Jedno z pytan najczesciej zadawanych ludziom, ktorzy znaja sie na komputerach brzmi - jaki komputer kupic, zeby nie stracic? Odpowiedz jest tylko jedna - nie kupowac. Brzmi sarkastycznie? Taka jest prawda. Nie straci tylko ten, ktory nie kupi. Ceny komputerow spadaja drastycznie z dnia na dzien, ale czy to oznacza nie kupowac...?
Kupno komputera, szczegolnie dla osob, ktore robia to po raz pierwszy jest bardzo trudne i wymaga duzej odwagi. Zwykle decyzja ta wiaze sie z wydatkiem rzedu od tysiaca do trzech tysiecy dolarow. Nie jest to bynajmniej przyslowiowe "piec zloty", wiec warto jest "stracic" troche czasu na poszukiwania i sprawdzenie kilku mozliwych opcji. Mam nadzieje, iz ponizszy tekst ulatwi Panstwu poszukiwania i uchroni przed zbyt szybkimi decyzjami...
Aby zaczac podroz w swiat wysoko zintegrowanej elektroniki" potrzebne jest wyjasnienie kilku nudnych terminow, ktore jednak sa bardzo istotne:
Definicja "PC"
Slyszymy to codziennie: "Moj PC to szczyt techniki!". Te dwie litery oznaczaja "komputer prywatny - ang. personal computer". Przez to stwierdzenie rozumiemy rodzine komputerow, nie marke. Generalnie, skrot PC oznacza komputer oparty na procesorze firmy Intel ( 386, 486, Pentium, Pentium PRO...) lub procesorze bardzo podobnym do wyrobu firmy Intel, jak Cyrix, AMD, NextGen ...
Nie oznacza to bynajmniej, iz ktorys z wyzej wymienionych producentow produkuje caly komputer. Oznacza to, iz procesor w danym komputerze jest zgodny ze standardem PC. Przy okazji dosyc istotna uwaga: nikt na swiecie nie jest w stanie technologicznie produkowac wszystkich podzespolow do komputera.
Bardzo czesto mozemy uslyszec termin: " IBM PC kompatybilny". Jest to tylko i wylacznie termin historyczny. Oznacza on dokladnie, iz komputer jest zgodny ze standardem PC. Firma IBM jest prekursorem komputerow PC. Stad powstalo stwierdzenie - " IBM kompatybilny". Oczywiscie firma IBM nadal produkuje komputery personalnie, jednakze nie jest to absolutnie rownoznaczne z terminem "najlepsze".
Defincja "klonu"
Samo slowo "klon" w powszechnym uzyciu odpowiada slowu "powielenie" i oznacza cos gorszego. Inaczej sytuacja ma sie w odniesieniu do branzy komputerowej. "Klon" (ten komputerowy) oznacza system, ktory jest w 100% zgodny ze specyfikacja komputera PC i ktorego czesci sa w 100% wymienne z innymi komputerami ("klonami") PC. Na przyklad: gniazdo, w ktore wkladamy wtyczke monitora we wszystkich komputerach PC wyglada identycznie. Mozemy odlaczyc monitor z naszego komputera NEC i podlaczyc go do komputera sieci Gateway 2000 i odwrotnie bez zadnych problemow. Bardzo wiele firm specjalizuje sie tylko i wylacznie w produkcji monitorow (nie produkujac przy tym komputerow) i monitory te pracuja praktycznie rzecz biorac z kazdym komputerem PC. Dla nas uzytkownikow oznacza to nizsze ceny i wyzszej jakosci produkt w znacznie szerszym asortymencie. Czyli nie jestesmy skazani na zakup konkretnego monitora firmy X, poniewaz kupilismy komputer wlasnie firmy X.
