Ból odgrywa ważną rolć biologiczną jako część mechanizmów obronnych. Jest sygnałem chroniącym zwierzćta czy poszczególne organy przed poważnymi chorobami systemowymi lub zwiastującym ich uszkodzenie. Nie rozpoznany i niekontrolowany jest równie destrukcyjny jak czynniki, które go wywołują. Szczególnie u kotów kontrolowanie bólów stanowi istotny problem zarówno dla właścicieli jak i lekarzy weterynarii. Łatwość z jaką koty potrafią maskować większość problemów zdrowotnych jest zadziwiająca. Dysfunkcje poszczególnych organów czy układów oraz towarzyszący im ból, relatywnie łatwy do zdiagnozowania u wielu gatunków zwierząt, u kotów bywa bardzo często niezauważalny.
Zwykle dłuższy wywiad z właścicielem oraz jego uwagi dotyczące zmian w zachowaniu (nierzadko bardzo dyskretnych) zwierzęcia mogą nasunąć podejrzenia nierozpoznanych problemów zdrowotnych, którym często towarzyszą różnego rodzaju bóle. Z dużym prawdopodobieństwem można sądzić, że nasze kocie czworonogi potrafią odczuwać ból podobnie jak ludzie. Typowe ostre bóle występujące po uszkodzeniach mechanicznych, bóle wisceralne wywołane zapaleniem trzustki, związane z kocim problemami urologicznymi, zmianami neoplazmatycznymi, przewlekłe bóle towarzyszące zmianom zwyrodnieniowym układu kostno-stawowego i mięśniowego (osteoarthritis), choroby przyzębia czy niektóre problemy dermatologiczne powinny być kontrolowane podobnie jak ma to miejsce w przypadku leczenia ludzi. Ryzyko wystąpienia efektów ubocznych związane z administrowaniem leków przeciwbólowych oraz brak pewności w ocenie jakie dawki analgetyków są adekwatne i w jakim stopniu mogą być pomocne zwierzćtom, nigdy nie powinny stanowić powodów dla których rezygnuje się z analgezji u zwierząt. Analgetyki są istotnym elementu walki ze stresem, destrukcją, stanami zapalnymi, które w szczególnych warunkach potrafią zabić lub znacznie spowolnić okres rekonwalescencji.
Specyfika przemiany materii u kotów stanowi dodatkowy element komplikujący kontrolowanie bólów u tego gatunku zwierząt. Koty są szczególnie wrażliwe na występowanie różnego rodzaju efektów ubocznych niektórych grup analgetyków, stąd szczególną uwagę w przypadku tego gatunku zwraca się na dawkowanie i długość w ich stosowaniu jako bezpiecznej kontroli bólów. Jeszcze znaczniej komplikuje się sytuacja, kiedy zaistnieje potrzeba analgezji u kocich seniorów. Procesy starzenia, które w najprostszym rozumieniu są spowolnieniem procesów przemiany materii i spowolnieniem wydalania zbędnych produktów tych przemian, wymagają najwyższej ostrożności przy stosowaniu analgetyków u tej grupy zwierząt. Obniżona fizjologicznie czy patologicznie aktywność takich organów jak nerki czy wątroba, spadek masy ciała, spadek natlenienia organizmu, spadek dynamiki przepływu krwi przez ważne dla życia organy sprawia, że adekwatna i w miarę skuteczna dawka analgatyku do zastosowania u kocich seniorów z pewnością będzie dużo niższa niż przeciętna i będzie skalkulowana często na podstawie wielu lat doświadczenia lekarza.
Różne stany podkliniczne u zwierząt starszych, stres (ten ostatni należy zupełnie inaczej rozumieć u zwierząt), problemy z przewodem pokarmowym mogą sprawić, że właściwa dawka na przykład niesterydowych leków przeciwzapalnych NSAIDs stosowana przy leczeniu zmian artretycznych, nagle może okazać się za wysoka, gwałtownie przyspieszając wystąpienie objawów ubocznych. Jakiekolwiek odchylenia od rutynowego zachowania naszych czworonogów, w szczególności kotów, niezależnie od tego czy pozostają w dobrej kondycji czy są w trakcie leczenia, powinny być wskazaniem dla właścicieli, że ich ulubieńcy mogą w ten sposób reagować na najróżniejsze problemy zdrowotne.
Granice tolerancji bólu u różnych gatunków zwierząt czy osobników są zróżnicowane, stąd wszystkie odstępstwa od codziennej aktywności mogą nasunąć podejrzenia o kłopotach naszych czworonogów. Obserwacja zwierzęcia przed procedurami chirurgicznymi czy klinicznymi oraz uwagi właścicieli o zaistniałych zmianach w zachowaniu są często bezcenne. Zwykle intensywne bóle wisceralne bądź bardzo silne procesy zapalne prowokują koty do ciągłego miauczenia, agresji czy niepoddawania się żadnym zabiegom są jedynymi ewidentnymi oznakami występowania bólów. Zmiany w zachowaniu zwierzęcia, które również mogą sugerować występowanie bólów to: wydawanie dźwięków inych niż zwykle, ekspresja twarzy i ciała, nietypowa aktywność, zmiana rytmu snu i aktywności, zmiana zachowania w stosunku do właścicieli, załatwianie potrzeb poza miejscami do tego przystosowanymi, zmiana wyglądu sierści, wrażliwość na dotyk odpowiednich części ciała, przyjmowanie nietypowych pozycji i postaw. Szeroka gama percepcji bólowej i drogi transmisji bodźców bólowych do OUN udowodnione w medycynie ludzkiej sprawiły, że wiele nowoczesnych analgetyków i metod udaje się z powodzeniem stosować u zwierząt. Sprawdzonych analgetyków stosowanych powszechnie u kotów nie jest wiele, ale te, które pozostają w codziennym użytku, wystarczają do skutecznej walki z bólem u pacjentów po wypadkach, pacjentów wymagających zabiegów chirurgicznych, pacjentów ze zmianami artretycznymi czy innymi przewlekłymi problemami zdrowotnymi.
U kocich pacjentów wymagających użycia analgezji w zastosowaniu są opiaty, alfa2agonisci, NSAIDs, ketaminy, środki do lokalnej anestezji, ich kombinacje, mieszane metody anestezyjne oraz blokady.
Generalnymi zasadami skutecznej i bezpiecznej walki z bólem u kotów są:
ścisłe ograniczenie w czasie stosowania właściwych środków przeciwbólowych w zależności od sytuacji,
bezpieczne stosowanie NSAIDs,
częstsze korzystanie z technik lokalnej anestezji,
równoczesne używanie wieku analgetyków różnych klas oraz metod
