigrantow z Polski, chocby z tego powodu, ze czesto po przyjezdzie do Ameryki duza czesc polskich emigrantow podejmuje prace w budownictwie lub w firmie sprzatajacej. Z punktu widzenia amerykanskiego urzedu podatkowego niezalezny kontraktor (czy tez tzw. subkontraktor, czyli pracujacy na zlecenie dla kontraktora) musi sam placic swoje podatki. Pracownikowi natomiast podatki odciaga pracodawca przy kazdej wyplacie.
Jakie sa zalety i wady kazdej klasyfikacji? Najwazniejsza zaleta dla pracownika jest placenie polowy skladki ubezpieczenia emerytalnego przez pracodawce (7.65% od zarobkow). Niezalezny kontraktor musi sam placic 100% swojej skladki emerytalnej. Oprocz tego pracodawca oplaca ubezpieczenie od bezrobocia dla pracownika. Kontraktor jezeli jest zorganizowany jako tzw. "sole proprietor" (najprostsza forma biznesu w USA) nie ma, niestety, ubezpieczenia od bezrobocia. Mozna to ominac zakladajac na przyklad korporacje; wlasciciel tej korporacji bedzie wtedy pracownikiem, ale skladki od bezrobocia bedzie musial placic sam (a nie pracodawca lub zleceniodawca).
Na przedstawionym ponizej przykladzie wyjasnie roznice w opodatkowaniu pomiedzy tymi dwiema kategoriami zatrudnienia. Zalozmy ze kontraktor i pracownik zarabiaja po $40,000 rocznie za taka sama prace. Zakladajac, ze obaj nie maja zadnych wydatkow zwiazanych z praca i obaj sa stanu wolnego kontraktor zaplaci $11,896 podatku, a pracownik $10,187 (razem z podatkiem stanu Illinois). Glowna roznica bedzie to, ze kontraktor musi sam oplacac swoja skladke emerytalna w stu procentach, natomiast polowe skladki pracownika oplaca pracodawca. Teraz zalozmy, ze zarowno kontraktor jak i pracownik maja po $5,000 wydatkow zwiazanych z praca (np. narzedzia). Podatek kontraktora wynosi w tym przypadku $9,531, a pracownika - $9,865. Szybszy spadek podatku dla kontraktora niz dla pracownika mozna wytlumaczyc tym, ze wydatki dla kontraktora odpisywane sa bezposrednio od dochodu brutto, natomiast wydatki pracownika musza przejsc przez szereg limitow ustanowionych przez IRS, i tym samym zmniejsza to skutecznosc osczednosci podatkowych. Oczywiscie, nalezy pamietac, ze pracownicy w wiekszosci przypadkow maja duzo mniejsze wydatki w pracy jak kontraktorzy z racji tego, ze to pracodawca przewaznie dostarcza narzedzia i miejsce pracy.
Jak wykazuja badania, kontraktorzy moga liczyc na wieksze zarobki niz pracownicy za te sama prace. Roznica wynosi przewaznie co najmniej 20-40% na korzysc kontraktora (ankieta "The Wall Street Journal"). Jest to spowodowane miedzy innymi tym, ze zleceniodawcy nie musza placic skladek ktore wymienilem powyzej.
Odciaganie podatkow od wyplaty przez pracodawce wprowadzono w USA w czasie II wojny swiatowej, w 1943 roku. Przedtem wszyscy placili sami swoje naleznosci podatkowe. Pociagniecie to w znakomity sposob zwiekszylo wplywy panstwa. Nic wiec dziwnego, ze IRS dazy do ograniczenia liczby niezaleznych kontraktorow poprzez przeklasyfikowanie wielu z nich na pracownikow.