Bardzo czesto male firmy nazywane sa "producentami klonow", poniewaz w komputerach produkowanych, badz tez skladanych przez nie, wszystkie podzespoly sa w 100% wymienne z innymi systemami. Komputery o takiej architekturze sa latwo rozbudowywalne (modulowosc architektury wewnetrznej), jak i latwiej naprawialne. Klony po prostu sa zgodne z zalozeniami otwartej architektury komputerow PC. No dobrze, wiec dlaczego tak czesto w momencie kiedy chcemy rozbudowac swoj system slyszymy, ze jest to niemozliwe, poniewaz nie mozna zdobyc komponentow ktore pasowalyby do naszego systemu? Wynika to bezposrednio z architektury wewnetrznej naszego komputera. Producenci masowi bardzo czesto nie trzymaja sie zalozen 100%-owej wymienialnosci wszystkich komponentow w swoich komputerach i wprowadzaja swoje wlasne rozwiazania, ktore nie sa standardem rynkowym. Wynika to bezposrednio z trzech powodow:
1. Koszt: Klasycznym przykladem moze tu byc umieszczanie (integracja) karty graficznej bezposrednio na plycie glownej zamiast, jak to przewiduje standard, umieszczanie jej jako oddzielnego modulu w specjalnym zlaczu. Po prostu tak jest taniej. Wynikiem takiej operacji jest plyta glowna, ktora swietnie pasuje do konkretnego jednego modelu obudowy, ale jednoczesnie nie bedzie ona pasowala do standardowej obudowy. Czyli w momencie, w ktorym zdecydujemy sie na rozbudowe takiego komputera nie jestesmy w stanie wymienic plyty glownej na nowsza, szybsza bez wymiany obudowy, karty graficznej. Czyli bardzo czesto rozbudowa tego typu jednostek jest rownoznaczna z wymiana 70% komputera, czyli prawie odpowiada kosztom zakupu nowego. Tego typu komputery sa po prostu dobre jakie sa - nie dotykac.
2. Szybkosc - w niektorych wypadkach poprzez odejscie od standardu firmy uzyskuja wieksza sprawnosc systemu przy zmniejszonym koszcie. Jednakze wynikiem takiej operacji jest ograniczenie mozliwosci uzycia w przyszlosci standardowych czesci. Przykladem moga byc tutaj niektore tanie monitory 20", ktore pracuja prawidlowo tylko i wylacznie z jednym specyficznym rodzajem karty graficznej.
3. Wielkosc - standard komputerow klonow przewiduje takze minimalna wielkosc i niektore elementy architektury wewnetrznej obudow. Producenci chcac zachecic klienta do zakupu wygladem zewnetrznym swojego komputera bardzo czesto projektuja nietypowe obudowy, a do tych obudow niestandardowe geometrycznie komponenty. Generalnie nalezy unikac wszystkich niestandardowych rozwiazan. Daje nam to swobode rozbudowy i pozwoli uniknac przykrych niespodzianek w przyszlosci.
Definicja OEM
W bezposrednim tlumaczeniu skrot OEM ( ang. Original Equipment Manufacturer) oznacza - Oryginalny Producent Sprzetu. Jezeli czesci do komputera okreslane sa jako OEM oznaczac to moze ze:
- czesc pochodzi od nieznanego producenta, sprzedawca moze nam powiedziec "ta karta muzyczna jest kompatybilna z OEM Sound Blaster Pro". Mozemy spodziewac sie, ze dokumentacja bedzie w jezyku chinskim.
- czesc pochodzi od znanego producenta (np. Microsoft, Toshiba…), jednakze jest ona zapakowana w szare pudelko bez opisu i do tego kilka sztuk w jednym pudelku. Sa to czesci przeznaczone do instalacji w nowym komputerze, czyli czesci oznaczone jako OEM. Nie sa one sprzedawane w kolorowych pudelkach znanych nam z polek sklepowych. Sa to jednak te same czesci.
Macintosh czy PC?
