Gazety donosza o upadajacych Kasach Oszczednosciowo-Pozyczkowych (Savings and Loan), slabych bankach, bankrutujacych firmach ubezpieczeniowych. W amerykanskim kapitalistycznym systemie firmy finansowe sa przedsiebiorstwami, ktore musza zarobic na siebie i swoich udzialowcow (jezeli ich maja), w przeciwnym razie przestaja istniec. Nic wiec dziwnego, ze kwestia bezpieczenstwa jest bardzo istotna dla kazdego inwestora. Wiekszosc instrumentow finansowych nie jest przez nikogo gwarantowana. Akcje, obligacje przedsiebiorstw i wiekszosc pochodnych instrumentow jest tylko tak godna zaufania, jak firma, ktora je wypusci. Oto kilka instrumentow, ktore sa gwarantowane.
Konta bankowe
Bankowe konta oszczednosciowe, czekowe i terminowe (Certificates of Deposit) sa ubezpieczone do $100,000 na osobe przez rzad federalny. Jezeli w Twoim banku wywieszony jest emblemat FDIC (Federal lnsurance Deposit Corporation), mozesz spac spokojnie. Malzenstwo moze miec trzy konta ubezpieczone w sumie na $300,000 w jednym banku: jedno na _meza, drugie na zone i trzecie wspolne. Moga miec nawet wiecej, jezeli zaloza konta powiernicze ( trusts). Oczywiscie, mozemy korzystac z uslug dowolnej liczby bankow i wszedzie bedziemy podobnie ubezpieczeni.
Ryzyko: w zasadzie zadnego. Ale jezeli nasz bank przestanie istniec (a co roku pareset bankrutuje), nasze pieniadze moga, ale nie musza, byc przez pewien krotki czas niedostepne. Rowniez niekoniecznie musimy otrzymac odsetki w wysokosci nam obiecanej.
Jakkolwiek w banku pieniadze sa bardzo bezpieczne, zarabiaja niewielkie procenty, ktore sa w zasadzie zjadane przez inflacje (obecnie w granicach 3-4%) i podatki. W rezultacie walorom trzymanym w banku grozi ryzyko ... inflacji. Jezeli chcemy, by nasz kapital rosl, powinnismy przynajmniej jego czesc zainwestowac gdzie indziej.
Jak uniknac klopotu. Jezeli chcemy otworzyc konto w nowym, nieznanym banku, mozemy najpierw sprawdzic jego finansowa kondycje. Pomoze w tym firma zwana Veribank (P.O. Box 461, Wakefield, MA 01880, tel. 617-245-8370, 800-442-2657). Oplata wynosi $10 za informacje o jednym banku i $5 o kazdym dodatkowym. Ranking zostanie nam podany przez telefon, a takze przeslany poczta do domu.
Konta w uniach kredytowych
Wszystko, co zostalo powiedziane o bankach, dotyczy rowniez unii kredytowych, w tym naszej Polsko-Slowianskiej Federalnej Unii Kredytowej. Sa one ubezpieczone do $100,000 przez National Credit Union Administration.
Obligacje rzadowe
Obligacje rzadu Stanow Zjednoczonych wydaja sie najpewniejsza inwestycja zaraz po kontach bankowych. Stoi przeciez za nimi autorytet rzadu USA Niestety, jak przekonalo sie wiele osob, na govemment bonds mozna stracic i to duzo.
Ryzyko. Rzad USA gwarantuje wyplate odsetek i zwrot kapitalu po wygasnieciu obligacji. Ale wartosc obligacji waha sie wraz ze stopa procentowa: spada, gdy intrest rates rosna, a rosnie, gdy interest rates maleja. Przyjrzyjmy sie nastepujacemu przykladowi.
