część trzecia - GRECJA
Początki Starożytnej Grecji miały miejsce na Krecie, gdzie wylądowali pierwsi przybysze z rejonow Anatolii. W okresie cywilizacji kreteńskiej, w obszarze Morza Środziemniego funkcjonował świenie rozwinięty handel. W ramach wymiany towarowej na Kretę przybyły charty, ktore wkrotce potem stały się nieodłączną częścią kultury Starożynej Grecji przez cały okres jej trwania. Wykorzystanie psow do wojen, było na Krecie całkowicie nieznane.
Grecy uwielbiali polowania z chartami. W terminologii starożytnych Grekow nie istniało nawet osobne słowo "myśliwy", zamiast tego używano zwrotu "przewodnik psow". Starożytni Rzymianie określali charty mianem "grecki pies gończy". Możemy domyślać się, w oparciu o analizę niezliczonych malowideł oraz grafik z temtego okresu, że pierwsze charty Grekow niewiele rożniły się od chartow Egipcjan z tego samego okresu i przypominały dzisiejsze Psy Faraona. Elegancka, smukła sylwetka charta wyrażająca dumę oraz sprawność fizyczną, była symbolem do naśladownictwa dla młodych synow z zamożnych rodzin greckich. Najbogatsze rody utrzymywały własne hodowle, posiadając kilkadziesiąt, a nawet niekiedy kilkaset chartow. Grecy uwielbiali szybką akcję, napięcie oraz towarzyszące łowom ryzyko. Polowania były pokazem sprawności fizycznej tak psow jak i uczestniczących w nich ludzi. Najczęściej polowano na dziki, szczegolnie wartościowe było zwycięstwo nad daleko bardziej niebezpiecznym odyńcem. Ulubioną bronią była włocznia, używano także krotkich oszczepow. Grecy znali łuki, lecz polowanie tylko z włocznią oraz psami było znacznie wyżej cenione. Uboższe warstwy społeczne używały do polowań sieci. Prawdopodobnie, w ostatnim okresie kultury kreteńskiej, zaczęto używać do polowań rownież psy gończe obok chartow. Według przekazow, Grecy bardzo cenili wysokiej klasy psy myśliwskie. Były one żywione chlebem z rosołem oraz upieczonymi wnętrznościami z upolowanych zwierząt.
Jeszcze wiekszy jest udział psow w kulturze i historii okresow następnych. O ile Starożytni Egipcjanie zdawali się nieco bardziej podziwiać same psy, Grecy podziwiali powyższe czworonogi w sposob bardziej praktyczny, czyli przy pracy. Charty oraz psy gończe wielbione były ze względu na ich zdolności do polowań, mastiffy za męstwo podczas wojen i.t.d. Nawet malowidla przedstawiające szczenięta z reguły przedstawiały także dzieci. Funkcją szczeniąt było dostarczanie rozrywki dzieciom.
Jednym z bardziej znanych miast-państw Starożytnej Grecji była Sparta. Jej mieszkańcy używali do polowań psow gończych przybyłych z Lakonii. Militarny character Sparty oraz analogiczne upodobania jej mieszkańcow przyczyniły się do adopowania Lakońskich Psow Gończych do celow wojennych. W pożniejszym czasie "lakończyki" skrzyżowano z mastiffami z Epiru, celem polepszenia ich walorow wojennych. Wybitne militarne zalety powyższych mieszańcow podziwiane były na obszerze całej Grecji. Docenił je nawet Arystoteles;
- "Psy urodzone z krzyżowki dwu powyższych są szczegolne ze względu na swą odwagę, wytrzymałość oraz zdolność do ciężkiej pracy" -.
Wnioskując na podstawie tekstow, Arystoteles był wybitnym znawcą kynologii. W jeszcze innym spośrod swych licznych tekstow napisał on na temat Lakońskiego Psa Gończego,:
-"Suki tej rasy posiadają delikatniejszy charakter oraz są bardziej inteligentne niż psy."
