W okresie wiosenno - letnim wielu wlascicieli czworonogow znajduje w okolicach glowy swojego zwierzecia kleszcze albo inne ektopasozyty. Wyrazane przez nich obawy dotyczace niebezpieczenstwa infekcji moga miec uzasadnienie tylko w przypadku wystepowania w okreslonym regionie chorob przenoszonych przez ektopasozyty. Reakcja miescowa bedaca wynikiem penetracji pasozyta poprzez skore, w postaci lekkiego odczynu zapalnego, w znaczej ilosci przypadkow przynajmniej u psow nie ma wiekszego znaczenia dla zdrowia zwierzecia. Ogromna ilosc gatunkow (okolo 850 gatunkow opisanych na swiecie), podgatunkow i populacji kleszczy zasiedlajacych glownie srodowiska zalesione i wilgotne jest przenosicielami rownie wielkiej liczby czynnikow patogennych czy chorob z angielska okreslanych jak Tick-Borne Disease badz Tick-Transmitted Disease. Pomimo tak powaznie wygladajacego potencjalnego zagrozenia, w przypadku odkrycia u naszego psa przypadkowego kleszcza nie nalezy spodziewac sie, ze tenze jest nosicielem patogenu i natychmiast spowoduje chorobe. Ze wzgledow ekonomicznych, zdrowotnych i sanitarnych zdecydowanie wiekszym zagrozeniem sa choroby przenoszone przez kleszcze dla ludzi i zwierzat gospodarskich. Wlasciwych informacji o potencjalnych mozliwosciach zainfekowania sie chorobami przenoszonymi przez kleszcze w danym regionie sa w stanie udzielic tylko lekarze weterynarii, ktorzy z reguly znajac problem, rekomenduja metody kontrolne czy najprostsze srodki w postaci preparatow przeciwko pasozytom zewnetrznym czy szczepien ochronnych u zwierzat najbardziej narazonych na inwazje pasozytami. W zaleznosci od regionu swiata czy regionu Stanow Zjednoczonych spodziewac sie mozemy zroznicowanych problemow zwiazanych z chorobami przenoszonymi przez kleszcze.
Choroby przenoszone przez kleszcze sa chorobami bakteryjnymi (takze riketsjozy), wirusowymi, pierwotniaczymi badz toksykozami. Kleszcze naleza do klasy pajeczkow, a dwie rodziny kleszczy Argasidae (ang. soft ticks) i Ixodidae (ang. hard ticks) sa najbardziej rozpowszechniona na calym swiecie i najbardzeij niebezpieczna grupa ektopasozytow przenoszaca choroby grozne zarowno dla ludi jak i zwierzat. Te dwie rodziny kleszczy dosc znacznie roznia sie stukturalnie, behavioralnie, fizjologicznie, ekologicznie oraz w sposobach odzywiania sie (pasozytowania) i reprodukcji. Wszelkie postaci rozwojowe kleszcza: larwy, nimfy i osobniki dorosle wymagaja do swojego rozwoju jednego, dwoch lub trzech zywicieli, glownie kregowcow (gadow, ptakow, ssakow), na ktorych pasozytuja odpowiednio dlugo i w okreslonych okolicach ciala, odzywiajac sie krwia. W Stanach Zjednoczonych potocznie mowi sie o dog ticks, brown dog ticks, cattle ticks, black lagged ticks, deer ticks jako glownych wektorach (przenosicielach) chorob. Do najbardziej rozpowszechninych gatunkow kleszczy naleza: Amblyomma spp., Boophilus spp., Dermacentor spp., Ilacmaphysalis spp., Hyalomma spp. Obecnosc w srodowisku znanego na calym swiecie, szczegolnie w polnocnej strefie geograficznej, gatunku kleszcza Ixodes ricinus decyduje o wystepowaniu u zwierzat domowych jak i dzikich oraz ludzi glownie boreliozy, ang. Lyme Disease (LD), zapalen mozgu, coxiellozy, anaplazmozy, babesiozy, erlichiozy. Obecnosc w srodowisku innego gatunku kleszcza Ixodes scapularis decyduje o mozliwosci wystepowania u zwierzat domowych jak i dzikich oraz ludzi glownie boreliozy (LD) i erlichiozy, takze riketsiozy z angielska okreslanej jako Rocky Mountain Spotted Fever (RMSF) czy pierwotniaczej babsiozy. Generalnie, cieply klimat i duza wilgotnosc sprzyjaja wystepowaniu wielu gatunkow kleszczy, ktore w warunkach amerykanskich sa zarowno rezerwuarem jak i wektorem przenoszacym glownie berelioze, babesioze, bortenelloze, RMSF oraz kilkunastu innych, mniej rozpowszechnionych chorob.