Powiedzmy, ze kupilismy obligacje wartosci nominalnej $1,000, placaca 6%. Po paru latach wzrosla stopa procentowa i identyczne nowe obfigacje placa juz 8%. Gdybysmy chcieli sprzedac nasza obligacje, to nikt nie da za nia $1,000, bo placi ona zaledwie 6%. Musielibysmy obnizyc jej cene tak, by wydana kwota dala konkurencyjny zwrot, czyli w naszym przypadku do ok. $800. I tak stracimy $200. Gdyby natomiast stopa procentowa (interest rates) spadla np. do 4%, to nasza placaca 6% obligacja staje sie bardzo atrakcyjna. Wtedy moglibysmy ja sprzedac za ok. $1,200, zarabiajac nie tylko po 6% rocznie, ale i dodatkowo $200. I tak wlasnie, mimo ze za dana obligacja stoi autorytet rzadu, mozna na obligacji stracic. Rzad bowiem gwarantuje tylko zwrot ceny nominalnej (czy1i tyle, ile pozyczylo), a z przejsciowymi wahaniami wartosci obligacji nie ma nic wspolnego.
Ceny obligacji wahaja sie tym bardziej, im bardziej dlugoterminowa jest obligacja. W sumie, kupno long-term bonds (rzadowych tez) jest zakladem na to, ze stopa procentowa nie pojdzie w gore. A w 1994 roku stopa procentowa poszybowala, przez co 30-letnie obligacje stracily srednio 15%.
Jak uniknac klopotu. Kupowac srednio- i krotkoterminowe obligacje, ktorych wartosc waha sie mniej i ktore moga byc dotrzymane do terminu. Kupowac dlugoterminowe obligacje tylko wtedy, gdy jestesmy przekonani, ze stopa procentowa bedzie malec lub utrzyma sie na tym samym poziomie. Wiecej informacji mozna znalezc w artykule pt. "Dlaczego mozna stracic na obligacjach rzadowych" w numerze 134 Poradnika.
Obligacje komunalne
Oprocz obligacji rradowych, ubezpieczone moga byc rowniez niektore obligacje komunalne (municipal bonds, w skrocie zwane munies). Sa to obligacje rzadow lokalnych lub firm komunalnych, takich jak elektrownie, gazownie itp. Typowe munies nie sa ubezpieczone, a ich poreka jest tylko wierzytelnosc lokalnego rzadu czy firmy - emitenta.
Ryzyko: Jak uczy przyklad powiatu Orange w Kalifornii, rzad lokalny tez moze stac sie niewyplacalny, mimo ze zbiera podatki.
Jak uniknac klopotu. Niektorzy emitenci dodatkowo ubezpieczaja swoje municipal bonds w prywatnych firmach ubezpieczeniowych, takich jak Municipal Bonds lnsurance Association czy American Municipal Bond Assurance Corp. Ubezpieczenie gwarantuje wyplate obiecanych odsetek, a w razie upadku emitenta - zwrot kapitalu. Na zwrot pieniedzy trzeba przewaznie czekac do wygasniecia obligacji, gdyz firmy ubezpieczeniowe nie sa zobowiazane do wyplaty przed czasem:
Oczywiscie, bezpieczenstwo kosztuje. Ubezpieczone obligacje komunalne placa ok. jednego procenta mniej od nie ubezpieczonych. Azeby ustrzec sie przed upadloscia, niekoniecznie trzeba polegac tylko na ubezpieczonych obligacjach. Przed zakupem nalezy sprawdzic ranking obligacji, w czym pomoga firmy rankingowe podane w tabeli. Niezbedna jest tez dywersyfikacja. Przezorny inwestor powinien kupic kilka obligacji roznych emitentow, nie ograniczajac sie tylko do jednego powiatu czy stanu.
Ubezpieczone munies, jak i obligacje rzadowe, nie chronia inwestora przed rynkowym spadkiem ich wartosci.
Konta maklerskie
Jezeli zbankrutuje nasz dom maklerski, Securities Investor Protection Corporation zwroci nam straty do wysokosci $500,000. Gotowka jest zabezpieczona tylko do $100,000. Inwestor, ktory sprzedal swoje walory i mial pareset tysiecy dolarow w gotowce, moze stracic majatek. Wiele domow maklerskich jest ubezpieczonych nawet do miliona, nawet kilku milionow dolarow.
Ryzyko. Domy maklerskie ubezpieczaja klienta od wlasnego upadku, ale nie od jego strat na gieldzie. Jezeli my czy nasz makler wybierzemy nieodpowiednie waloty, ktore straca wartosc, jest to wylacznie nasz problem.
Jak uniknac klopotu. Sprawdzmy wysokosc ubezpieczenia naszego domu maklerskiego. Nie trzymajmy tam wiecej gotowki niz ubezpieczenie pokrywa. Rocznie upada kilka domow maklerskich, ale niektore sa w stanie wyplacic klientom ich pieniadze przed likwidacja, jak np. nieslawny Drexel Burnham Lambert.
