O inwestowaniu, a o funduszach zbiorowych w szczegolnosci, piszemy od samego powstania Poradnika. Niemniej ciagle jest wielu czytelnikow, ktorzy nie odwazyli sie wychylic nosa spoza banku. Chcieliby sprobowac czegos nowego, ale brak im czasu, inicjatywy, odwagi. Nie wiedza, czy teraz jest odpowiedni moment na zainwestowanie. Ten artykul ma na celu im pomoc.
Co to jest fundusz zbiorowy?
Fundusz zbiorowy (mutual fund), zwany w Polsce funduszem powierniczym - to pula pieniedzy prywatnych inwestorow, zarzadzana i administrowana przez firme inwestycyjna. Kiedys tylko ludzi bogatych stac bylo na to, by ich pieniadze byly pod piecza profesjonalisty. Dzis moze sobie na to pozwolic kazdy.
W USA istnieje ponad 6,000 funduszy zbiorowych, w ktorych Amerykanie ulokowali wiele trylionow dolarow. W mutual funds inwestuje sie poprzez wykupienie ich udzialow, ktorych ceny drukowane sa codziennie na finansowych stronach gazet. Fundusze zbiorowe lokuja kapital w akcje przedsiebiorstw lub w obligacje, a zysk na tych transakcjach powieksza wartosc puli. Jezeli na przyklad fundusz posiada $1,000,000 i wykupil pakiet akcji, ktore w ciagu roku zwyzkowaly o 20%, pula staje sie warta 20% wiecej, czyli $1,200,000. Zalozmy, ze zainwestowali Panstwo $1,000 w taki fundusz. Skoro zarobil on 20%, pod koniec roku posiadaja Panstwo $1,200.
Ile mozna zarobic na funduszach zbiorowych?
Konta oszczednosciowe czy terminowe (Certificate of Deposit) placa z gory ustalony, gwarantowany procent. Fundusze zbiorowe niczego nie gwarantuja. Mozna na nich zarobic (lub stracic) tyle, co na gieldzie, a scislej - tyle, co na walorach, jakie fundusz posiada. W ostatnich 12 miesiacach najlepiej spisaly sie fundusze inwestujace w resort ochrony zdrowia (30.6%), technologii (56.2%), finansow (26.4%). Wyniki za ostatni kwartal i rok podajemy w tabeli.
Biezacy rok jest dla inwestorow znakomity, ale nie zawsze tak bywa. Gielda ma swoje wzloty i upadki. Znacznie bardziej godne zaufania sa dlugoterminowe wyniki. Otoz w ciagu ostatnich 70 lat akcje zwyzkowaly srednio 10%. W latach niskiej inflacji akcje rosna nawet szybciej, a wlasnie niska inflacje mamy od 10 lat i ekonomisci przewiduja kontynuacje tego trendu.
Zalety funduszy zbiorowych
Istnieje kilka przyczyn masowego zainteresowania drobnych inwestorow funduszami zbiorowymi.
- Inwestor nie musi znac sie na tajnikach finansowego rynku. Wykupuje tylko udzialy funduszu zbiorowego, a specjalisci zajmuja sie za niego badaniem rynku, przewidywaniem trendow, decydowaniem co kiedy kupic, a kiedy sprzedac.
- Fundusz zbiorowy umozliwia dywersyfikacje, czyli urozmaicenie inwestycji. Gdyby indywidualny inwestor kupil akcje jednego przedsiebiorstwa, zaryzykowalby wiele, gdyz stracilby wszystko w razie bankructwa tej firmy. Mutual fund inwestuje w dziesiatki, nawet setki firm, wiec jeden udzial funduszu ma pokrycie w wielu korporacjach i upadek jednej z nich bedzie prawie nieodczuwalny.
- Transakcji w funduszach zbiorowych dokonuje sie bardzo latwo przez poczte lub przez telefon. Inwestuje sie przez poslanie czeku lub wydanie instrukcji telefonicznej, jezeli w tej samej firmie mamy konto money market (wtedy pieniadze z money market sa natychmiast przelewane na konto inwestycyjne). Pieniadze wybiera sie przez napisanie listu z prosba o sprzedanie udzialow. Jezeli mamy konto money market, to likwidacja inwestycji jest jeszcze prostsza. Dzwonimy, firma sprzedaje nasze udzialy i pieniadze przelewa na konto money market. My wypisujemy czek i dowolnie dysponujemy pieniedzmi.