Molosy, doskonale znane w obszarze państw Bliskiego Wschodu były miemal nieznane przez kilka pierwszych wiekow istnienia państw greckich. Tylko pojedyńcze psy tego rodaju docierały do Grecji w ramach handlu. Dopiero wojny z Persami przyniosły zmiany. Przez kilka lat krol Persji- Kserkses, syn Dariusza I, planował inwazję Grecji. Cel podboju wydawał się być stosunkowo łatwy wobec rozdrobnienia państewek greckich. Bitwa w wąwozie pod Thermopillami była tego potwierdzeniem. Słynący z legendarnego męstwa Spartanie, zostali pokonani przez posiadających miażdżącą przewagę liczebną Persow. Persowie zdołali wylądować w Grecji. Kiedy jednak w roku 480 p.n.e. potężna flota perska przybyła do wybrzeży Salaminy, napotkała nowoczesną flotę ateńska dowodzoną przez Temistoklesa oraz wspieraną przez inne państwa greckie. Persowie zostali rozbici. W rok poźniej, w 479 roku p.n.e., sprzymierzone armie greckie, dowodzone przez krola Sparty Pauzaniasza, pokonały Persow pod Platejami. W rezultacie zwycięstwa, Grecy przejęli pewną liczbę molosow, będących częścią armii perskiej. Były to potężne krotkowłose psy, przypominające dzisiejsze mastiffy. Cechowała je ogromna odwaga, kiedy zostały wysłane na szeregi wroga, nic nie było w stanie ich przesraszyć. Umiejętne wykorzystywanie psow bojowych było jednym z czynnikow wyjaśniającym sukcesy militarne w okresie rozkwitu Imperium Perskiego. W okresie po wojnach z Persją, molosy na stałe znalazły miejsce w armiach niemal wszystkich państewek greckich. Z upływem czasu ich popularność wzrosła jeszcze bardziej. Podziwiane za stałość charakteru, stały się także ulubionymi psami obronnymi domostw greckich. Zwłaszcza w obrębie rodzin krolewskich oraz książęcych, wobec ciągłego zagrożenia związanego z licznymi zamachami w walce o przejęcie władzy, mastify były powszechnie wykorzystywane jako psy-obrońcy.
-" Wybierz molosa… "- zachęcał Arystoteles, pisząc o wyborze rasy w swym traktacie o zwierzętach.
Molosy były rasą obecną na przedmieściach Koryntu w szpitalu, zwanym Świątynią Asklepiusza. Obok lizania gojących się ran, głownym zadaniem psow było dostarczanie towarzystwa pacjentom szpitala. W myśl legendy, pewnego dnia podczas niespodziewanego ataku, 49 molosow zostało zgładzonych przez wroga. Jedyny ocalały mastiff swym szczekaniem oraz wyciem ostrzegł mieszkańcow Koryntu. Dzięki niemu atak został skutecznie odparty, a miasto ocalone. Nieco pożniej mieszkańcy Koryntu wybudowali pomnik w podziękowaniu wiernym molosom.
Podobnie mastiffy chroniące Swiątyni Minerwy obroniły obiekt przed atakiem barbarzyńcow. Po tym fakcie cała Grecja była pełna podziwu dla umiejętności molosow pozwalających bezbłędnie odrożnić barbarzyńcow od Grekow.