Fundusze zbiorowe
Fundusze zbiorowe (mutual funds) nie sa ubezpieczone. Warto jednak wiedziec, ze w 70-letniej historii funduszy zaden jeszcze nie upadl. Securities and Exchange Commission ustalila przepisy, ktore uniemozliwiaja zarzadowi dostep do pieniedzy inwestorow. Kapital jest trzymany przez powiernika, jakim najczesciej jest bank, a menedzer moze tylko wydawac polecenia kupna i sprzedazy.
Do niedawna fundusze uzywaly slow "gwarantowany", czy "ubezpieczony" w stosunku do funduszy zawierajacych rzadowe obligacje. Komisja Papierow Wartosciowych zabronila tego, by nie sugerowac niewyrobionemu inwestorowi, ze rzad zabezpieczy go rowniez przed ryzykiem rynku (fluktuacja wartosci walorow).
Ryzyko. Chociaz ryzyko bankructwa w zasadzie nie istnieje, ryzyko rynku jest bardzo realne, tym wieksze, im bardziej agresywna jest strategia inwestycyjna funduszu. W kazdym Monitorze Finansowym pokazujemy wskaznik bezpieczenstwa wyliczanych funduszy na skali od 1 do 10.
Jak uniknac klopotu. Chcac zarobic wiecej od stopy inflacji, musimy nieco ryzykowac. Fundusze zbiorowe inwestujace w akcje sa znakomitym miejscem na pieniadze drobnego inwestora. Istnieja dwie metody obrony inwestora przed ryzykiem: jest to dywersyfikacja, czyli rozlozenie inwestycji w kilka miejsc, oraz dlugi horyzont czasowy. Chociaz gielda jest niemozliwa do przewidzenia na krotka mete, na przestrzeni ostatnich 70 lat zwyzkuje w tempie srednio 10% rocznie, bijac inflacje.
Jezeli ktos koniecznie upiera sie przy ubezpieczonym instrumencie finansowym, to w dziedzinie funduszy zbiorowych ma jedna mozliwosc. Sa to fundusze zbiorowe inwestujace we wspomniane ubezpieczone obligacje municypalne. Placa one niewiele, a wartosc ich udzialow moze sie wahac wraz z fluktuacja stopy procentowej. Niemniej eliminuja ryzyko niewyplacalnosci emitentow obligacji.
Guaranteed Investment Contracts
Guaranteed Investment Contracts (GICs) sa to instrumenty finansowe placace staly procent przez okreslony czas i sprzedawane przez firmy ubezpieczeniowe do programow emerytalnych duzych korporacji. Krotko mowiac, sa one dla resortu ubezpieczeniowego tym, czym dla banku sa Certificates of Deposits. Owe gwarantowane kontrakty, to pakiety roznych konserwatywnych inwestycji tworzone przez firmy ubezpieczeniowe, skladajace sie najczesciej z dlugoterminowych obligacji, obligacji komunalnych, pozyczek hipotecznych, czasem bardzo konserwatywnych akcji. Pomimo zmieniajacych sie warunkow rynkowych, kontrakty placa ustalony, "gwarantowany" procent.
Ryzyko. Wyplata owego "gwarantowanego" procentu nie jest gwarantowana przez rzad, lecz tylko przez firme ubezpieczeniowa. Wobec tego to zapewnienie jest tak wiarygodne, jak sama firma.
Jak uniknac klopotu. Jezeli Twoj zaklad pracy oferuje GIC w programie emerytalnym 401(k), sprawdz wierzytelnosc firmy ubezpieczeniowej, ktora ten GIC emituje. Pomoga firmy rankingowe podane w tabeli.
Inne gwarantowane instrumenty
Ginnie Mae i inne instrumenty, ktorych podstawa sa pozyczki hipoteczne sa gwarantowane przez Government National Mortgage Association lub Federal National Mortgage Association. Gwarantowane sa procenty i zwrot kapitalu, ale nie wartosc obligacji, ktora zmienia sie wraz z wahaniem stopy procentowej.
Investment Unit Trusts bywaja gwarantowane przez firmy ubezpieczeniowe.
