W kilku moich poprzednich artykulach pisalem na temat wyboru wlaúciwej rasy psa. Jak wspomnialem, wybor odpowiedniego psa pod wzgledem charakteru wazniejszy jest od wyboru samej rasy. Pomimo tego chcialbym nieco wspomniec o okreslonych grupach, na ktore dziela sie wszystkie istniejace rasy.
W zaleznosci od organizacji kynologicznej podzialy ras moga sie roznic. Wedlug Federacion Cynologique Internacionale, miedzynarodowej organizacji kynologicznej skupiajacej wiekszosc krajow swiata (z wyjatkiem USA, Kanady, Wielkiej Brytanii), w tym takze Polske, wszystkie rasy podzielone sa na 10 podstawowych grup:
1. Owczarki;
2. Psy pracujace (obroncze, strozujace, uzytkowe);
3. Terriery;
4. Jamniki;
5. Rasy pierwotne oraz polnocne;
6. Psy goncze;
7. Psy polujace (wyzly, pointery);
8. Psy polujace (spaniele, retrievery);
9. Psy do towarzystwa;
10. Charty.
Wedlug podzialow stosowanych w Ameryce oraz Anglii rasy psow dziela sie na zaledwie 7 grup. Nie istnieje tam odpowiednik grupy 5. Wszystkie psy mysliwskie stanowia jedna grupe, a charty oraz jamniki naleza do tej samej grupy wspolnie z pozostalymi psami gonczymi.
Pozornie wydaje sie, ze znajomosc tych dosc zawilych podzialow nie jest do niczego potrzebna osobie bedacej w trakcie wyboru rasy psa. Prosze mi jednak wierzyc, ze bardzo mogloby to pomoc. Jak wspomnialem w mych poprzednich artykulach, dzis juz niewiele psow pracuje, jednakze w przeszlosci wszystkie wykonywaly jakies prace, pomagajac tym samym ludziom. Podzialy psow dokonane zostaly wlasnie w oparciu o rodzaj funkcji wykonywanej przez dana rase. Z kolei rasy psow, hodowane przez cale pokolenia dla wykonywania okreslonych czynnosci, wykazuja wiele cech wspolnych, jesli chodzi o ich charakter.
W celu ulatwienia wyboru wlasciwej rasy osobom niezorientowanym, pokusze sie o pobiezna charaktrerystyke kazdej z grup. Chcialbym rownoczesnie raz jeszcze przypomniec, ze odpowiednie wychowanie, poswiecenie nalezytej ilosci czasu oraz kupno z odpowiedniego zrodla, sa daleko istotniejsze niz nawet wybor wlasciwej dla nas rasy. Tylko bardzo niewielki procent psow nie bedzie sprawial wlascicielom klopotow, jesli nie byly szkolone i to bez wzgledu na rase.
1. Psy pasterskie
Hodowane byly od stuleci do pomocy przy wypasie stad owiec, a w przypadku nielicznych ras do bydla. Psy takie latwo sie szkola, wykazujac wpojona genetycznie chec do pracy. Czujne, sprawdzaja sie w roli stroza, a najwieksze z owczarkow rowniez w roli obroncow. Pomimo tego nie sa jako grupa nadmiernie agresywne, choc agresja o charakterze terytorialnym jest typowa. Podwyzszony poziom agresji znacznie czesciej wystepuje u ras psow pasterskich uzywanych do pracy w policji ( Malinois, owczarek niemiecki).
Owczarki cechuje duza potrzeba zarowno ruchu jak i pracy. Jesli jej nie zaspokoimy potrafia dzialac w sposob destruktywny.
Sa to idealne psy dla milosnikow szkolenia lubiacych dlugie regularne spacery. Z racji funkcji wykonywanych w przeszlosci oraz wyjatkowo bujnej siersci, sa predysponowane do zamieszkania poza miastem, najlepiej na duzej farmie. Poziom aktywnosci wysoki.
2. Psy pracujace
Jest to grupa w ktorej znajdziemy najlepszych obroncow ( Rottweiler, mastiffy) oraz strozow ( pinczery, schnauzery). Z racji swych pierwotnych funkcji sa bardzo odwazne. Cechuje je pewnosc siebie, duza sila fizyczna oraz bardzo silny charakter, czesto idacy w parze z podwyzszona agresja. Pomimo tego, w rekach doswiadczonego wlasciciela, sklonnego poswiecic czas na szkolenie, moga byc doskonalymi psami towarzyszami.