W czwartym oraz trzecim wieku przed naszą erą Krolestwo Epiru znane było z hodowli doskonałych psow do celow wojennych. Sztuka treasury psow w Epirze rownież stała na bardzo wysokim poziomie. Mastiffy z połnocy Grecji cechowały wybitne zalety, zarowno jako psow bojowych, jak rownież do polowań na grubą zwierzynę. Młody dynamiczny krol Epiru, Pyrrus, zdobył swą sławę podczas właśnie takich polowań. Obok męstwa Pyrrus posiadał wybitne umiejętności jednoczesnego kierowania wieloma dużymi oddziałami ludzi oraz psow. W początkach trzeciego wieku p.n.e. Rzymianie zaczęli zagrażać osadnikom greckim na we wschodniej części Połwyspu Apenińskiego. Doszło do wojny Tarentu z Rzymem. Mieszkancy kolonii greckiej poprosili o pomoc. W 281 roku p.n.e. miasta-państwa greckie zorganizowały wyprawę mającą na celu pomoc koloniom. Na czele zjednoczonych sił greckich stanął utalentowany Pyrrus. Pod jego komendą znajdowało się 25,000 piechoty, 3,000 jazdy, kilkaset mastiffow oraz 20 bojowych słoni. W slynnej bitwie pod Heraklejami Pyrrus pokonał Rzymian, jednakże bardzo wysokie straty ludzkie spowodowały, iż Grecy zmuszeni zostali do negocjacji zakończonych niekorzystnym traktatem. Przeszło to do historii jako t.z.w. "pyrrusowe zwycięstwo". W 279 roku Pyrrus ze swoją armią zwyciężył Rzymian pod Askuleą. Ponownie Grecy nie potrafili wykorzystać swego zwycięstwa na arenie politycznej. Molosy z Epiru w znacznym stopniu dopomogły Pyrrusowi w jego kampanii, zyskując uznanie w oczach Rzymian. Dowodem tego jest wcielenie odziałow mastiffow na stałe do armii rzymskiej, w okresie po wojnie z Grecją.
Najbardziej romantycznym "psim" wątkiem z okresu Starożytnej Grecji, jest historia Argosa, uwieczniona przez Homera w Odyseji. Argos był ulubionym psem gończym Odyseusza, ktory był rownież jego hodowcą. Podczas wielu lat nieobecności Odysa, Argos cierpliwie oczekiwał powrotu swego pana. Kiedy wreszcie po 20 latach wojny oraz licznych, opisanych barwnie przez Homera przygod, Odys powrocił do domu, wowczas bardzo już stary Argos bezbłędnie go poznał. Po spontanicznym powitaniu, wierny pies zakończył swe życie, ktore wydawało się być rozciągnięte w czasie oczekiwaniem na ten radosny moment.
Psich motywow nie zabrakło rownież w filozofii greckiej. Według Sokratesa, każdy z młodych arystokratow, obrońcow państwa, powinnien przypominać rasowego psa. Kiedy pożniej Platon opisywał wizje państwa doskonałego w swym dziele "Republica", wykożystał on uwagi Sokratesa:
-"Pies bacznie obserwuje i obrońca ( państwa, przyp. G.U.) powinien obserwować. Czy wobec tego młody arystokrata nie powinien być jak pies rasowy? …Mam na myśli, iż oboje ( pies rasowy i arystokrata, przyp. G.U) powinni szybko dostrzec oraz błyskawicznie działać, aby pokonać wroga. Powinni być silni i jeśli wrog chciałby ich schwytać, będzie musiał z nimi walczyć"-.
Najbardziej malowniczą postacią wśrod filozofow greckich był mieszkający na Koryncie Diogenes. Powszechnie znany ze swej uczciwości bankier, ktorego bankructwo przemieniło w filozofa, Diogenes, gloryfikował prostotę uczciwość. Dla podkreślenia swej skromności mieszkał w beczce. Diogenes przez całe swe życie utrzymywał, iż jest psem, co w uszach Grekow tamtych czasow brzmiało bardzo pozytywnie. Nazywał się cynikiem, co oznaczało:- "osobę posiadającą zalety prawdziwego psa"- Diogenes był nabardziej znanym człowiekiem w swej epoce. Kiedy Aleksander Wielki przybył z Macedonii do Koryntu by go zobaczyć, Diogenes leżał nieruchomo na piasku nie zwracając na niego uwagi. Wowczas zdumiony krol wypowiedział sławne:
-" Jestem Aleksandrem Wielkim, krolem"-
-" Jestem Filozofem Diogenesem, psem"- odpowiedział spokojnie Diogenes, pozostając w pozycji leżącej.
Wprawdzie odpowiedź zszokowała nieco osoby towarzyszące, lecz nie młodego władcę, ktory z uśmiechem odparł:
-"Gdybym nie był Aleksandrem, byłbym Diogenesem"-
Aleksander Macedoński był wielkim miłośnikiem psow bojowych. Niewiemy ile w tym prawdy, lecz liczne ryciny przedstawiaja jego ulubionego mastiffa, ktory podobno pokonał kolejno w walce słonia oraz lwa.