Jednym z podstawowych zalozen niniejszego opracowania jest to, aby nie reklamowac zadnego konkretnego produktu, a jedynie doradzic jak kupowac i na co zwracac uwage przy zakupach komputera PC. Stwierdzilem jednak, ze nalezy napisac przynajmniej slowo na temat komputerow Macintosh. Jest to niejako druga rodzina komputerow domowych od lat konkurujaca (z wzajemnoscia) z komputerami PC. Producent w odroznieniu od PC jest tylko jeden i jest nim firma Apple, Inc.). Z faktu tego wynika bezposrednio, ze w wypadku tych komputerow nie mamy do czynienia ze zjawiskiem klonowania. Komputery MAC (popularny skrot od Macintosh) slynely z latwosci obslugi jak i prostoty instalacji dodatkowych urzadzen. Jednakze od momentu pokazania sie na rynku Windows 95 i procedur Plug & Play, komputery PC zyskaly znaczna przewage. Szczegolnie w momencie porownywania mocy obliczeniowej komputera w stosunku do jego ceny. Generalnie, rynek komputerow domowych jest podzielony na 90% komputerow klasy PC i okolo 10% komputerow Mac. Przy okazji teorie na temat tego, ze programy z Mac dzialaja sprawnie na PC i vice versa mozemy przynajmniej na razie wlozyc miedzy bajki.
Czym jest skladak?
Komputer PC dla wielu z nas kojarzy sie niemalze z czarodziejska skrzynka. Prawda jest troche bardziej brutalna: jest to nic innego jak suma kilkunastu podzespolow i ukladow elektronicznych. Czyli posuwajac sie dalej tym tropem system komputerowy PC jest niczym innym jak zbiorem czesci wyprodukowanych przez wyspecjalizowanych producentow polaczonych w jedna calosc zgodnie z od lat obowiazujacym standardem. Tak naprawde sprawny hobbista moze w ciagu dwoch godzin zlozyc bardzo dobry komputer od poczatku do konca (oczywiscie przy zalozeniu, ze bedzie on uzywal dobrej jakosci komponentow utrzymanych w standardzie PC). Kazda czesc komputera moze byc zakupiona zupelnie oddzielnie i w zupelnie innym miejscu i de facto wielu doswiadczonych uzytkownikow komputerow PC, kupuje czesci do komputera, po czym z tych czesci konfiguruja "komputer swoich marzen". Zwykle komputery tak budowane (oczywiscie dotyczy to ludzi znajacych temat) charakteryzuja sie bardzo wysokimi parametrami i duzymi mozliwosciami rozbudowy. Jest to technika troche podobna do budowy domu. Mozemy zamowic sobie dom, ktory w jednym kawalku zostanie przywieziony na przyczepie, a mozemy sobie zlecic przez kontraktora wybudowanie domu takiego jaki chcemy. Tak jak w wypadku komputerow, kontraktor nie produkuje zadnych materialow, jedynie sklada wszystko w jedna calosc wedlug naszego zyczenia - oczywiscie zakladamy, ze kontraktor zna swoj fach.
Od kogo kupic?
W tym opracowaniu pomijam techniczne parametry komputera PC (pisalem o tym wielokrotnie), a chcialem skoncentrowac sie bardziej na wskazowkach dotyczacych samej metodyki zakupu komputera. Generalnie mozemy wyroznic trzy rodzaje miejsc, w ktorych mozemy nabyc komputer lub czesci do jego rozbudowy. Jak to zwykle w zyciu bywa kazde z nich ma swoje wady i zalety. Sa to:
- duze sieci sklepow ( Best Buy, Comp USA, Elek-Tek, Circuit City….), Warehouses (hurtownie - Sam"s Club, Warehouse Club…)
- lokalne male sklepy i firmy specjalizujace sie w sprzedazy sprzetu komputerowego
- firmy wysylkowe (cala ich gama jest dostepna poprzez Internet lub magazyny komputerowe np. Computer Shopper). Bezposrednio od producenta ( Gateway, Micron, Dell…)
Ponizej postaram sie w skrocie omowic kazda z wyzej wymienionych grup.