Psy te bardzo chetnie sie ucza, choc wymagaja tzw. "twardej reki", przez co ja rozumiem zelazna konsekwencje w postepowaniu, a nie przemoc fizyczna. Zbyt brutalne traktowanie moze spowodowac agresje u psa. Inna przyczyna agresji moze byc brak odpowiedniej ilosci ruchu.
W przypadku nabycia szczeniecia proces szkolenia nalezy rozpoczynac mozliwie jak najwczesniej, im wczesniej tym lepiej.
Psy nadajace sie wylacznie dla wlasciciela z doswiadczeniem. Ulubione zabawy: ciagnienie wozkow z obciazeniem, przeciaganie liny, noszenie przedmiotow.
Poziom aktywnosci sredni, choc moze roznic sie w zaleznosci od rasy (w uproszczeniu odwrotnie proporcionalny do rozmiarow okreslonych ras).
3. Terriery (z wyjatkiem Airedale)
Grupa psow o umiarkowanych rozmiarach. Klasyczne funkcje terrierow polegaly na polowaniu na zwierzeta norowe (lisy, borsuki) oraz tepieniu gryzoni. Mniejsze odmiany terrierow specjalizowaly sie we wchodzeniu do nor. W rezultacie hodowli do takich celow, dzis psy te cechuje ogromna zawzietosc oraz odwaga nie majaca nic wspolnego z ich malym wzrostem.
Typowa jest agresja do psow i innych zwierzat. Prawdziwy terrier najpierw dziala, a dopiero potem mysli, co wymaga ciaglego przewidywania ze strony wlasciela. Prawdziwy terrier raczej zginie niz wycofa sie, nawet w przypadku konfrontacji z wielokrotnie wiekszym przeciwnikiem.
Nawet stosunkowo najlagodniejsze w grupie rasy ( Soft-coated Wheaten, Manchester) wymagaja szkolenia od bardzo wczesnego wieku. Trening o charakterze motywacyjnym przynosi najlepsze rezultaty.
Te "wielkie psy w malym ciele" sa idealnymi towarzyszami dla wlasciciela z duzym poczuciem humoru, ktory potrafi zapewnic im bardzo duzo ruchu oraz roznorodnych zabaw. Wlasciciela powinno cechowac wielkie serce, lecz rowniez w razie potrzeby "twarda reka".
Kazdy Terrier jest urodzonym sportowcem, dlatego obrazek utuczonego psa tej grupy jest dla mnie szczegolnie przykry.
Pomimo niewielkich rzmiarow sa to psy wylacznie dla osob z doswiadczeniem.
Ulubione zabawy: gonitwy, aportowanie, cwiczenia o charakterze dynamicznym, ktore moglyby rozwijac atletyczne predyspozycje terriera. Poziom aktywnosci bardzo wysoki.
4. Jamniki
Psy te wyhodowane byly w Niemczech i sa niemieckimi odpowiednikami wyhodowanych w Anglii terrierow.
Analogicznie, wszystko to co napisalem powyzej na temat terrierow bedzie rowniez wlasciwe dla jamnikow, choc miniaturowe, a zwlaszcza krolicze odmiany bardzo czesto nie posiadaja w pelni cech ich wiekszych kuzynow, a szkoda.
Jamniki nie sa najszczesliwszymi psami do towarzystwa dla nowicjusza, wymagaja doswiadczonego wlasciciela o silnym charakterze. Jednak dobrze ulozony jamnik moze byc wspanialym psem-towarzyszem czlowieka.
Szkolenie na poziomie podstawowym obowiazkowe.
Pomimo krotkich nog, sa bardzo wytrwalymi piechurami, zatem mocno polecalbym regularne spacery. Jamnik to maly, ruchliwy "czworonozny rycerz" wiecznie szukajacy przygod, a nie otluszczony i otepialy len, jakim niestety czynia go czesto nieodpowiedzialni wlasciciele. Poziom aktywnosci wysoki.