Kwestie dobrowolnego placenia podatkow z cala pewnoscia mozna zaliczyc do problemow natury psychologicznej. Zalozmy, ze tak jak poprzednio pracownik zarabia $40,000 na rok lecz jest blednie traktowany przez pracodawce jako niezalezny kontraktor (pracodawca nie odciaga zadnych podatkow). Pracownik na swoim rozliczeniu podaje $20,000 nieprawdziwych wydatkow i jego powinnosc podatkowa wynosi w takim przypadku $5,089, a wiec wynosi mniej jak polowe tej sumy ($10,187) ktora by zaplacil jako pracownik. Gdyby wszyscy placili sami swoje podatki, na pewno znalazloby sie bardzo wielu nieuczciwych podatnikow rozliczajacych sie jak w ostatnim przykladzie. Samo prawdopodobienstwo niewykrycia tego typu rozliczenia jest na tyle wysokie, ze wielu podatnikow podjeloby ryzyko. Wedlug ostatnich danych IRS sprawdza tylko okolo 1% wszystkich rozliczen, majac tylko 3 lata czasu na ich sprawdzenie. Nie nalezy sie wiec dziwic, ze w interesie rzadu (i budzetu) lezy wymaganie odciagania podatkow przez pracodawce. Pracodawca wystepuje w tej sytuacji jako poborca podatkowy i rozwiazujac przy okazji wiele problemow natury administracyjnej, nie mowiac o oszczedzonym czasie i pracy urzedu podatkowego.
W ostatnich latach wiele duzych firm amerykanskich, obciazonych skladkami na roznego rodzaju ubezpieczenia zdrowotne, od wypadkow przy pracy, plany emerytalne (dodatkowe plany emerytalne niezalezne od Social Security), zwiazki zawodowe itp., przesunelo czesc pracy do niezaleznych kontraktorow. W duzym stopniu dotyczy to przede wszystkim tzw. zawodow wolnych takich jak architekci,projektanci, inzynierowie, prawnicy, lekarze, ksiegowi, konsultanci komputerowi, specjalisci od marketingu itd. Tendecje ta mozna zauwazyc takze w takich zawodach jak elektrycy, monterzy, roboty budowlane, a nawet produkcja przemyslowa (zlecenia dla podwykonawcow).
Jakie sa cechy odrozniajace niezaleznego kontraktora od pracownika? Wedlug amerykanskiego urzedu podatkowego - IRS - sa to przede wszystkim prawo do kontroli wlasnej pracy, sposob zaplaty za prace i stosunek firmy zatrudniajacej do osoby zatrudnionej. Jeszcze niedawno IRS poslugiwal sie 20 punktowym testem do klasyfikacji przypadkow watpliwych. W 1996 roku IRS wydal nowe wytyczne, ktore sa brane pod uwage przy ustaleniu klasyfikacji. Ponizej wymienie osiem wytycznych, ktore IRS rozpatruje:
· Zaplata za godziny czy na zlecenie
Placenie przez pracodawce na godzine wskazuje, ze mamy do czynienia raczej z pracownikiem niz z kontraktorem, chociaz nalezy pamietac, ze IRS uzna na przyklad prawnikow za niezaleznych kontraktorow jezeli placenie od ilosci przepracowanych godzin jest normalna praktyka w tym zawodzie.
· Zwrot kosztow zwiazanych z praca
Zwrot kosztow przez pracodawce takich jak podroz, materialy, telefon wskazuje na pracownika.
· Reklama
Niezalezny kontraktor dziala jak firma i dlatego fakt, ze sie oglasza potwierdza jego status. Oczywiscie, wielu niezaleznych kontraktorow dziala na podstawie polecen ustnych, dlatego sam fakt, ze kontraktor sie nie oglasza, nie moze byc podstawa do zmiany statusu.
· Instrukcje co do sposobu wykonywania pracy
Pracownik, ktory otrzymuje szczegolowe instrukcje jak wykonac dana prace, przychodzi na okreslone przez pracodawce godziny do pracy, nie jest kontraktorem. Kontraktor powinien otrzymywac sugestie, nie instrukcje, co do sposobu wykonania pracy.