Duze sieci sklepow
Zalety:
- dostajemy to co jest napisane w opisie sprzetu
- pewnosc podtrzymania serwisu gwarancyjnego
- mozliwosci zwrotu (to nalezy zawsze sprawdzic)
- dostajemy komputer od razu (mamy nasza zabawke natychmiast)
- bardzo dobre ceny drukarek
Wady:
Cena. Kiedy kupujemy w tych miejscach placimy nie tylko za komputer, ale takze za utrzymanie poteznych pomieszczen, magazynow, reklamy, duzej ilosci pracownikow, strat poniesionych poprzez sprzet, ktory zostal zakupiony wczesniej w duzych ilosciach (i nie zostal sprzedany) w wyzszej cenie, a w miedzyczasie cena jego spadla…
Specjalisci od reklamy zatrudnieni w tych firmach za duze pieniadze wykonuja swoja prace bardzo dobrze. Wydaje nam sie, ze za male pieniadze kupujemy sprzet wart kilkakrotnie wiecej, a w rzeczywistosci przeplacamy. Typowe chwyty reklamowe to:
- z zakupem komputera drukarka (monitor) za darmo - widocznie nie chciala sie sprzedawac, wiec dodajemy do ceny komputera cene drukarki i mowimy klientowi, ze te druga ma za darmo.
- system zawiera oprogramowane warte kilka tysiecy dolarow (bez komentarza).
Wielkimi literami mamy wyeksponowane dwa lub trzy parametry charakteryzujace komputer (zwykle wielkosc twardego dysku, szybkosc procesora i tanie "wodotryski" jak tuner radiowy czy telewizyjny), natomiast pomijane sa bardzo istotne parametry jak wielkosc i rodzaj pamieci, pamiec cache (raczej zwykle jej brak), rodzaj karty graficznej. Czyli kupujemy bardzo czesto silnik Royce-Royce, a reszta pochodzi od "Syrenki" - przeciez w jakis sposob trzeba zrobic cene atrakcyjna?
Komputery te sa projektowane z mysla o uzytkowniku domowym, zwykle niewiele wiedzacym o komputerach, czyli usrednione do jak najlepszej ceny bez wzgledu na sprawnosc i mozliwosci rozbudowy.
Sprzedawanie do komputerow gwarancji jako oddzielnego serwisu za ktory musimy zaplacic ekstra. Niezla metoda na zwiekszenie zysku o pare dolarow. Obecnie producenci sprzetu komputerowego daja zwykle gwarancje na swoj produkt na okres od dwoch do pieciu lat. Gwarancja ta jest wliczona w cene sprzedazy. Sprzedawcy bardzo rzadko wiedza dokladniej co sprzedaja, nie sa bynajmniej technikami komputerowymi, a ich wiedza ogranicza sie do tego co jest na ulotce.
Wada jest rowniez brak mozliwosci wiekszej rozbudowy systemow jak i ich konfiguracji na zyczenie.
Lokalne male sklepy komputerowe
Mozemy te grupe podzielic na dwie podgrupy:
1. Sklepy sprzedajace zarowno maszyny do pisania, magnetowidy, telefony komorkowe, pagery i przy okazji komputery. W tego typu sklepach komputery sa kolejnym produktem i trudno oczekiwac duzego wyboru jak i znajomosci tematu poprzez sprzedawcow. Nie znam osobiscie osoby, ktora znalaby sie na tych wszystkich urzadzeniach dobrze, a raczej trudno takiemu malemu sklepikowi zatrudnic kilkunastu fachowcow do kazdego rodzaju towaru, ktory jest sprzedawany przez taki sklep.
2. Sklepy prywatne specjalizujace sie tylko w sprzecie komputerowym. Zwykle mieszcza sie one w malych sklepikach i nie posiadaja duzych magazynow, wiec bazuja na duzych hurtowniach i zamawiaja od nich podzespoly, komputery i urzadzenia peryferyjne w momencie otrzymania zamowienia od klienta. Komputery oferowane przez takie firmy sa zwykle klonami.