- Waznym aspektem inwestowama w mutual funds jest fakt, ze wcale nie wymaga sie duzej ilosci pieniedzy. W wiekszosci mutual funds minimum wynosi od $500 do $2,000. Azeby inwestowac samodzielnie, nalezy otworzyc konto u maklera, gdzie wymagane minimum wynosi $5,000, nawet $10,000.
- Kolejna zaleta funduszy zbiorowych jest brak prowizji. Podczas gdy u maklera kupno pakietu akcji moze kosztowac ponad $100, w Mutual Fund inwestuje sie bez ponoszenia zadnych kosztow. Oczywiscie, istnieja fundusze, obciazajace klienta prowizja, lecz takich nie polecamy.
Na koniec, fundusze zbiorowe pozwalaja na zachowanie duzej plynnosci inwestycji. Dlugoletni certyfikat bankowy nie pozwala na wycofanie pieniedzy, gdy ich potrzebujemy. Jeszcze mniej plynne sa annuities i nieruchomosci. Tymczasem pieniadze zainwestowane w funduszu zbiorowym mozna wybrac w kazdej chwili, wystarczy zadzwonic do firmy lub napisac list. Fundusze obligacyjne daja nawet ksiazeczki czekowe, ktore pozwalaja na wycofanie pieniedzy po prostu przez wypisanie czeku.
Skomplikowany swiat funduszy zbiorowych
Swiat funduszy zbiorowych sklada sie z ponad 6,000. Mutual funds inwestuja w akcje, obligacje i kombinacje obydwu; w akcje duzych, srednich, malych przedsiebiorstw. Inwestuja w jeden resort gospodarki lub tylko zagranica; czasami w jednym rejonie swiata lub nawet tylko w jednym wybranym kraju. Moga specjalizowac sie w obligacjach rzadowych (dlugoterminowych, srednioterminowych, krotkoterminowych), w obligacjach rzadowych agend, korporacji (stabilnych, mniej stabilnych), w obligacjach firm municypalnych. Moga byc fundusze "zlote", "smieciowe" (nie, nie chodzi tu doslownie o smiecie, lecz o junk bonds) i takie, ktore inwestuja we wszystko (asset allocation).
Celem funduszu moze byc wzrost kapitalowy albo biezacy dochod, opodatkowany albo nie. Jedni menedzerowie szukaja przedsiebiorstw niedowartosciowanych, inni szybko rozwijajacych sie, a jeszcze inni wola bezpieczna gre i blue chips. Jedni ida ze stadem, a drudzy robia dokladnie przeciwnie i zwa sie contrariarts. Niektore fundusze graja na calego, inne sa rozwazne i bezpiecznie. Funduszy jest mrowie i trzeba wiedziec, jak sposrod nich wybrac. Pisalismy w Poradniku wiele razy o rodzajach funduszy i o tym, jak dobrac je do naszych celow.
D1a poczatkujacego inwestora mamy nastepujaca rade. Nie zaprzatajmy sobie glowy egzotycznymi produktami, a wybierzmy fundusz akcyjny (stock fund), dobrze zdywersyfikowany. Na poznanie dziwnosci mamy czas. Niemniej nie nalezy rzucac sie na finansowa wode bez krzty znajomosci tematu. Trzeba wiedziec, co to sa podstawowe instrumenty finansowe, dlaczego ich wartosc sie waha, co powoduje wzrost, a co spadek ceny, jak zmiany stopy procentowej moga wplynac na wartosc naszego portfela, trzeba znac podstawowe metody redukcji ryzyka, itp. Wystarczy siegnac po wsteczne roczniki Poradnika, a wszystko stanie sie jasne. Mozna tez zaczac czytac amerykanskie magazyny, jak Money czy Kiplinger"s. W ksiegarni jest wiele przystepnych ksiazek poswieconych osobistym finansom.
Ktory fundusz wybrac?
