Malo rzeczy irytuje nas bardziej, niz odkrycie, ze zgubilismy portfel lub ze zostal on nam skradziony. Zguba portfela oznacza strate pewnej gotowki, ale, co gorzej, najbardziej istotnych i potrzebnych dokumentow, jak prawo jazdy, karty kredytowe, karty ATM, czeki, a moze karta Social Security, paszport czy swiadectwo urodzenia. Zguba portfela wiaze sie nie tylko ze strata pieniedzy i z niedogodnoscia wynikajaca z koniecznosci wyrobienia nowych dokumentow. W Stanach Zjednoczonych najpowazniejszym skutkiem zguby jest to, ze pewne informacje o nas moga wpasc w rece wyrafinowanego zlodzieja, ktory podszyje sie pod nasze nazwisko i zacznie ten fakt wykorzystywac. Czesto sie zdarza, ze zlodzieje dokonuja licznych zakupow na karty kredytowe swoich ofiar, otwieraja na ich nazwiska konta w banku albo zakladaja telefon, zamawiaja uslugi elektrowni, gazowni i, oczywiscie, nie placa potem rachunkow. Skutki takich poczynan sa dla ofiar bardzo klopotliwe, bo zajmie im wiele czasu i wysilku wyjasnienie, ze to nie oni sa winni pieniadze.
Jezeli zlodziej wyciagnie pieniadze, a portfel wyrzuci do smieci, to jeszcze mala bieda. Najgorzej jezeli wykorzysta nasze dokumenty, podszyje sie pod nasze nazwisko i zrujnuje nasza historie kredytowa.
Jak zminimalizowac skutki zguby portfela
1. Trzymaj w portfelu (torebce) tylko absolutnie niezbedne dokumenty. Oproznij caly portfel, a zostaw tylko jedna czy dwie karty kredytowe i ewentualnie karte ATM (do automatycznej maszyny kasjerskiej). Kierowcy potrzebuja jeszcze prawo jazdy i dowod rejestracyjny samochodu. Nie ma powodu, by co dzien nosic przy sobie karte Social Security, paszport, zielona karte czy swiadectwo urodzenia. Zbedna jest harmonijka kart kredytowych, bo kazdego zakupu mozna dokonac majac jedna MasterCard i American Express.
Pod zadnym pozorem nie nos bez powodu dokumentu naturalizacji. Uzyskanie jego duplikatu jest bardzo trudne, a jest on niezbedny do wyrobienia amerykanskiego paszportu.
2. Nos przy sobie jak najmniej gotowki. Paredziesiat dolarow wystarczy, bo wiekszych zakupow mozna dokonywac na karte kredytowa, a swieza gotowke pobrac w kazdej chwili z automatycznej maszyny kasjerskiej (ATM).
3. Nos portmonetke. Najlepiej miec oddzielna portmonetke tylko na pieniadze, a oddzielny portfel na dokumenty trzymac schowany glebiej. Po pieniadze siegamy znacznie czesciej niz po prawo jazdy czy karte kredytowa. Widuje sie czesto przy kasie ludzi wyciagajacych gotowke z portfeli, pekajacych w szwach od kart kredytowych, legitymacji, zdjec i szpargalow. Obserwujac ich, usilujacych sila domknac wypchany portfel, mozna zastanowic sie, ile z dziesiatkow wcisnietych tam papierow jest im rzeczywiscie potrzebnych codziennie.
4. Nos klucze do domu i do samochodu w oddzielnych pekach. W razie zguby nie stracimy wszystkich kluczy. A jezeli zatrzasniemy kluczyki w samochodzie, to przynajmniej nie pozbawimy sie tez kluczy do domu. Nie notuj swego adresu na przywieszkach do kluczy. Ponadto trzymaj zapasowy komplet kluczy u zaufanego sasiada.
5. Nos najwazniejsze rzeczy "przy ciele". To rada szczegolnie dla pan, ktorych torebki sa szczegolnie wdziecznym obiektem dla zlodziei. W torebce mozna miec kosmetyki, chusteczke do nosa, lusterko i tym podobne skarby, ale malutki portfelik nosic na przyklad. w wewnetrznej kieszeni zakietu czy plaszcza.
6. Nos kopie dokumentow, a nie oryginaly. Dotyczy to szczegolnie dowodu rejestracyjnego samochodu, karty Social Security. Kopia prawa jazdy nie zadowoli policjanta ani nie posluzy jako dowod tozsamosci.
7. Trzymaj w domu kopie wszystkich dokumentow, ktore musisz nosic w oryginale. Bardzo sie przydadza do odtworzenia oryginalow.
8. Sporzadz liste bankow, jakie trzeba bedzie powiadomic o stracie kart kredytowych czy platniczych (szczegoly dalej).
9. Jezeli masz karte platnicza czy telefoniczna, nie tworz banalnych hasel ( password) z daty swoich urodzin, imienia czy numeru Social Security.
Najlatwiejsze do zapamietania, a nie mozliwe do odgadniecia sa hasla utworzone z pierwszych liter strofy ulubionego wiersza czy piosenki. Na przyklad JPNZ - od "Jeszcze Polska nie zginela". Zapamietaj haslo i nigdzie go nie zapisuj.
