Kiedy prawie 20 lat temu pojawily sie pierwsze automatyczne maszyny kasjerskie ( Automatic Teller Machines) banki glosno zachecaly klientow do korzystania z ATM. Doroslym klientom rozdawano kupony do sklepow i restauracji, dzieciom - cukierki i baloniki. Wszystkie transakcje przeprowadzane za posrednictwem bankomatow byly wowczas zupelnie bezplatne. Dzis za korzystanie z tej przyjemnosci trzeba placic. I to coraz wiecej.
Centralny Urzad Ksiegowosci ( General Accounting Office) zbadal 246 losowo wybranych bankow i nalezace do nich maszyny kasjerskie. W wiekszosci z nich miedzy grudniem 1995 roku a lutym 1997 dodatkowe oplaty wzrosly o ponad 100%, a w niektorych podwyzki doszly do 320%!
Skad taki skok? Visa, ktora kontroluje siec, sluzaca do obslugi transakcji dokonywanych za pomoca maszyn kasjerskich, (bankomatow, ATM) wiosna 1996 roku zmienila przepisy zakazujace nakladania dodatkowych oplat za korzystanie z bankomatow. uil tego czasu banki zdzieraja pieniadze, przede wszystkim z uzytkownikow sieci automatow kasjerskich nie bedacych ich bezposrednimi klientami, tj. nie posiadajacych konta w banku, ktory jest wlascicielem danej maszyny. Blad w zalozeniach
Zakladajac pierwsze bankomaty, banki mialy nadzieje na zwiekszenie swoich zyskow poprzez redukeje personelu kasjerskiego. Maszyny mialy zastapic zywych ludzi. Koszt zalozenia jednego bankomatu - ok. $50 tys. zwracac sie mial w ciagu poltora roku do dwoch lat. Zalozenie okazalo sie bledne - ATM-y ciesza sie rzeczywiscie ogromna popularnoseia, ale przecietny klient nie zaprzestal dokonywac wiekszych operacji w kasjerskim okienku. Z automatu wybiera codziennie po $20, ale aby wplacic czek na $500 idzie do banku. Poniewaz glupio pobierac pieniadze od klienta, gdy ten stoi przed okienkiem, narodzil sie pomysl pobierania coraz wiekszych oplat za "luksus" dostepu do wlasnych pieniedzy.
Ile i za co placi obecnie kazdy klient? Okazuje sie, ze ATM, mimo lamentow bankierow jest ciagle kilkakrotnie tanszy od kasjera. Inaczej zreszta nie zainstalowano by w calych Stanach 64,400 maszyn. Oto szacunek kosztow podstawowych operacji w duzych bankach, sporzadzony przez Mentis Corporation:
- wplata lub wyplata w okienku bankowym - od $1 do $3.
- zalatwienie sprawy za posrednictwem urzednika bankowegood $2.50 do $10.
- otwarcie nowego konta - od $5 do $10.
- wyplata pieniedzy w ATM nalezacym do banku - od $0.22 do $0.75.
- wyplata pieniedzy w ATM nie nalezacym do banku - od $0.50 do $0.75.
- wyplata pieniedzy za posrednictwem ATM (z uzyciem koperty) od $0.50 do $2.00.
Jak widac, oplaty pobierane przez bankomaty sa niewspolmiernie wysokie do rzeczywistych kosztow. A przeciez banki powinny zarabiac przede wszystkim na obrocie pieniedzmi, a nie na dodatkowych oplatach klientow za mozliwosc korzystania z wlasnych pieniedzy.
Gdzie jest najdrozej
Wysokosc dodatkowej oplaty uzalezniona jest przede wszystkim od tego, do kogo nalezy bankomat, z ktorego korzystamy. Pod tym wzgledem ATM-y podzielic mozna na trzy grupy.
- Bankomaty naszego banku (proprietary ATM) - naleza do instytucji finansowej; w ktorej mamy konto i ktora wydala nam karte MAC. Czesc bankow ciagle nie pobiera oplat za korzystanie z wlasnych maszyn, inne pobieraja oplaty od 40 centow do $1.25. Srednio $0.75.
- Bankomaty nie nalezace do naszego banku (non proprietary lub fore ign ATM) naleza do innych bankow. Srednia oplata - od $1 do $1.25.
- Bankomaty "ogolnokrajowe" (national ATM) sa podlaczone do ogolnokrajowej lub regionalnej sieci typu Cirrus, Plus lub Mastercard i z reguly nie naleza do bankow. Oznaczenia tych firm z reguly zobaczyc mozna na automacie kasjerskim. Pobranie gotowki z takiego ATM kosztuje srednio od $1.50 do $2.00.
Do tego oplate za pobranie pieniedzy w innym banku moze nalozyc Twoj macierzysty bank. Na przyklad, Bank One Texas naklada jeszcze - oprocz normalnych oplat - dodatkowo $0.50 za kazda operacje w ATM. W ten sposob zamiast $100, ktore "wypluwa" nam maszyna, z konta znika $103. Jeszcze wiekszy wyzysk obserwowac mozna wybierajac mniejsze sumy. Za wyjecie z bankomatu $20 mozna zaplacic nawet $3, czyli - 15% od naszych wlasnych (juz opodatkowanych) pieniedzy, spoczywajacych na naszym koncie.
