Drodzy czytelnicy. Dziękuję za zainteresowanie naszym pomysłem, zadawania mi pytań, na które chętnie odpowiem i podam kilka pomysłów do dalszej refleksji.
Pani Kasiu,
jak rozmawiać z rodziną o chorobach mentalnych? Jak pomóc im zrozumieć, że musimy brać leki, kiedy to oni nie zgadzają się z tym i nie chcą nas wspierać?
P.
Jest to bardzo trudne pytanie, ale jak ważne teraz, kiedy temat zdrowia psychicznego jest popularny i częściej omawiany niż w poprzednich latach. Takie kwestie jak depresja, nerwica, lęki, ataki paniki, nadpobudliwość, samobójstwa, zaburzenia osobowości, samookaleczanie, to tematy, na które można znaleźć dużo informacji w Internecie, a w szczególności w mediach społecznościowych. W tych czasach młodzież wie więcej o chorobach i zdrowiu psychicznym, jak i o kondycjach naszego mózgu, niż dorośli. Nasza młodzież diagnozuje się sama i często poszukuje pomocy bez naszego wsparcia. Niestety ich opiekunowie nie zawsze rozumieją ich potrzeby, czasami nie wyrażają zgody oraz nie umieją im pomóc. Dlaczego?
Zacznijmy od tego, że boimy się i martwimy z powodu braku wiedzy na ten temat. Boimy się, że nasza bliska osoba ‘zwariuje i co inni powiedzą’, uzależni się od leków, albo umrze. Brak wiedzy na temat mózgu, jego funkcjonowania i tego, co mu jest potrzebne, powoduje niezrozumienie, konflikty rodzinne, przezwiska, utrudnianie w braniu potrzebnych leków, ignorowanie i nieakceptowanie potrzeb naszych najbliższych. Problemy ze zdrowiem psychicznym to nic nowego, od wielu wieków osoby doświadczały symptomów, które nie pozwalały im na optymalny sukces w życiu. Wszyscy znamy takie osoby, które nie radzą sobie z chorobami/kondycjami mózgu, ale próbują ‘leczyć’ się alkoholem i narkotykami. Uzależniają się do zakupów, hazardu lub pornografii, co ma często tragiczne konsekwencje.
Aby komuś wytłumaczyć nasz stan lub chorobę, musimy zapytać, czy ta osoba wie cokolwiek na temat mózgu - najważniejszego organu w naszym ciele, od którego zależy prawidłowe funkcjonowanie reszty narządów. Powinniśmy dbać o swój mózg, swoje zdrowie psychiczne, tak jak dbamy o serce, nerki oraz wątrobę. Jeżeli bierzemy leki na dolegliwości innych organów, to powinniśmy brać odpowiednie leki, aby poprawić nasz stan psychiczny. Jeżeli chorujemy na cukrzycę, to bez insuliny i innych lekarstw nie przeżylibyśmy. Jeżeli borykamy się z chorobą nerek, to musimy brać leki, a nawet poddać się dializie, aby nie umrzeć. Po złamaniu nogi musimy założyć gips, aby kość mogła prawidłowo się zrosnąć.
Osoby, które borykają się z nadpobudliwością i impulsywnością, podejmują często ryzykowne decyzje, które mogą skończyć się negatywnymi konsekwencjami, a nawet śmiercią. Nasze dzieci, którym nie pozwalamy brać leków, nie dają sobie rady w szkole, obniża to ich poczucie własnej wartości, powoduje depresję i nerwicę. Szukają one pomocy wśród rówieśników i korzystają z narkotyków lub innych substancji, czego rezultatem może być uzależnienie lub śmierć. Niedbanie o zdrowie psychiczne może mieć nieodwracalne skutki. Jeżeli nasz mózg potrzebuje leków i terapii, aby poczuć ulgę, siłę, motywację, koncentrację, to powinniśmy poddać się leczeniu.
Pamiętajmy, że problemów mentalnych często nie zauważamy. Niestety, kiedy inni nie widzą lub nie rozumieją naszych słabości psychicznych, to często nie wierzą nam, co powoduje problemy w naszym personalnym i profesjonalnym otoczeniu. Niektóre osoby mają kondycje mózgu, które nie są wyleczalne. Mózg takich osób procesuje czynniki zewnętrzne i wewnętrzne inaczej albo nietypowo. Naszym zadaniem jest zrozumieć i pomóc im. Pamiętajmy, że każdy z nas boryka się z jakąś dolegliwością, czy to nadwagą, podniesionym ciśnieniem, alergią, dysfunkcją, czy brakiem energii lub motywacji. Brak wiedzy powoduje krytykę, ignorancję, albo czekanie, aż dolegliwości same się wyleczą lub zmienią. Niestety, czekanie nie eliminuje, ale zwiększa wiele problemów. Bądźmy otwarci, tolerancyjni, wyrozumiali i gotowi na pomoc.
Im więcej będziemy rozmawiali o zdrowiu psychicznym i nabierali wiedzy o własnych dolegliwościach, tym mniej będziemy się bali i wstydzili dzielić z innymi naszymi potrzebami. Niestety, nie wystarczy tylko powiedzieć ‘ja mam nerwicę’, trzeba być gotowym powiedzieć, czego potrzebujesz. Nauczmy się pomocnych metod, takich jak medytacja, aktywność fizyczna, psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT), terapia akceptacji i zaangażowania (ACT), EMDR oraz umiejętność samo-współczucia. Z dziećmi spróbujmy używać nagród do wzbudzenia motywacji zamiast ciągłych kar. Jako rodzice, kiedy już znamy diagnozę naszego dziecka i wiemy, czego ono potrzebuje, powinniśmy powiadomić jego szkołę i skorzystać z oferowanych tam programów. Należy dodać, że szkoły publiczne oferują pomoc edukacyjną, socjalną lub emocjonalną dzieciom, które kkwalifikują się na takie programy.
Podsumowując, choroby i kondycje mentalne wymagają poważnego traktowania, zrozumienia, brania leków, korzystania z psychoterapii, i poznania metod radzenia sobie z emocjami w trudnych sytuacjach życiowych. Cierpienie i ból spowodowane zaburzeniami psychicznymi odczuwane są tak intensywnie, jak i problemy z sercem lub jelitami. Często pojawia się lęk, złość, smutek lub poczucie winy. Psychoterapia i odpowiednie lekarstwa mogą spowodować, że nasz mózg będzie zdrowo kontrolował pracę wszystkich naszych narządów. Dzięki temu może nastąpić obniżenie stresu, który - jak wiemy - jest najczystszym powodem raka, ataku serca lub udaru. Dbaj o swój mózg i zdrowie psychiczne, bo ma to ogromny wpływ na jakość twojego życia. Wiedza na ten temat pomoże ci lepiej poznać siebie i swoich bliskich, obniży strach i ułatwi rozmowę o twoich potrzebach.
Katarzyna Krzykała
Psychoterapeuta, LCSW, EMDR Certified, CGCS, CAMS II, absolwentka Loyola University School of Social Work specjalizująca się w pracy klinicznej, prowadząca psychoterapię indywidualną, małżeńską/partnerską, rodzinną i grupową. Mgr Krzykała specjalizuje się w żałobie, śmierci, stratach, nerwicy i lękach (anxiety) oraz depresji, które często powodują chroniczne choroby mentalne. Mgr Krzykała od ponad 18 lat prowadzi Klub Solo Rodzica, pomaga w Domu Samotnej Matki i jest wolontariuszem w Rainbow Hospice.