Co zrobic po stracie portfela
Naturalnie, bedziesz musial odtworzyc stracone dokumenty, ale najpierw musisz zapobiec podszyciu sie zlodzieja pod Twoje nazwisko.
l. Natychmiast zglos telefonicznie kradziez kart kredytowych ich emitentom. Banki przysla Ci nowe w przeciagu kilku dni.
2. Jezeli miales przy sobie karte ATM albo ksiazeczke czekowa, zadzwon do banku i zamknij konto.
3. Zglos kradziez na policji i wez kopie raportu policyjnego. Przewaznie trzeba udac sie na posterunek policyjny osobiscie. Banki i inni emitenci kart kredytowych oraz firmy ubezpieczeniowe moga domagac sie okazania raportu policyjnego.
4. Azeby upewnic sie, ze nikt nie uzywa Twoich danych, zamow kopie raportu kredytowego. Oto trzy najwieksze biura kredytowe w USA
- TRW - tel. (800) 682-7654,
- Equifax - tel. (800) 685-1111,
- Trans Union tel. (800) 851-2674 lub (316) 636-6100.
Masz prawo do jednego bezplatnego raportu rocznie. Przekonasz sie, czy nie zostaly wyrobione na Twoje nazwisko nowe karty czy konta kredytowe.
5. Wyrob nowe prawo jazdy. W tym celu trzeba udac sie osobiscie do najblizszego Motor Vehicle Department (adres jest w ksiazce telefonicznej). Sprawe ulatwia nieco posiadanie kopii straconego dokumentu, bo urzednik szybciej odnajdzie Twoje dane w bazie komputerowej.
6. Jesli straciles karte Social Security (a po co bylo nosic oryginal przy sobie?), udaj sie do biura Social Security (adres najblizszej placowki znajdziesz w ksiazce telefonicznej na niebieskich, rzadowych stronicach) lub zadzwon pod numer (800) 772-1213 i popros o przyslanie stosownego podania. Prosbe te mozna sformulowac w ten sposob:
"I lost my Social Security card Could you send me an application for a replacement?"
7. Wyrobienie nawej zielonej karty zajmie duzo czasu. Czytelnikom z rejonu Nowego Jorku nie radze isc do biura Urzedu Imigracyjnego osobiscie, bo straca caly dzien. Kolejka na Federal Plaza na Manhattanie jest koszmarna, trzeba zajac w niej miejsce najpozniej o 7.00 rano, zeby byc obsluzonym. Lepiej jest wypelnic Form I-90, Application by Lawful Permanent Resident for New Alien Registration Receipt Card i poslac go do najblizszego INS Service Center. Adresy podajemy w I tomie ksiazki pt. "Ameryka dla kazdego". Formularz I-90, jak i wszystkie inne druki imigracyjne mozna otrzymac droga pocztowa, jezeli napisze sie pod adresem:
INS Form Center,
11 Elmwood Ave,
Burlington, VT 05401-4391.
W okolicach Nowego Jorku mozna zamowic druki telefonicznie, zostawiajac wiadomosc na tasmie pod numerem (800) 870-FORM. Nalezy dokladnie przeliterowac nazwisko i wszelkie nazwy w adresie.
Paszport amerykanski. Uzyskanie duplikatu amerykanskiego paszportu jest proste, kosztuje $55 i troche fatygi. Nalezy udac sie do biura paszportowego albo do niektorych urzedow pocztowych. Po wiecej informacji mozna zadzwonic do Federal Information Center, (800) 688-9889. Mozna tam zasiegnac rozlicznych innych informacji, a o paszportach dowiedziec sie naciskajac klawisz z numerem 6.
Niestety, w razie zagubienia paszportu nie mozna wyrobic nowego droga pocztowa. Ta mozliwosc istnieje tylko dla tych, ktorzy paszport odnawiaja, bo wymaga poslania wraz z podaniem starego paszportu. Trzeba sie wiec pofatygowac osobiscie do Passport Office lub do urzedu pocztowego.
9. Polski paszport jest bardziej klopotliwy i kosztowny do odtworzenia. Potrzebny nam bedzie dokument poswiadczajacy polskie obywatelstwo, akt urodzenia (lub jego kopia), zielona karta (jesli sie ja ma). Nalezy wypelnic dwa formularze paszportowe. W rubryce "adnotacje urzedowe" podajemy date i okolicznosci zaginiecia paszportu. Dolaczamy tez 4 zdjecia i oswiadczenie, ktorego wzor mozna otrzymac z Konsulatu. Okres oczekiwania wynosi od 4 do 6 tygodni. Oplata wynosi $265, a za ponowne zgubienie paszportu - $380.
Mozna sprawe zalatwic osobiscie lub droga pocztowa. Wiecej informacji uzyskamy bezposrednio w Konsulacie RP (w Nowym Jorku: 233 Madison Ave., New York, NY 10016, tel 212-889-8360).
10. Zmien zamki, jezeli zgubiles wraz z dokumentami klucze do domu, a byl w nich rowniez Twoj adres.
Serdecznie zycze, by powyzsze porady nigdy sie Panstwu nie przydaly.
Artykul przedrukowano za zgoda Polskiego Poradnika "Sukces" - 225 Park Line; Douglaston, NY 11363,
tel. (718) 224 - 3492