Przypuscmy, ze w poblizu Twojego domu nie ma bankomatu nalezacego do Twojego banku. Trzy razy w tygodniu korzystasz z innej maszyny, ktora kazdorazowo pobiera $3 w postaci roznego rodzaju oplat. Kosztuje Cie to tygodniowo $9, a rocznie $468! I to tylko za przyjemnosc dostepu do wlasnego konta. A przeciez konta czekowe sa z reguly nie oproeentowane, albo placa odsetki nie wyrownujace nawet kosztow inflacji. Zamiast zyskiwac tracisz grube pieniadze.
Wysokosc potracanych sum uzalezniona jest takze od lokalizacji bankomatu. Ulubionym miejscem zawyzania oplat - jak zauwazyla organizacja konsumencka Consumers Union of US, sa kurorty i miejsca czesto odwiedzane przez turystow. Prawie kazdy ATM w Atlantic City czy Las Vegas potraca od obcych klientow co najmniej $2. Prawdziwym zdzierstwem jest jednak pobieranie gotowki na statkach-liniowcach. Za przyjemnosc skorzystania z wlasnego konta podczas rejsu mozna zaplacic nawet $10.
Wiedz, czego potrzebujesz
Banki twierdza, ze konsumenci, aby uniknac oplat, powinni zmienic swoje nawyki. Tymczasem zyski bankow rosna z roku na rok, mimo ze musza placic zarowno pracownikom, jak i za obsluge oraz serwis bankomatow.
Aby dogodzic klientom, banki oferuja roznego rodzaju opcje przy zakladaniu kont czekowych. Przed zalozeniem takiego konta warto zastanowic sie nad naszymi rzeczywistymi potrzebami. Darmowe uslugi moga obejmowac np. nieograniczony dostep do maszyn kasjerskich, ale jednoczesnie ograniczac limit wypisywanych czekow. Moze sie wiec okazac, ze zamiast placic $1 czy $2 za wyjecie pieniedzy z ATM, placic bedziemy od $0.50 do $3.00 za kazdy "nadliczbowy" czek. Wystepujac o karte do ATM, spytajmy sie szczegolowo o wszystkie oplaty. Czy musimy utrzymywac na koncie minimalna kwote? Gdzie znajduje sie najblizsza maszyna ATM tego banku? Czy korzystanie z maszyny wiaze sie z oplata? I w zaleznosci od naszych rzeczywistych potrzeb wybierzmy konto i bank, ktore nam odpowiadaja. Ci, ktorzy maja dostep do Internetu, moga skorzystac ze stron Bank Rate Monitor, aby sprawdzic, jakie banki w poblizu nie pobieraja oplat za korzystanie z ATM. Adres: http://www.bankrate.com/Bankrate/PUBL.
Bronmy sie
Gniew konsumentow dotarl takze do Internetu. Ostatnio sprawom ATM-ow poswiecila uwage siec America Online w sekcji "Personal Finance". Grupa senatorow, w tym Alfonse D"Amato z Nowego Jorku, nosi sie z zamiarem ponownego wniesienia pod obrady projektu ustawy, zakazujacej pobierania dodatkowych oplat za korzystanie z bankomatow. Do senatorow mozna kierowac listv (nawet poczta elektroniczna) w tej sprawie. W Kongresie znalazl sie projekt innej legislacji, zobowiazujacy banki i instytucje finansowe do informowania o pobieraniu oplaty juz w momencie transakcji.
Od nacisku konsumentow zalezy wiele. Tymczasem warto skorzystac z ponizszych rad, dotyczacych korzystania z bankomatow:
- zaloz konto czekowe w banku, ktory nie pobiera oplat za korzystanie ze swoich maszyn.
- udaj sie do unii kredytowej. Tak! Wiekszosc unii zawarlo porozumienie na temat niewprowadzania oplat za korzystanie z macierzystych ATM. W "No Surcharge ATM Alliance" znalazlo sie ponad 300 unii kcedytowych.
- uzywaj bankomatu swojego banku.
- plac zawsze czekiem (jesli te usluge masz za darmo) albo karta debitowa (charge card) zamiast gotowka.
- odwiedzaj rzadziej swoj ATM i wybieraj wieksze porcje gotowki.
- pamietaj - korzystanie z ATM moze byc takze niebezpieczne. Mimo ze ogromna wiekszosc bankomatow objeta jest stala obserwacja kamery, a fala napadow przy ATM-ach wydaje sie opadac, ostroznosci nigdy nie za wiele:
- zapamietaj swoj osobisty numer (PIN-Personal Identification Number) i nie nos go przy sobie, a juz na pewno nie w portfelu. Przechowuj karte ATM w bezpiecznym miejscu. Natychmiast zglaszaj zaginiecie lub kradziez karty.
- jesli dokonujesz wplat za posrednictwem ATM, woz ze soba zawsze kilka kopert. Wypelnij je, zanim skorzystasz z bankomatu.
- przy korzystaniu z bankomatu przygotuj karte i wszystkie zalaczniki w taki sposob, abys nie musial siegac po portfel.
- wystukujac swoj osobisty numer (PIN), stan tak, aby nikt za Toba nie mogl go zobaczyc i zapamietac.
- nigdy nie korzystaj z pomocy osob postronnych.
- zawsze zachowuj pokwitowanie transakcji.
- jesli jestes swiadkiem popelnionego przy bankomacie przestepstwa - zawiadom natychmiast policje.
Artykul przedrukowano za zgoda Polskiego Poradnika "Sukces" - 255 Park Lane; Douglaston, NY 11363, tel. (718) 224 - 3492