Magazyn Mutual Funds w swoim pazdziernikowym wydaniu proponuje wlasnie fundusze zbiorowe dla poczatkujacych. Propozycje te podajemy w tabeli. Charakteryzuja sie one wszystkie wysokim wskaznikiem bezpieczenstwa (0 oznacza najwiecej ryzyka, a 10 maksimum bezpieczenstwa), niskimi kosztami, brakiem prowizji (tylko Royce liczy sobie 1% komisowego) i, oczywiscie, znakomitymi wynikami za ostatnie lata.
Bezpieczenstwo jest szczegolnie istotne w przypadku pierwszego funduszu zbiorowego. Da ono nam niekoniecznie duzy majatek, lecz przede wszystkim doswiadczenie. Jezeli postawimy na wyscigowego wierzchowca, ktory potknie sie na trasie, mozemy sie zrazic do inwestowania na dlugie lata. Jezeli postawimy na roboczego konia, ten pracowicie dowiezie nas do celu. Ryzyko w przypadku funduszy zbiorowych to nie jest prawdopodobienstwo bankructwa (zaden fundusz w historii nie zbankrutowal), ale prawdopodobienstwo tego, ze nie spelni on naszych oczekiwan. Sami Panstwo sprawdza swoja tolerancje na ryzyko, gdy po rozlozeniu The Wall Street Journal stwierdza Panstwo, ze ich fundusz stracil z dnia na dzien na wartosci np. 5%.
Mlode osoby moga poniesc wiecej ryzyka, bo maja czas i sily odpracowac straty. Starsze osoby, szczegolnie na emeryturze, tego czasu nie maja. Dlatego nasze propozycje sa rozne dla osob mlodych, w srednim wieku i starszych.
Niech Panstwo zaczna od drobnej sumy: tysiaca, dwoch, trzech tysiecy dolarow. Wybiora najpierw jeden fundusz, ale po jakims czasie dwa albo trzy, dla zwiekszonego bezpieczenstwa. Prosze pamietac, ze najlepsza droga do zmniejszenia ryzyka jest dywersyfikacja, czyli urozmaicenie inwestycji.
Jak zainwestowac?
Wystarczy zadzwonic pod podane numery telefonow, poprosic o informacje i druk podania, a po dokonaniu wyboru - odeslac wypelnione podanie wraz z czekiem. Tak, wszystkie transakcje dokonywane sa za posrednictwem telefonu i poczty. Od lat Amerykanie tak wlasnie zalatwiaja swoje sprawy finansowe i nalezy sie do tego przyzwyczaic. Jezeli otworzy sie w funduszu zbiorowym rowniez konto money market, kupna lub sprzedazy mozna dokonywac przez telefon: odpowiednia suma zostanie przelana z konta na konto.
Czy warto inwestowac?
Jezeli uwazaja Panstwo, ze za pare dodatkowych procent rocznie nie warto sie fatygowac i ponosic ryzyka, radze rozwazyc nastepujacy przyklad.
Powiedzmy, ze w styczniu 1946 roku nasz dziadek zainwestowal $10,000 w najbezpieczniejszy instrument z mozliwych (oprocz banku) rzadowe srednioterminowe obligacje. W tym roku dziadek mialby $165,000 (nie uwzgledniajac podatkow). Zupelnie niezle. Niemniej, gdyby te same $10,000 zostalo ulokowane w funduszu zbiorowym, nasladujacym wskaznik Standard and Poor 500 (srednia 500 najwiekszych amerykanskich kompanii), to do polowy 1995 roku urosloby do ... prawie $2.5 miliona! Gdyby dziadek byl przezorny i swoj kapital ulokowal w akcjach malych przedsiebiorstw i nigdy go nie wybral, dzisiaj mialby fortune w wysokosci $5.7 miliona. Oczywiscie, z powodu inflacji owe miliony znacza mniej niz przed 50 laty, ale to ciagle niebagatelna kwota.
Jak widac, czas jest najwiekszym sprzymierzencem inwestora. Dlatego nalezy zainwestowac jak najwczesniej i trzymac walory cierpliwie, niezaleznie od trendow na Wall Street.
Powodzenia w inwestowaniu.
Artykul przedrukowano za zgoda Polskiego Poradnika "Sukces" - 225 Park Line; Douglaston, NY 11363,
tel. (718) 224 - 3492