Real estate limited partnerships bywaja czasami ubezpieczone w firmie ubezpieczeniowej, gwarantujacej wyplate pewnego minimalego procentu i zwrot kapitalu po uplywie np. 10 lat.
Firmy rankingowe i ich systemy ocen
A.M. Best,
A.M. Best Road, Oldwick, NJ 08858, tel. 900/420-0400, otrzymasz odpowiedz poprzez zautomatyzowany system telefoniczny za oplata 2.50 za minute. Do tego potrzebny jest jednak specjalny symbol firmy, ktora chcesz sprawdzic, a ten mozna uzyskac dzwoniac: 908/439-2200.
A++, A+: superior
A, A-: excellent
B++, B+: very good
B, B-:good
C++, C+: fair
C, C-: marginal
D: below min. standards
E: under state supervision
F: in liquidation
NA oznacza "non assigned", w tym:
NA-1: special data filing
NA-2: less than minimum size
NA-3: insufficient operating experience
NA-4: rating procedure inapplicable
NA-5: significant change
NA-6: reinsured by unrated reinsurer
NA-8: incomplete financial information
NA-9: company request
NA-11 rating suspended
Moody"s Investor Service Inc.,
99 Church Street, New York. NY 10007, tel. 212/ 553-0377, telefoniczna informacja o ocenie firmy ubezpieczeniowej jest bezplatna.
Aaa: exceptional
Aa1, Aa2, Aa3: excellent
A1, A2, A3: good
Baa1, Baa2, Baa3: adequate
Ba1, Ba2, Ba3: poor
B1, B2, B3: poor
Caa: very poor
Ca: extremely poor
C: lowest,
NR: not rated
Standard Poor"s Corporation,
25 Broadway, New York, NY 10004, tel. 212/208-1527, ranking jest bezplatny.
AAA: superior
AA+, AA, AA-: excellent
A+, A, A-: strong
BBB+, BBB, BBB-: good
bb+, bb, bb-:adequate, but caution is indicated
B+, B, B-, CCC+, CCC, CCC-, CC, C:speculative
D: w stanie likwidacji
Duff Phelps, Inc.,
55 East Monroe Street, Chicago, IL 60603, tel. 312/629-3833, ranking jest bezplatny.
AAA: highest claims paying ability
AA+, AA, AA-: very high claims paying ability
A+, A, A-: high claims paying ability
BBB+, BBB, BBB-: below average claims paying ability
BB+, BB, BB-: uncertain claims paying ability
B+, B, B-: istnieje mozliwosc, ze instytucja nie bedzie w stanie spelnic swoich obligacji wzgledem posiadaczy polis.
CCC+, CCC, CCC-: istnieje znaczne ryzyko, ze instytucja nie bedzie w stanie spelnic swoich obligacji wzgledem posiadaczy polis.
Weiss Research, Inc.,
2200 N. Florida Mango Rd., West Palm Beach, FL 33409, tel. 800/289-9222. Telefoniczne podanie rankingu kosztuje $15, akceptowane sa wszystkie glowne karty kredytowe.
A: excellent
B: good
C: fair
D: weak
E: very weak
F: negative equlity; instytucja ma wiecej zobowiazan niz zasobow; instytucja upadla lub bliska upadlosci.
*F: instytucja jest w stanie likwidacji lub w trakcie przejecia przez inna instytucje.Plus (+) oznacza, ze instytucja znajduje sie w gornej jednej trzeciej firm w danej kategorii. A+ oznacza "exceptional", gdyz nie ma wyzszej oceny.Minus (-) oznacza, ze insytucja plasuje sie w dolnej jednej trzeciej firm w danej kategorii.
Kto ubezpiecza nasze inwestycje
Ubezpieczenie brokerskie
Securities Investor Protection Corporation
805 15th Street, NW Suite 800
Washington, DC 20005
Ubezpieczenle bankow
FDIC Consumer Affais
550 17th Street, NW
Washington, DC 20429
Ubezpieczenie unii kredytowych
Office of Public and Congretional Affairs
National Credit Union Adminstration
1776 G Street NW
Washington, DC 20456
Artykul przedrukowano za zgoda Polskiego Poradnika "Sukces" - 225 Park Line; Douglaston, NY 11363,
tel. (718) 224 - 3492
