Z danych FBI wynika, że ogólna wartość drogocennych przedmiotów skradzionych mieszkańcom Ameryki nie przekracza w ostatnich latach 16 miliardów dolarów. Tymczasem na jednym tylko bankructwie Enronu amerykańscy inwestorzy stracili około 60 miliardów dolarów. Czy dziwić się zatem należy, że wielu giełdowych graczy stara się odzyskać stracone pieniądze z pomocą prawa?
Media nagłaśniają najbardziej pozwy zbiorowe kierowane przez inwestorów przeciwko spółkom, domom maklerskim oraz innym uczestnikom rynku papierów wartościowych. Procedurę wiodącą do złożenia pozwu zbiorowego mogą inicjować prawnicy, albo prokuratorzy stanowi - niejako wyręczając inwestorów. Pierwszy krok wiodący do pozwu zbiorowego jest zresztą prosty i może go wykonać każdy inwestor. Wystarczy by wszedł na stronę internetową kancelarii Milberg Weiss Bershad Hynes & Lerach - tej samej, która prowadzi sprawę przeciwko Enronowi - lub wielu innych i zgłosił swoje zastrzeżenia wobec spółki lub domu maklerskiego.
Stanford Law Schoolszacuje, że w ubiegłym roku na podstawie pozwów zbiorowych wszczęto 327 spraw o łamanie prawa o papierach wartościowych - 60% więcej niż rok wcześniej - przeciwko spółkom giełdowym. 252 sprawy założono przeciwko firmom notowanym na elektronicznej giełdzie Nasdaq. 66 spraw - przeciwko firmom notowanym na nowojorskich giełdach New York Stock Exchange oraz znacznie mniejszej American Stock Exchange. Oprócz tego w 138 pozwach zbiorowych reprezentujący inwestorów prawnicy oskarżają banki inwestycyjne zajmujące się organizowaniem debiutu spółek na giełdach o popełnienie oszustw podczas przygotowywania prospektów emisyjnych.
Mnóstwa tych spraw można by uniknąć gdyby inwestorzy przestrzegali kilku prostych zasad.
Wybierz właściwego brokera!
Przeszłość każdego maklera, jego doświadczenie zawodowe, można sprawdzić wchodząc na witrynę internetową prowadzoną przez National Association of Securities Dealers pod adresem: www.nasdr.com. Te same informacje otrzymamy pod numerem telefonu 800-289-9999.
Uważnie czytaj raporty!
Dom brokerski ma obowiązek przysyłania wszystkim swoim inwestorom miesięcznych raportów. Każdy z raportów należy bardzo dokładnie czytać. Jeżeli jakieś pozycje raportu nie są dla inwestora zrozumiałe - powinien je wyjaśniać. W takich przypadkach należy zachowywać dokumentację przeprowadzonych rozmów telefonicznych oraz korespondencji z domem brokerskim.
Zarzuty, które najczęściej inwestorzy stawiają brokerom:
a. ‑Przeprowadzanie nieautoryzowanych transakcji bez wiedzy i aprobaty klienta.
b. ‑Oferowanie instrumentów wartościowych, które nie są właściwe dla danego inwestora - np. namówienie siedemdziesięcioletniej emerytki do zakupu akcji spółek internetowych.
c. ‑Celowe zawyżanie jakości spółek i ich perspektyw biznesowych - po to by sprzedać jej akcje. Należy się domyślać, że broker wpychający klientom niechodliwe akcje otrzymuje komisowe za ich sprzedaż.
Nie zaczynaj od sądu!
Inwestor, który uważa, że został pokrzywdzony przez swojego brokera powinien napisać list do jego przełożonych. Poprosić o wyjaśnienie powstałych zadrażnień, ewentualną rekompensatę powstałych strat. Należy, oczywiście, zachować zarówno kopię listu do dyrekcji domu brokerskiego jak również dowód jego wysłania.
Uwaga!
Pamiętajmy, że chociaż zdarzają się nieuczciwi brokerzy to jednak ich znakomita większość należycie broni interesów swoich klientów. Za trwającą od dwóch lat bessę na giełdzie nie odpowiada broker. Jest taką samą jej ofiarą jak indywidualny inwestor - ponieważ traci zniechęcających się do giełdy klientów.
Jeżeli inwestor nie jest usatysfakcjonowany efektami wymiany poglądów z brokerem i jego przełożonymi może kontaktować się z NASD Regulation - instytucją założoną przez Amerykańskie Stowarzyszenie Brokerów Papierów Wartościowych (National Association of Securities Dealers). NASD Regulation zajmuje się rozpatrywaniem skarg składanych na brokerów, doradców inwestycyjnych oraz innych profesjonalistów zaangażowanych w obrót papierami wartościowymi. Najszybciej skargę można złożyć dzwoniąc na numer gorącej linii telefonicznej NASDR, tak zwanej Public Disclosure Hotline tel. 800-289-9999.
