Stawianie zdrowych granic

Pani Kasiu, jak stawiać zdrowe granice, żeby nie czuć się winnym zwłaszcza wobec naszych dorosłych dzieci, które jeszcze mieszkają z nami?

Granice to zasady i reguły pozwalające nam spełniać nasze zobowiązania, jednocześnie szanując siebie i innych. Nasze granice są kluczem do dobrych relacji rodzinnych oraz stwarzają poczucie bezpieczeństwa. Pozwalają nam przestrzegać naszych reguł, ale i dzielić się asertywnie naszymi oczekiwaniami w interpersonalnych relacjach z innymi. Postawienie właściwych granic jest pierwszym krokiem do tego, abyśmy brali odpowiedzialność za siebie i swoje potrzeby.

W ustalaniu granic przeszkadzają nam nasze słabości, obawy albo uczucia winy, żalu i złości. Problemy ze stawianiem granic wiążą się z tym, że nie umiemy, nie chcemy albo nie wierzymy, że możemy powiedzieć „nie”. Granice nie muszą być bardzo sztywne i czasami nasze oczekiwania mogą zmieniać się w zależności od różnych sytuacji. Zdrowe granice są elastycznie dopasowywane do sytuacji, emocji i samopoczucia. Ale pamiętajmy, że niektóre osoby lub zdarzenia mogą zmusić nas to tego, aby nasze granice były ściśle określone. Ponadto, bez względu na okoliczności i na to, kim są te osoby, nie możemy łamać tych reguł. 

Poznajmy różne rodzaje granic

Granice społeczno-relacyjne są często niewidoczne, ale określają, co jest dla nas dopuszczalne, a co nie w relacjach z ludźmi, których spotykamy na naszej drodze. Pamiętajmy o zdrowych granicach, kiedy używamy mediów społecznościowych i Internetu.

Granice fizyczne, czyli takie, które przekazują innym to, co słowa piosenki Mr. Zooba: „mój jest ten kawałek podłogi” - trzymaj dystans cielesny lub materialny. Te granice są bardzo ważne dla dorosłych dzieci, które mieszkają z nami. One często chcą, abyśmy pukali do ich pokoju, nawet jeśli to jest nasz dom.

Granice emocjonalne to takie, które pozwalają poznać i zrozumieć uczucia i reakcje swoje i innych. Np: „nie krzycz na mnie, bo twój ton głosu mnie rani”.

Granice intelektualne, czyli takie, które pomagają nam zrozumieć nasze myśli, pragnienia, prawa, wartości oraz zaakceptować lub nie akceptować pewnych sytuacji w naszym życiu. Np. „nie piję, jak jeżdżę samochodem”.

Granice duchowe związane są z wyznawanymi wartościami, przekonaniami, a także z religią, np. „modlę się przed podjęciem ważnych decyzji”.

Granice mają następujące funkcję:

• Chronią nas przed intruzami, którzy mogliby wkroczyć w naszą osobistą sferę.
• Powstrzymują innych od wykorzystywania i krzywdzenia nas lub vice versa.
• Kreują przewidywalność, kompetencje i bezpieczeństwo dla nas i innych.
• Pomagają innymi (a zwłaszcza dzieciom) poznać i zrozumieć, co jest dla nas ważne.

Jak i dlaczego stawiać granicę w interpersonalnych relacjach z naszymi bliskimi?

