Zapobieganie próchnicy zębów

Mimo dużego postępu w zapobieganiu próchnicy zębów dokonanego w przeciągu minionych 50 lat jest ona nadal bardzo rozpowszechnioną chorobą. W ostatnich badaniach stwierdzono, że częściej występuje u osób, których poziom dochodów uniemożliwia leczenie próchnicy. Tym bardziej nasza wiedza na temat powstawania, zapobiegania próchnicy powinna być jak największa aby świadomie zapobiegać powstawaniu tej choroby. Próchnica powstaje wówczas, gdy proces równowagi pomiędzy remineralizacją i demineralizacją na zębie ulega zachwianiu. Resztki jedzenia (cukry) pozostające na zębie rozkładane są przez bakterie na proste kwasy, które to powodują odwapnienia minerałów na powierzchni szkliwa i korzenia. Im dłużej zęby są niemyte tym dłuższy jest czas działania kwasów na ząb i tym większe uszkodzenia powstają. Im więcej jest bakterii kwasotwórczych w płytce nazębnej i na powierzchni szkliwa, tym więcej kwasu powstaje w jednostce czasu. Im mniej śliny, tym wolniej zobojętniane są kwasy przez bufory śliny. Początki próchnicy są widoczne gołym okiem jako białe plamy odwapnienia na powierzchni szkliwa. Szkliwo utraciło w tym miejscu już około 50 % swoich minerałów.

Wiemy że regularne mycie dwa razy dziennie jest najlepszym środkiem zapobiegania próchnicy. Najlepszą metodę czyszczenia zapewnia szczotka elektryczna. Czyści ona zęby dokładniej, o ile oczywiście czas jej działania jest odpowiednio przestrzegany. Każda ze szczotek lepszej jakości ma wbudowany czasomierz, który pozwala na dokładne zmierzenie czasu czyszczenia zębów. Szczotkę przykłada się bardzo lekko do zęba. Nie można jej mocno dociskać do powierzchni,gdyż spowoduje to tylko uszkodzenie szkliwa i nadwrażliwość. Myje się tak delikatnie jakbyśmy myli płatki róży. Można oczywiście stosować różne skuteczne i sprawdzone metody szczotkowania ręcznego (można spytać o nie dentystę), ale w dzisiejszym świecie, gdy wszystko jest udoskonalane, używanie szczotek elektrycznych jest bardzo skuteczne, potrzebne i pomocne. Konieczne jest również "flosowanie" zębów, czyli po polsku - nitkowanie. Jest ono niezbędne. Flosowanie musi uzupełniać szczotkowanie. Jedno bez drugiego nie istnieje. Musimy to sobie zakodować w naszym umyśle. Czyszczenie zębów - to szczotka i nitka. Im szybciej się tego nauczymy tym większe mamy szanse na zachowanie naszych zębów do końca. Szczotkowanie zębów powinno trwać co najmniej 2 minuty. Istotne jest aby czyszczenie nie było chaotyczne, a odbywało się według określonego schematu, co zapewni oczyszczenie dokładne każdego zęba i każdej powierzchni. U osób szczególnie podatnych na próchnicę zaleca się płukanki z chlorheksydyną. Środek ten hamuje rozwój bakterii. Płukankę należy stosować dwa razy dziennie: rano i wieczorem, najlepiej przez okres 2 tygodni. Kurację można powtórzyć ponownie po 3 miesiącach.

