Nauka w Stanach Zjednoczonych - Pomoc dla nielegalnych studentów, cz. I

Pytanie:

"Syn skończył liceum, świetnie się uczy, miał bardzo dobre wyniki a egzaminie SAT i chcemy, żeby poszedł do jak najlepszego college"u. Niestety na razie jesteśmy tu nielegalnie, choć mamy nadzieję dostać zieloną kartę za dwa lata. Co możemy zrobic?"

W tym federalnym państwie, jakim są Stany Zjednoczone, odpowiedź zależy od miejsca zamieszkania. Student, o którym mowa powyżej, miał nieszczęście mieszkać w New Jersey. W tym stanie od dwóch lat utknęła w procesie legislacyjnym ustawa regulująca prawo nielegalnych studentów do nauki na uczelniach publicznych.

Gdyby państwo, nazwijmy ich, Nowakowie, mieszkali po drugiej stronie rzeki Hudson, sytuacja ich syna byłaby zupełnie inna. Nowy Jork jest jednym z 8 stanów, które nie tylko de facto zezwalają nielegalnym imigrantom na naukę na publicznych uczelniach, ale i traktują niektórych z nich jako rezydentów stanu z punktu widzenia czesnego. Wiąże się to ze sporymi oszczędnościami dla rodziców, jako że nielegalni studenci praktycznie nigdy nie mogą się starać o pomoc rządową na studia.

Jak jest w Nowym Jorku

Prawo nowojorskie, podpisane przez gubernatora Patakiego w sierpniu 2002 roku (S-7784), umożliwia tańsze studia na dwóch uczelniach publicznych: miejskim (CUNY) i stanowym (SUNY) uniwersytecie nowojorskim, następującym kategoriom nielegalnych imigrantów:

v osobom, które uczyły się w nowojorskiej szkole średniej przez przynajmniej dwa lata, otrzymały dyplom jej ukończenia i następnie w ciągu 5 lat podjęły naukę na CUNY lub SUNY;

v osobom, które zdobyly dyplom GED (eksternistyczna matura) w stanie Nowy Jork i w ciągu 5 lat podjęły naukę na CUNY lub SUNY;

v osobom, które były w Nowym Jorku nielegalnie, studiowały na CUNY lub SUNY przed wiosną 2001 roku i płaciły wówczas stanowe czesne.

Warunkiem zakwalifikowania się przez te osoby na niższe czesne dla rezydentów stanu jest też podpisanie przez nie zaświadczenia (affidavit), że zamierzają zalegalizować swój pobyt w USA.

W Illinois

W stanie Illinois tańsze studia przysługują tym młodym ludziom, którzy uczyli się w szkole średniej w Illinois przez co najmniej trzy lata i otrzymali dyplom szkoły średniej lub dyplom GED z Illinois. Wymagania w innych stanach pokazuje tabela.

Meandry prawne

Jeszcze na początku lat 90-tych nielegalnym studentom znacznie łatwiej było się dostać na uczelnie publiczne prkatycznie w każdym stanie, zwłaszcza zaś w takim - jak np. Kalifornia, Teksas, Floryda czy Nowy Jork - w którym tradycyjnie lądowali imigranci. Znacznie też łatwiej było im się po roku zakwalifikować na niższe, stanowe czesne (in-state tuition) - wystarczyło tylko na uczelni przedstawić dowód zamieszkania w danym stanie przez ostatni rok, aby być traktowanym jako rezydent stanu (state resident).

Niestety dla nielegalnych, w 1996 roku nowe prawo federalne de facto zabroniło ulgowego traktowania nieudokumentowanych studentów przez publiczne uczelnie. W praktyce prawo jest nieco bardziej "życzliwie" nielegalnym, bo nie zabrania ich przyjmowania na studia i w teorii zezwala nawet na płacenie przez nich stanowego czesnego - o ile uczelnie zaoferują dokładnie takie same ulgi wszystkim mieszkańcom USA. To ten ostatni warunek równego traktowania nielegalnych i nierezydentów stanu sprawia, że publiczne uczelnie jedna po drugiej wycofywały się z ulg dla studentów bez wizy. Na to ich po prostu nie stać - studenci spoza stanu są dla wielu uniwersytetów publicznych złotą żyłą gotówki, zwłaszcza teraz, gdy praktycznie wszystkie stany obcinają dotacje na wyższą edukację.