NASD Regulationbędzie próbował doprowadzić do rozwiązania problemów między inwestorem i brokerem - albo domem maklerskim - stosując dwie procedury: mediację lub arbitraż.
Procedura arbitrażu
Mediacja
Zanim zostanie podjęta próba mediacji muszą na nią wyrazić zgodę obie strony sporu. Jeżeli zgoda zostanie wyrażona ze zwaśnionymi stronami skontaktuje się profesjonalista wyznaczony przez NASDR. Jego zadaniem nie jest arbitralne wypowiadanie się o materri sporu, lecz dopomożenie w jego polubownym rozwiązaniu. Jeżeli strony nie są w stanie dojść do kompromisu, mediacja staje się bezowocna. Nawet wtedy jednak jest ona dla inwestora logicznym, racjonalnie uzasadnionym posunięciem zanim zdecyduje się na podjęcie bardziej zdecydowanych kroków prawnych. Pamiętajmy, że sprawiedliwość kosztuje!
Arbitraż
Jeżeli mediacja zawiedzie, inwestor ma do wyboru dwie możliwości postępowania - założenie sprawy sądowej, albo wystąpienie o wszczęcie o wiele tańszej procedury arbitrażu.
Postępowanie arbitrażowe może być przeprowadzone przez NASDR, chociaż istnieją też i inne instytucje, które są w stanie je przeprowadzić - na przykład New York Stock Exchange, albo American Arbitrage Association.
Procedurę arbitrażu nad którą kontrolę sprawuje NASDR prowadzi, wyznaczony przez tę instytucję specjalista - lub trzyosobowe kolegium specjalistów - w żaden sposób nie powiązanych ze stronami sporu.
Uwaga!
Decyzja podejmowana podczas arbitrażu jest ostateczna i nie można się od niej odwołać. Jednak zdarzają się wyjątki od tej reguły niedawno Sąd Najwyższy rozstrzygnął spór, który rozpoczął się od postępowania arbitrażowego przeprowadzonego między Merrill Lynch i jego klientką Marcią Roubik, 51-letnią agentką nieruchomości. Nie usatysfakcjonowana wynikami arbitrażu Roubik przez kilkanaście lat domagała się odszkodowania za 56 tysięcy utracone z winy - jak twierdziła kobieta - maklera Merrill Lynch podczas bessy z 1987 roku. Sąd Najwyższy zdecydował, że Roubik należy się odszkodowanie od domu brokerskiego w kwocie... 2 milionów dolarów.
Jak zacząć?
Procedurę arbitrażu inwestor rozpoczyna składając wniosek - Statement of Claim and Exhibits - w którym zostaną wyszczególnione wszystkie wiadome mu związane ze sprawą fakty. Wprawdzie nie ma wzoru takiego wniosku, przy jego sporządzaniu dobrze będzie przestrzegać chronologii opisywanych zdarzeń, wykazać w jaki sposób doszło do poniesienia strat. Jeżeli opisywane we wniosku fakty odnoszą się do dokumentów - na przykład miesięcznych raportów przysyłanych przez dom brokerski - należy załączyć ich kopie.
Autor wniosku powinien określić, jakiego rodzaju rekompensaty domaga się wszczynając procedurę arbitrażu - najczęściej sprowadza się to, do określenia wysokości odszkodowania, które miałby wypłacić makler lub dom brokerski.
We wniosku powinny zostać dokładnie określone osoby i instytucje, przeciwko którym inwestor kieruje zarzuty - łącznie z adresami, numerami telefonów itd. Jeżeli inwestor oskarża brokera dobrze byłoby, żeby do wniosku dołączył również jego adres domowy.
Do wniosku inwestor powinien dołączyć Uniform Submission Agreement - specjalny formularz, który można ściągnąć ze strony internetowej www.nadr.com . Osoby nie mające dostępu do komputera mogą go otrzymać w biurze NASDR, których adresy podane są w ramce. Jeżeli konto maklerskie skarżącego się inwestora zostało założone w imieniu więcej niż jednej osoby-np. męża i żony - wtedy dokument ten powinien być podpisany przez obu właścicieli.
Do wniosku inwestor powinien również dołączyć formularz Claim Information Sheet - wktórym, odpowiadając na szczegółowe pytania, dokładnie systematyzuje fakty popierające jego roszczenia o wypłatę odszkodowania.
Wraz z przesyłanymi dokumentami inwestor przesyła czek wystawiony na NASD Dispute Resolution opłaty za arbitraż. Jego wysokość uzależniona jest od wartości żądanego odszkodowania, liczby rozstrzygających o sprawie specjalistów itd.