· Szkolenie
Okresowe lub stale szkolenie wskazuje, ze mamy do czynienia z pracownikiem.
· Inwestycja
Inwestycja w narzedzia pracy, przybory, we wlasne biuro itp. jest czynnikiem przemawiajacym na korzysc kontraktora.
· Wykonywanie kluczowych uslug
Jednym z najwazniejszych czynnikow jest wykonywanie uslug, ktore wykonaje dana osoba dla zleceniodawcy. Wedlug IRS jezeli uslugi, ktore wykonuje pracownik sa niezbedne dla prowadzenia firmy, wykonywane codziennie, wtedy mamy do czynienia z pracownikiem nie kontraktorem. Prace wykonywane w fabryce codziennie sa wykonywane przez pracownikow. Jezeli natomiast firma w razie awarii, okresowo zatrudni niezaleznego mechanika do naprawy swoich maszyn mamy do czynienia z sytuacja niezaleznego kontraktora.
Pisemna umowa o prace (zlecenie pracy) jest czynnikiem pomocniczym. Uwaga, sama umowa o zatrudnieniu niezaleznego kontraktora nigdy nie przesadza o statusie danej osoby.
· Praca w pelnym wymiarze godzin
Praca w pelnym wymiarze godzin (full time job) dla jednego pracodawcy byla kiedys najwazniejszym dowodem dla IRS, ze mamy do czynienia z pracownikiem. Teraz IRS uznaje, ze mozna pracowac tylko dla jednego zleceniodawcy, poniewaz na przyklad kontraktor nie ma innych prac albo z powodu alokacji czasu, czy tez dlatego, ze kontrakt wymaga wylacznego poswiecenia czasu dla jednego pracodawcy. Jezeli kontraktor pracuje dla tej samej firmy przez wiele lat, przydatne jest odnawianie kontraktu na przyklad kazdego roku.
Niektore zawody takie jak licencjowany sprzedawca nieruchomosci (real estate agent), sprzedawca ubezpieczen czy krawiec pracujacy z domu sa uznawani za niezaleznych kontraktorow. Bardzo przydatne jest zalozenie wlasnej korporacji, czego dowodzi niedawna sprawa sadowa (Idaho Ambucare Center v. US 57F.3rd 752 (9th Cir. 1995)). Punktem spornym bylo w niej okreslenie statusu dwoch lekarzy zatrudnionych przez firme medyczna do prowadzenia pracy administracyjnej. Obaj wykonywali te sama prace, natomiast jeden z lekarzy mial korporacje i podpisal kontrakt z zatrudniajaca firma. Sad uznal, ze lekarz bedacy wlascicielem korporacji byl niezalezym kontraktorem, natomiast drugi zostal uznany za pracownika. Z punktu widzenia pracodawcy status pracownika jest rowniez nie mniej istotny dlatego, ze w razie sprawdzenia statusu pracownikow przez IRS (lub przez stanowy urzad do spraw ubezpieczen od bezrobocia) i przeklasyfikowania kontraktorow na pracownikow, firma zatrudniajaca jest pociagnieta do odpowiedzialnosci finansowej za nieodciagniete podatki, z reguly do 3 lat wstecz! Przy wiekszej ilosci pracownikow, kary i nieodciagniete podatki do zaplacenia moga spowodowac bankructwo firmy.
W przypadkach kontrolim przeprowadzonej przez IRS i przeklasyfikowania niezaleznych kontraktorow pracodawca moze uniknac czesci lub nawet calej kary, jezeli udowodni, ze dziala w dobrej wierze, zawieral kontrakty z pracownikami oraz byly obecne okolicznosci, ktore wskazywaly na to, ze mial do czynienia z niezaleznymi kontraktorami. W wielu profesjach (np. budowlanych) powszechne jest wykorzystywanie kontraktorow, ktorzy pracuja na zlecenie. Niemniej coraz czesciej zdarzaja sie sprawdzenia wlasnie firm budowlanych przez IRS lub urzedy stanowe.