Zalety:
• sprzedawcy zwykle sa technikami komputerowymi dobrze znajacymi swoja dzialke
• lokalny serwis
• mozliwosc konfiguracji komputera na zyczenie
• za posrednictwem tych firm mozemy zamowic bardzo nietypowe komponenty, nieosiagalne na polkach w duzych sieciach sklepowych
• niskie ceny na podzespoly i komputery - wynikaja one bezposrednio z metody pracy. Sklepy tego typu nie musza odbijac sobie strat poniesionych w wyniku magazynowania sprzetu komputerowego. Dzieki temu reaguja bardzo szybko na zmiany (zwykle obnizki) cen.
• sklepy takie ze wzgledu na "reczna" konfiguracje komputerow uzywaja zwykle standardowych komponentow, dzieki czemu rozbudowa systemu w przyszlosci jest bardzo prosta. Mozliwosc wyboru konfiguracji.
• ceny sa bardzo czesto negocjowalne. Chociaz nalezy pamietac o tym, ze margines zysku w branzy komputerowej waha sie zwykle gdzies pomiedzy 10-20% wartosci sprzetu. Tak wiec nie oczekujmy cudow.
• niskie ceny na serwis w wypadku rozbudowy
• zwykle jestesmy w stanie otrzymac bardzo wysokiej klasy sprzet w dobrej cenie
• wspaniale miejsca aby przed zakupem zebrac duza ilosc informacji na temat komputerow. Pozwoli nam to na lepszy wybor komputera (niekoniecznie w sklepie, ktory nam tych informacji udzielil. Jest wysoce wskazane poswiecenie troche czasu na poszukiwania i rozmowy z ludzmi, ktorzy znaja sie na rzeczy, szczegolnie, ze zamierzamy wydac pareset dolarow). Jezeli w momencie, w ktorym pytamy o ceny sprzedawca nie poswieci nam kilkunastu minut aby odpowiedziec na wszystkie pytania ktore mamy, lepiej od razu wyjsc i nie wracac wiecej do takiego miejsca. Oznacza to, iz serwis w takiej firmie jest raczej mierny i w przyszlosci kiedy bedziemy potrzebowali pomocy nie mamy na nia szans.
• zwykle male sklepy nie chca pozwolic sobie na utrate klienta i ciezko wypracowanej renomy.
Wady:
• w wypadku biznesow, ktore dopiero powstaly (czyli nie sa jeszcze przyslowiowe dwa lata na rynku) wada jest niepewnosc, czy jutro sklep bedzie jeszcze istnial. Dobra metoda na sprawdzenie jak dlugo firma funkcjonuje na rynku jest prosba o pokazanie ogloszenia z prasy sprzed dwoch lat lub sprawdzenie w starym wydaniu ksiazki telefonicznej. Zawsze jest tez dobrze popytac znajomych czy slyszeli cos o takim sklepie, ktory jest pare ulic dalej.
• niepewnosc co do tego co kupujemy w stosunku do tego co nam obiecano. Wszystko: od momentu przeprowadzania wyceny az po odbior systemu nalezy brac na pismie. Czyli powinnismy miec szczegolowa wycene z wymienionymi wszystkimi czesciami jak i programami ktore sa zalaczone (szczegolna uwage nalezy zwrocic na to aby na rachunku wyszczegolnione byly systemy operacyjne tj. Windows czy DOS - bardzo czesta praktyka jest niezalaczanie licencji na wyzej wymienione, przez co od razu stajemy sie posiadaczami nielegalnego software). To my jestesmy w sytuacji kupujacego, tak wiec nalezy pytac o wszystko.
