Otylosc u zwierzat jest problemem zdrowotnym, choroba zbyt czesto spotykana u wielu ras psow i kotow. Trudno jest dokladnie ocenic jak duza jest populacja zwierzat otylych. Szacuje sie, ze koty otyle stanowia od 5 do 40%, psy od 20 do 45% populacji zamieszkujacych z nami zwierzat.
Ograniczona aktywnosc naszych czworonogow, karmienie ponad wszelka miare i rozsadek przyczyniaja sie do pojawiania sie otylosci i problemow zwiazanych z nia. Czesto wlasciciele zwierzat nie zdaja sobie sprawy, ze ich czworonogi waza znacznie wiecej niz by sadzili. Otylosc bardzo czesto poglebia juz istniejace problemy zdrowotne i zwieksza prawdopodobienstwo zapadania na kolejne choroby. Zwykle lekarze weterynarii przy okazji rutynowych wizyt zwracaja uwage wlascicielom i wyjasniaja wage problemow zwiazanych z otyloscia zwierzat.
Podstawowa przyczyna otylosci jest relatywnie prosta: dobowa ilosc pobieranych kalorii przekracza znacznie ich zuzycie. Niezuzyte kalorie akumuluja sie w postaci tluszczu w tkance tluszczowej, podskornej oraz miesniowej. Niekiedy u podstaw otylosci leza defekty metaboliczne (dysfunkcja gruczolow tarczycy czy przysadki mozgowej powodujace hypotyroidyzm) wplywajace na bilans pobranych i zuzytych kalorii, lecz bywaja one relatywnie rzadkie w stosunku do przyczyn najbardziej prozaicznych.
W rozwoju otylosci wyroznia sie dwie fazy. Pierwsza jest faza dynamiczna - akumulacja tluszczow - zjadanie przez zwierzeta znacznej ilosci kalorii. Po ustabilizowaniu sie nowej wagi ilosc przyjmowanej energii spada do poziomu, ktory pozwala kontrolowac nowa wage ciala. Jest to tak zwana faza statyczna. Tylko poprzez kontrolownie wagi ciala zwierzat mozna ustalic w ktorej fazie zwierze aktualnie znajduje sie.
Dwa inne czynniki fiziologiczne maja wplyw na rozmiary otylosci. Sa nimi: termogeneza zalezna od stosowanej diety oraz efektywnosc i sposob dystrybucji kalorii zalezne od skladu diety (bialka, tluszcze, weglowodany). Indukowana przez diete termogeneza oznacza energie zuzywana podczas jedzenia i trawienia. Mozna spodziewac sie, ze dobowa dawka pokarmowa rozlozona na kilka mniejszych posilkow spowoduje zwiekszone zuzycie kalorii niz jednorazowe karmienie.
Dystrybucja kalorii jest zalezna od rodzaju diety - bialkowej, weglowodanowej badz tluszczej. Zwiekszona ilosc tluszczow lub weglowodanow w diecie z latwoscia pokrywa zapotrzebowanie energetyczne organizmu zwierzecego, a nadmiar kalorii akumuluje sie w postaci tluszczu. Weglowodany w przypadku zwierzat z nadwaga sa bardziej efektywne w procesie odchudzania, zawsze jednak nalezy pamietac o zbalansowanej dawce dobowej.
Wiele systemow oceny otylosci u zwierzat moze byc przydatnych, ale te najprostsze poprzez wzrokowa ocene trzech glownych czesci ciala: zeber, bioder i brzucha decydujacych o ksztalcie sylwetki zwierzecia sa zwykle wystarczajace do podjecia decyzji o odchudzaniu. Psy i koty, ktore osiagaja najwyzszy stopien w tego rodzaju ocenie sa wlasciwymi kandydatami do odchudzania.
Cala terapia odchudzania czy program odchudzajacy musi byc wlasciwie zrozumiany przez wlasciciela i konsekwentnie realizowany. Bez pomocy wlasciciela i jego konsekwencji w dzialaniu, zadna znakomita dieta czy pomysl nie przyniesie dobrych i skutecznych rezultatow.
Po zaakceptowaniu przez wlasciciela odpowiedniego sposobu postepowania czy programu odchudzania, musi byc on sam aktywnie zaangazowany w tenze proces.
Caly proces odchudzania jest tak samo relatywnie prosty jak proces tycia. Wymaga ograniczenia dobowej ilosci kalorii, podawania dobowej dawki pokarmowej podzielonej na 2-3 posilki, wzrostu aktywnosci fizycznej zwierzat stopniowo zwiekszanej, zmodyfikowania zachowan zwierzat (prowokownia ich do wiekszej aktywnosci, nagradzania slownego za tego rodzaju zachowania, usuwania jakiegokolwiek nie zjedzonego posilku, wiazania kazdego posilku z dobrym zachowaniem zwierzat).