Bardzo ważne jest ograniczenie cukrów w diecie. Szczególnie słodycze kleiste pozostając dłużej na powierzchni zęba powodują większe uszkodzenia. Ślina potrzebuje więcej czasu aby zneutralizować kwasy powstające po rozkładzie cukrów. Szczególnie dużo kwasów powstaje w płytce dojrzałej (gdy zęby nie były myte przez dłuższy czas niż 24 godziny). Aby zremineralizować szkliwo pod nią potrzeba aż 4 godziny. Gdy zęby były myte częściej, reperacja pod młodą płytką nazębną zajmie jedynie 10 minut. Bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój próchnicy jest częstotliwość dostarczania cukrów do organizmu. Pacjenci, którzy częściej pojadają w ciągu dnia częściej mają zdemineralizowaną powierzchnię. Szczególnie duży wpływ mają cukry na niedojrzałe szkliwo u dzieci. Wyrzynające się kolejno zęby mleczne,a następnie zęby stałe w pierwszym okresie pobytu w jamie ustnej przechodzą proces dojrzewania. Szkliwo twardnieje w środowisku śliny. Następuje wbudowywanie jonów. Szkliwo pobiera fluor, cynk, ołów żelazo. W miarę dojrzewania szkliwa zwiększa się jego odporność na działanie kwasu. Nie należy w tym okresie przyzwyczajać dzieci do słodyczy. Szczególnie niekorzystne jest podawanie pokarmów kleistych słodzonych przed snem ponieważ wydzielanie śliny i jej ochronne działanie na zęby dziecka jest zmniejszone w ciągu nocy. Całkowity zakaz sprzedaży i produkcji słodyczy nie jest realny. Należy przyzwyczajać dziecko do częstszego mycia zębów po ich jedzeniu lub pozwalać na jedzenie słodyczy tylko w szczególnych okazjach. Na przekąski zamiast ciast i słodyczy poleca się mleko, sery, mięso, jarzyny lub owoce.

Pokrywa się nimi powierzchnie żujące zębów nowowyrzniętych u dzieci. Są doskonałym środkiem zapobiegającym próchnicy. Stwierdzono jednak, że nie są one stosowane tak często jak być powinny. Laki zakłada się zawsze na powierzchnie żujące, gdzie jest dużo głębokich bruzd i dołków wypełnionych bakteriami. Bruzdy są tak głębokie, że niemożliwe jest ich wyczyszczenie szczoteczką. Prawidłowo założone mogą pozostać na powierzchni przez wiele lat i chronić ją tak dlugo jak długo są na powierzchni. Ich utrzymanie jest sprawdzane co pół roku w czasie regularnych wizyt w gabinecie. W razie potrzeby - w przypadku wykruszenia są one uzupełniane. Mogą też być zamieniane na wypełnienie jeśli próchnica wykształciła się wokół laku u dzieci szczególnie podatnych na tę chorobę.

Jest niezastąpionym, doskonałym środkiem zapobiegającym próchnicy. Stosowany jest już od dawna. Skuteczność jego jest bardzo wysoka. W badaniach stwierdzono, że powstawanie próchnicy jest obniżone od 30 do 35% w przypadku fluorkowania powierzchni zębów swieżowyrzniętych. Stwierdzono, że ząb jest najbardziej podatny na próchnicę w ciągu 2 pierwszych lat po pojawieniu się. Szkliwo jest słabe, nie ma pełnego wysycenia mineralnego. Fluor stosowany w tym okresie wzmacnia je. W Stanach do profesjonalnego użycia dopuszczone są tylko trzy systemy fluorowe: 2% fluorek sodowy, 8% fluorek cynawy, 1.23%fluorek sodowy zakwaszony kwasem ortofosforowym. Już w pierwszej minucie po założeniu żelu 50% fluoru wbudowuje się w powierzchnię szkliwa. Częstość ich aplikacji jest zależna od częstości wizyt profilaktycznych na czyszczenie. Czasami dentysta może zalecić częstsze wizyty profilaktyczne. Zależy to od podatności na próchnicę danego dziecka. Czasami lekarz może pokryć zęby u dziecka specjalnymi lakami fluorowymi. Są one dostępne w Stanach dopiero od 2 lat. Są one łatwe w użyciu, bezpieczne. Całkowicie są eliminowane z zębów po 24 lub 48 godzinach.

Zapobieganie próchnicy jest bardzo ważną częścią dnia codziennego. Piszę już o tym ponownie. Temat ten jest ciekawy i im częściej o tym słyszymy tym nasza świadomość lepiej to przyswaja. Czasami u osób szczególnie wrażliwych zalecane jest zindywidualizowanie i intensyfikacja profilaktyczna. Trzeba słuchać zaleceń dentysty, gdy zalecane są częstsze niż normalnie wizyty profilaktyczne. Oczywiście, nic nie zastąpi dobrej higieny w domu. Im jesteśmy bardziej dokładni w domu tym mniej wydatków później w gabinecie i mniej bólu w przyszłości.