Borelioza - Lyme Disease jest chorobŕ bakteryjnŕ wywoůywanŕ przez spirochety Borrelia spp. Przenoszona przez kleszcze wywoluje u psow, kotow, koni, a takze ludzi zmiany zapalne stawow, opuchlizne, bolesnoúc i kulawizny oraz powickszenie wczůow chůonnych, czasami znaczna goraczke i objawy neurologiczne. Choroby tej w zaden skuteczny sposob nie daje sie calkowicie wyeliminowac, stad walka z nia w przypadku naszej domowej psiej populacji wymaga zasosowania programow kontrolnych opierajacych sie na:
leczeniu specyficznymi antybiotykami (szybka i pozytywna odpowiedz na leczenie np. doxycycline moze potwierdzac rozpoznanie)
stosowaniu u zagrozonych inwazja kleszczowa zwierzat nowoczesnej efektywnej i bezpiecznej szczepionki rekombinowanej
ochronie zwierzat przed ekspozycja na te pasozyty poprzez stosowanie srodkow przeciwkleszczowych dzialajacych miejscowo
informowaniu wlascicieli zwierzat o wszystkich aspektach ewentualnych problemow zwiazanych z wystepowaniem tick borne disease.
Erlichioza wywolywana jest przez Ehrlichia spp. Choroba przenoszona jest przez bardzo liczne gatunki poszczegolnych gatunkow, takze w obrebie jednego gatunku zwierzat, w zaleznosci od regionu w ktorym wystepuje. Generalnie, u psow bedzie to brak aktywnosci, brak apetytu, gubienie wagi ciala, depresja, tendencje do krwawien z blon sluzowych, przy badaniu klinicznym powiekszenie wezlow chlonnych i sledziony, rzadziej beda wystepowaly zmiany zapalne stawow czy zmiany neurologiczne. U koni natomiast wystepuje goraczka, letargia, biegunka i jako powiklanie - kulawizny. To zroznicowanie objawow klinicznych mozna przypisywac czesto wspolegzystujacym infekcjom (jednoczesnie zainfekowanie zwierzat erlichioza, riketsioza, bortonelloza i babesioza nierzadko wystepuje u jednego zwierzecia).
Bortonelloza - choroba zwierzat domowych wywolywana przez bakterie Bortonella spp. traktowana jest jako choroba pasozytnicza krwi, trudna do zdiagnozowania o przebiegu podklinicznym i nieznacznych, zroznicowanych objawach. Rezerwuarem tej choroby moga byc koty domowe.
Rocky Mountain Spotted Fever (RMSF) - to choroba najczesciej przenoszona przez gatunek kleszcza Dennacentor spp.; wystepuje u psow i ludzi, charakteryzuje sie depresja, wysoka goraczka oraz mniej lub bardziej nasilonymi objawami ze strony przewodu pokarmowego, oddechowego czy nerwowego. Rickettsia spp. jest bardzo wrazliwa na doxycycline, stad natychmiastowe podanie tego antybiotyku juz po kilku godzinach bardzo znacznie poprawia stan zdrowia zwierzacia.
Babesioza podobnie jak pozostale choroby przenoszone przez kleszcze ma uwarunkowania geograficzne, jest chorobŕ najczcúciej wywoůywanŕ przez pierwotniaka Babesia gibsoni - najbardziej patogennego, bcdŕcego pasoýytem krwi i wywoůujŕcego u psow tak zwana anemic hemolitycznŕ. Gwaůtowne sůabniccie zwierzecia, bladosc blon sluzowych, klinicznie powiekszonie sledziony i w hematokrycie widoczna anemia hemolityczna to najbardziej potognomoniczne objawy choroby.
Wspolczesna weterynaria boryka sie z wieloma roznorodnymi problemami zwiazanymi z tak zwana multitransmisyjnoúcia chorob przenoszonych przez kleszcze, z wůaúciwym rozpoznaniem, a takze ze skutecznym leczeniem w przypadkach jednoczesnej infekcjji bakteryjnej i pierwotniaczej. W tej sytuacji decydujaca staje sie swiadomosc wlascicieli zwierzat o potrzebie stosowania srodkow farmakologicznych i innych opisanych powyzej metod obrony przed chorobami przenoszonymi przez kleszcze.
