Rasa i wiek zwierzecia to dwa najwazniejsze czynniki decydujace o wystepowaniu problemow ruchowych u naszych psow. Problemy te nasilaja sie wtedy gdy pies osiagnie wiek starczy. Staja sie one na tyle dokuczliwe, nieznosne i bolesne dla zwierzat, ze wlasciciele zaczynaja uskarzac sie na nietypowe zachowanie swoich pupilow.
Wystepowanie kondycji typowo ortopedycznych, neurologicznych, metabolicznych, hormonalnych czy mieszanych sklada sie na obraz charakterystyczny, manifestowanych mniej lub bardziej patognomonicznie, objawow klinicznych zwiazanych z uposledzeniami w poruszaniu sie.
Najbardziej reprezentatywnym przykladem wplywu predyspozycji rasowych i zaawansowanego wieku na aktywnosc ruchowa sa zmiany artretyczne w stawach biodrowych u owczarkow niemieckich. Oznacza to, ze z duzym prawdopodobieństwem, w przypadkach nieurazowych, przyczyn problemow z chodzeniem u tej rasy czy tylko spadkiem ogolnej aktywnosci, bedzie mozna doszukiwac sie w tej czesci ukladu kostno-stawowego. Zmiany artretyczne w stawach biodrowych u tej rasy psow zwykle sa zmianami wtornymi w stosunku do dysplazji tych stawow (podloze genetyczne). Rzadszymi natomiast przypadlosciami u tej rasy beda zmiany dyskopatyczne, zmiany zwyrodnieniowe ledzwiowo-krzyzowego odcinka kregoslupa, mielopatie czy zmiany neoplazmatyczne kregoslupa.
Charakterystyczne zwyrodnieniowo-znieksztalcajace zmiany kregoslupa (dyskospondylozy) wystepuja natomiast czesciej u psow starszych ras owczarka alzackiego, bokserow, wyzlow, sterow czy spanielow.
Choroba w tym przypadku czesto przez dlugi czas nie daje zadnych objawow klinicznych, a przypadkowo wykonane zdjecie rentgenowskie te zmiany unaocznia. Wypadniecie jadra miazdzystego, ktore jest nastepstwem zmian zwyrodnieniowych dysku miedzykregowego i jego przemieszczenia w kierunku rdzenia kregowego spotyka sie zwykle u jamnikow, buldogow francuskich, pekińczykow, rzadziej - u terierow i spanieli.
Dodatkowe schorzenia jak hypotyroidyzm, stwardnienie rozsiane, hypoglikemia czy choroba Cushing"a moga miec znaczy wplyw na kondycje neuromuskularna wszystkich ras psow.
Najczesciej spotykanymi dolegliwosciami u psow czy kotow powodujacymi mniej lub bardziej widoczne problemy z poruszaniem sa zmiany artretyczne w stawach kończyn, ktore okresla sie ogolnie jako osteoartritis.
Bardziej lub mniej zaawansowane zmiany artretyczne w stawach o charakterze zapalnym badz niezapalnym, infekcyjnym badz nieinfekcyjnym powodujace bol i ograniczajace ruchomosc stawow skladaja sie na patogeneze osteoartritis.
Typowo pierwotne zmiany degeneracyjne w stawach zarowno u psow jak i kotow zwiazane sa glownie ze zmianyami starczymi. Pojawiajace sie obrzeki stawow czy ich bolesnosc przy dotykaniu sa objawami zaostrzenia sie procesow zapalnych. Oznacza to, ze w chorej okolicy nastapilo gwaltowne uwalnianie sie mediatorow zapalnych, specyficznych enzymow oraz komorek zapalnych.
Uwalniane mediatory IL-1, IL-6, TNF i tlenek azotu moduluja zmiany homeostatyczne w chrzastkach stawowych. Droga przemian COX uwalniane sa prostaglandyny zapalne i toksyczne wolne rodniki, natomiast droga przemian LOX - leukotrieny i inne czynniki chemotaktyczne.
Ostatecznie kombinacja tych substancji zapalnych wywoluje zjawiska bolu (algezji) i hyperalgezji (nadwrazliwosc na bol) oraz zmiany jakosciowe w strukturach stawowych (glownie chrzestnych) i zmiany w jakosci plynu stawowego.
Zwykle analiza historii choroby, wywiad z wlascicielem, dokladna obserwacja oraz badanie kliniczne zwierzecia ulatwia diagnoze roznicowa, to znaczy odroznienie problemow ortopedycznych od neurologicznych czy metabolicznych.
Bardziej zaawansowane techniki radiograficzne czy laboratoryjne doskonale wspomagaja diagnostyke. Czesto najprostszy test odpowiedzi na carprofen (lek przeciwzapalny z grupy NSAID"s), to znaczy podawanie tego specyfiku przez dwa tygodnie, ulatwia diagnoze, pozwala okreslic stan zaawansowania zmian artretycznych oraz podjac decyzje co do kierunku leczenia czy dokladniejszego rozpoznawania.
Pewne ewidentne zmiany w poruszaniu sie jak "krzyzowy chod", "zataczanie kregow", zaczepianie pazurami o podloze (czesto slyszalne), inne widoczne objawy nieskoordynowania ruchow wskazuja na zmiany neurologiczne.
Kondycje neurologiczne czesto pogarszaja stan zwierzecia przy probie cwiczeń czy spacerow, co w przypadku istnienia zmian artretycznych raczej te kondycje znacznie poprawiaja.
Postepowanie profilaktyczne i leczenie w przypadku zwierzat ze zmianami artretycznymi opiera sie na:
- umiarkowanych cwiczeniach,
- kontrolowaniu wagi ciala zwierzecia,
- kontrolowaniu zapaleń i bolow poprzez podawanie srodkow z grupy NSAID"s (niesterydowych lekow przeciwzapalnych),
- probach odbudowania chrzastek stawowych poprzez podawanie substancji chondroplastycznych.
Cwiczenia sa szczegonie wazne w profilaktyce, leczeniu i probach secesji uszkodzonych zapaleń stawow. Cwiczenia pasywne czy aktywne pozwalaja utrzymwac dobry tonus miesni, odciazajac w ten sposob stawy, pozwalaja kontrolowac wage ciala zwierzecia, umozliwiaja wreszcie lepsze ukrwienie struktur stawowych oraz usprawniaja przeplyw plynow stawowych.
Pasywne cwiczenia powinny polegac na przyjmowaniu odpowiednich pozycji i postaw przez zwierze, cwiczenia aktywne natomiast - na spacerach z luzna smycza. Dlugosc spacerow nie ma tak wielkiego znaczenia, zdecydowane postepy obserwuje sie przy zwiekszonej ich ilosci.
Kontrolowanie wagi ciala uzyskuje sie poprzez stosowanie odpowiednich niskokalorycznych i hipoalergicznch gotowych diet oraz modyfikowanie zachowań.
Srodki przeciwbolwe powinny byc stosowane w sytuacjach koniecznych i przez wystarczajaco dlugi okres aby efekt ich dzialania byl zauwazalny i moga byc stosowane w kombinacji ze srodkami przeciwzapalnymi.