Ograniczenie kalorii mozna osiagnac poprzez ograniczenie o okolo 40% dawki pokarmowej (dotyczy to zwierzat o niezbyt duzej nadwadze) badz zastosowanie gotowej diety z obnizona wartoscia energetyczna. Zwierzeta, ktore przekraczaja o okolo 15% normalna wage wymagaja stosowania specjalnej diety niskotluszczowej z wysoka zawartoscia wloknika i doklanie ustalona dawka dobowa.
Dobre diety powinny zawierac mniej niz 20% kalorii pochodzacych z tluszczow, wlasciwy poziom wloknika, odpowiednio zbalansowane kwasy tluszczowe utrzymujace dobra kondycje siersci, wysokiej jakosci proteiny (pozwalajace gubic tluszcz miedzymiesniowy, a nie sama tkanke miesniowa), kanityne i witaminy, szczegolnie witamine A. Zbyt wysoka zawartosc wloknika z zanizonym ekstremalnie poziomem tluszczow ma wplyw na zbyt czeste i zwiekszone wyproznienia u zwierzat, obnizenie kondycji skory i siersci.
Wlasciwa dieta powinna ulatwic gubienie wagi w tempie 1-3% tygodniowo. Bardziej gwaltowne spadki wagi powyzej 3-4% tygodniowo moga powodowac spadek masy miesniowej u odchudzanych zwierzat. U kotow spadek wagi powinien byc bardzo wolny (mniej niz 0.5-1% tygodniowo) ze wzgledu na latwosc wywolania lipidozy watrobowej. Idealnym rozwiazaniem jest gubienie 1% wagi ciala tygodniowo. Zwykle bardzo pomocne we wszystkich programach odchudzajacych jest podzielenie dawki dobowej pozywienia na 2-3 porcje podawane w ciagu dnia.
Ewentualne utrzymanie wlasciwej wagi zwierzecia bedzie wymagalo zmiany jego przyzwyczajen, zredukowania kalorii, tluszczow i trzymania z dala od ewentualnych dodatkowych posilkow ze stolu domownikow. Wiele przyczyn dla ktorych wiekszosc programow odchudzajacych czy zabiegow staje sie nieefektywna wynika z braku wlasciwego zainteresowania sie tym problemem ze strony pozostalych wspolwlascicieli czy domownikow. Zawsze znajdzie sie wsrod domownikow jakas litosciwa duszyczka, ktora po kryjomu dostarczy naszemu czworonogowi przymilajacemu sie i krecacemu sie wokol stolu dodatkowych ilosci kalorii. Regularne wazenie zwierzecia najlepiej nas informuje co do jakosci i konsekwencji naszych wysilkow zwiazanych z odchudzaniem.
Zbyt emocjonalne zaangazownie w jakosc opieki nad naszymi czworonogami czesto ma zgubne skutki. Nasze czworonogi czesto podczas prob odchudzania potrafia przybywac na wadze. Wszyscy wspolwlasciciele zwierzat, lacznie z dobrymi sasiadami powinni byc aktywnie zaangazowani i dokladnie poinformowani o naszych wysilkach. Ekstra posilek od babci czy sasiada powinien przerodzic sie w ekstra wysilek w postaci spaceru z psem.
Jeszcze wiecej problemow z utrzymaniem wagi ciala u swoich czworonoznych przyjaciol maja wlasciciele w podeszlym wieku. Czesto ograniczona ich wlasna aktywnosc i zbytnia troska czesto o jedynego codziennego przyjaciela ma fatalne skutki. Otylosc u malych zwierzat to duze ryzyko wystapienia cukrzycy, chorob ukladu krazenia, chorob drog oddechowych, wylewow przy wysokich temperaturach, chorob przewodu pokarmowego, dermatoz, chorob ukladu moczowo-plciowego, urazow mechanicznych typu zlamania, zwiekszonego ryzyka przy wszystkich procedurach anestezyjno-chirurgicznych.
Do czynnikow zapobiegajacych otylosci naleza:
- cwiczenia przynajmniej 3 razy w tygodniu po 1 godzinie dosc intensywnie,
- wybor wlasciwego typu diety w zaleznosci od wieku zwierzecia,
- regularne kontrolowanie wagi
- ograniczanie spozywania przysmakow.