Przepisy stanowe

Od 1996 roku kilka stanów: Illinois, Kalifornia, Kansas, Nowy Jork, Oklahoma, Teksas, Utah i Waszyngton uchwaliło wewnętrzne prawo stanowe zezwalające na płacenie przez nielegalnych imigrantów niższego, stanowego czesnego na publicznych uczelniach, o ile uczyli się oni w szkołach średnich w danym stanie przez 2-3 lata (patrz tabelka). Prawo to miało ochronić dzieci nielegalnych imigrantów przed całkowitym odcięciem od wyższej edukacji i szans na późniejszą karierę zawodową w USA.

Ustawodawcy w tych stanach - jak widać z listy, są to przede wszystkim stany zamieszkałe przez duże skupiska imigrantów - zdają sobie sprawę z tego, że wielu nielegalnych z czasem legalizuje pobyt, choć proces ten trwa przez całe lata. Pozbawienie ich dzieci szansy na tanie wykształcenie oznacza skazanie ich na najgorzej płatne prace i na pozostanie na samym dole drabiny społecznej.

Lepsza jest więc otwarta furtka na stanowe uczelnie, która po legalizacji pobytu umożliwi absolwentom znalezienie lepszej pracy i awans do klasy średniej. Alternatywą mogłoby być stworzenie gett imigranckich - czegoś na kształt podparyskich gett muzułmańskich dzieci imigrantów z Algierii i Maroka.

Podobne prawa są obecnie w agendzie (choć nie oznacza to wcale szans na ich rychłe uchwalenie) w Connecticut, Kolorado, na Florydzie, Hawajach, w Maryland (gdzie prawo zostało uchwalone przez legislaturę i czeka na podpis gubernatora), Massachusetts, Minnesocie, New Hampshire, New Jersey, Oregonie, Południowej i Północnej Karolinie, i w Tennessee. W Wisconsin podobne prawo, uchwalone przez legislaturę, zostało zawetowane przez gubernatora. W Georgii niektóre uczelnie pomimo braku odpowiedniego prawa stanowego, pozwalają nielegalnym rezydentom stanu na płacenie stanowego czesnego.

W dokładnie odwrotnym kierunku poszli ustawodawcy w Alabamie i na Alasce, gdzie prawo stanowe obecnie zabrania publicznym uczelniom ulgowego traktowania nielegalnych imigrantów. Podobne propozycje są obecnie rozważane na Florydzie, w Mississippi i Północnej Karolinie (jak w niektórych stanach rozważane będą alternatywne propozycje). Ustawodawcy wychodzą tam z założenia, że podatnicy nie powinni subsydiować nielegalnych.

A dorośli

Jak widać też z tabelki obok, żaden nawet z najbardziej liberalnych dla nielegalnych stanów, nie pozwala na ulgowe traktowanie osób, które przyjechały do Stanów Zjednoczonych w wieku dorosłym. Prawo stanowe z założenia mają ułatwiać życie dzieciom imigrantów, a nie ludziom, którzy samowolnie przedłużają sobie pobyt w celu zdobycia wykształcenia w Stanach Zjednoczonych. Pewną furtką jest tutaj możliwość spełnienia wymogu zdania egzaminu GED (odpowiednik eksternistycznej matury), ale interpretacja tego zapisu zależy już od dokładnego sformułowania prawa stanowego (czy jest to "2 lata w szkole średniej i GED" czy też tylko "GED z danego stanu") oraz interpretacji - mniej lub bardziej liberalnej - owego przepisu przez daną szkołę.

* Różnica między czesnym i opłatami dla studentów z danego stanu i nie-rezydentów. Wszystkie powyższe stany wymagają też, aby studenci podpisali oświadczenie (affidavit), że będą się starać o zalegalizowanie pobytu w USA, źródło: Chronicle of Higher Education

Artykuł przedrukowano za zgodą

Polskiego Poradnika "Sukces"

Adres: 255 Park Lane; Douglaston, NY 11363