1. Zastanów się, jaki jest powód postawienia granic lub wymagań. Co jest dla ciebie ważne, czego potrzebujesz oraz jakimi wartościami kierujesz się w życiu np. szacunkiem, miłością, brakiem agresji i krytyki, spokojem albo chcesz być szczęśliwy, a nie ciągle atakowany.
2. Zidentyfikuj pozytywne skutki, czyli co dobrego mogą wnieść twoje granice, zasady lub oczekiwania.
3. Zastanów się, jakie uczucia i myśli kierują tobą w tworzeniu granic. Może odczuwasz strach, nerwy, obawę o stratę, złość, zazdrość, smutek, obojętność albo brak zaufania do siebie. Odpowiedz na pytania: z czym się nie zgadzasz? Co powoduje u ciebie dyskomfort? Czego nie chcesz robić lub odczuwać?
4. Co naprawdę powoduje w tobie poczucie winny? Czy łatwiej jest nie stawiać granic, chociaż to może mieć negatywne wpływ na twoje dzieci? Porozmawiaj ze swoim dzieckiem.
5. Może lubisz mieć nadmierną kontrolę nad wszystkim i stawiasz granic nierealne, co krzywdzi ciebie i twoje dziecko.
6. Nie staraj się być kolegą lub koleżanką swojego dziecka. Ty jesteś jego rodzicem i masz obowiązek nauczać i pomagać dziecku usamodzielnić się. Wiąże się to z tym, aby dzieci mieszkające z nami pracowały, płaciły za swoje opłaty, miały obowiązki domowe i brały aktywny udział w życiu rodzinnym. Ale też, aby pozwolić im mieć poczucie autonomii i szanować ich ‘zdrowe’ potrzeby.
7. Zastanów się, jaka jest twoja rola i za co jesteś odpowiedzialny (jako rodzic lub jako pracownik albo małżonek). Nie obawiaj się na zapas, że jak postawisz granice, to poczujesz jakąś nieakceptowalną stratę. Czasami ta strata może być pozytywna i nawet pomocna.
8. Zastanów się nad konsekwencjami stawiania granic. Trudne zmiany wiążą się z tym, że jeżeli twoje dorosłe dziecko nie będzie się zgadzać z pewnymi zasadami, to zawsze może się wyprowadzić i usamodzielnić. Ty masz tylko uwierzyć, że twoje dziecko sobie poradzi i wspierać jego działania.
9. Zwróć uwagę, jak się czujesz, gdy ktoś atakuje twoje granice i bez agresji porozmawiaj z tą osobą. Nie musisz się tłumaczyć, za to masz prawo oznajmić swoje potrzeby i oczekiwania.
10. Nie bój się konfrontacji. Bądź asertywny, czyli szanuj swoją godność nie raniąc innych. Pozwól sobie odmawiać innym, bo masz prawo do własnych uczuć, zmiany zdania, opinii oraz wyborów.
11. Komunikuj swoje granice, ponieważ to tworzy zaufanie i zrozumienie. Dzieci muszą znać twoje zasady, aby ich przestrzegać. Nie zmieniaj granic bez poinformowania o tym swoich najbliższych.
12. Pamiętaj jednak, że poznanie granic swoich najbliższych, a przede wszystkim dzieci, pozwoli wam traktować się z szacunkiem i miłością w szczególności, kiedy zgodziliście się razem mieszkać.
13. Spisz regulamin z zasadami, które muszą być przestrzegane na czas mieszkania z dziećmi. Wspólne mieszkanie powinno być tymczasowe, bo może to zaburzyć rozwój młodego człowieka i opóźnić jego progres.
14. Pamiętaj, że uczucie złości może towarzyszyć oznajmianiu swoich granic, zmian lub waszych różnic. Warto jednak jest powiedzieć na przykład: „Proszę nie odbieraj tego ze złością, ale jeżeli chcesz z nami mieszkać, to oczekuję, że od następnego miesiąca będziesz płacić regularnie za...”.
15. Budując relacje ze swoimi dziećmi lub innymi, nie poświęcaj się całkowicie i nie zapominaj o sobie. Bycie w dobrej relacji ze sobą, odrębnie od innych, wzmocni twoje poczucie własnej wartości. Znajdź czas na swoje pasje i przyjemności.

Katarzyna Krzykała

Psychoterapeuta, LCSW, EMDR Certified, CGP, CVMMHP, PhD student - National Louis University, absolwentka Loyola University School of Social Work, specjalizuje się w pracy klinicznej, prowadzi terapię indywidualną, małżeńską/partnerską, rodzinną i grupową.

Mgr Krzykała specjalizuje się w pracy z osobami, które cierpią z powodu żałoby, strat życiowych, traumy (PTSD) oraz nerwicy i depresji.

Living Well Clinical Care, PLLC
Tel. 312 833 1004.