• mozliwosci zwrotu. Nalezy upewnic sie, iz mamy minimum kilka dni na zwrot sprzetu w wypadku, gdy nie bedziemy z niego zadowoleni. (koniecznie na pismie) Dobra metoda jest kupowanie przy pomocy kart kredytowych co daje nam mozliwosc zwrotu w momencie, w ktorym zostajemy w jakikolwiek sposob oszukani
• Technical Support - nalezy upewnic sie czy firma jest nam w stanie udzielic pomocy technicznej
• gwarancje - pisemne, nie ustne
• nalezy unikac miejsc, w ktorych w momencie kiedy chcemy zaplacic karta kredytowa, dowiadujemy sie o tym, iz musmy dodac do ceny wczesniej ustalonej 2-3%.
zwykle musimy czekac na zamowiony system 2-5 dni.
Rekomendacje od osob trzecich, ktore korzystaly wczesniej z uslug danej firmy sa dobra wskazowka.
Ostatnia uwaga dotyczy firm, ktore, zamiast przedstawiac nam produkt, skupiaja sie na krytyce konkurencyjnej placowki. Jezeli podstawowym argumentem jest krytyka sasiada, moim zdaniem, nie jest to dobre miejsce do zakupu sprzetu.
Sprzedaz wysylkowa
Ostatnio jest to bardzo dynamicznie rozwijajaca sie forma sprzedazy. Jednakze poniewaz zwykle kupujemy daleko od domu nalezy uwazac na kilka waznych szczegolow.
Zalety:
• atrakcyjne ceny
• zwykle standardowe komponenty
• nie musimy placic podatku od sprzedazy (chyba, ze komputer kupujemy do uzytku w biznesie)
• mozliwosc wyboru konfiguracji
Wady:
•wszystkie ustalenia odnosnie konfiguracji musimy otrzymac na pismie (np. w formie faxu), tak abysmy po zaplaceniu nie dostali "slonia" zamiast komputera. Sprzedawcy, ktory obiecuje nam "zlote gory" przez telefon nie jestesmy w stanie udowodnic co nam obiecal w danej cenie. Dokladna specyfikacja sprzetu jest niezbedna.
• serwis naprawczy - jest zwykle "pieta Achillesowa" wielu firm wysylkowych. Jezeli warunki gwarancji na komputer nie daja mozliwosci naprawy sprzetu na miejscu w Chicago, niewiele nam da oszczedzone dwiescie dolarow na tej transakcji. Po pierwsze stracimy pieniadze na wysylce (zwlaszcza na ubezpieczeniu przesylki) z powrotem do Kaliforni, a po drugie dlugi czas nie bedziemy mieli komputera
• Technical Support - serwis z ktorego wczesniej czy pozniej kazdy korzysta. Przed podjeciem decyzji o zakupie jest bardzo celowym sprawdzenie czy na podany numer dla pomocy technicznej jestesmy sie w stanie dodzwonic, ile czasu spedzimy na tak zwanym "hold" i czy osoba, ktora bedzie nam udzielac pomocy "wie o czym mowi" mozna poprosic znajomego, ktory zna sie na komputerach o wykonanie takiego telefonu. Bardzo czesto w momencie zakupu sprzetu zakladamy, iz nie bedzie zadnych problemow - nic bardziej blednego.
• nalezy unikac firm wysylkowych, ktore uzywaja niestandardowych komponentow.
• placic nalezy zawsze karta kredytowa, nigdy nie powinnismy kupowac wysylkowo na COD (za zaliczeniem pocztowym) lub czekiem bankowym, ktorego praktycznie rzecz biorac nie jestesmy w stanie wycofac, w momencie, w ktorym okaze sie, iz zamiast klawiatury mamy "slonia".
• nie placimy podatku, natomiast placimy koszt wysylki z danej firmy, ktory niejednokrotnie jest dosyc znaczny
Zakupy wysylkowe sa dobra metoda kupna komputera, jednakze moga byc one bardzo niebezpieczne.
Tyle wskazowek, mysle, iz ulatwia one Panstwu wybor metody, miejsca zakupu i mam nadzieje, iz uchronia przed przykrymi niespodziankami.
