Kosmetyka dentystyczna jest nowa poddziedzina w stomatologii zachowawczej, ktora uzywa najnowoczesniejszych materialow w celu poprawienia wygladu estetycznego zeba. Jeszcze 12 lat temu prowadzilam badania naukowe w Zakladzie Stomatologii Zachowawczej w Bialymstoku nad stosowanymi owczesnie w Polsce Evicrolem produkcji czechoslowackiej i Isopastem produkcji szwajcarskiej. Byly one powszechnie uznawane za lepsze od cementow krzemowych stosowanych do wypelnien w zebach przednich. Czasami jeszcze zdarza sie natrafic w ustach pacjenta na stary mocno przebarwiony wypuklany Evicrol.
Nie bylo on zly na owe czasy. Teraz mam przyjemnosc pracy z materialami bardzo dobrymi. Nie ulegaja one przebarwieniom, sa wytrzymale na scieranie, prawidlowo zalozone moga utrzymywac sie latami w jamie ustnej. Nowoczesne kompozyty to materialy drogie, wymagajace dokladnosci przy zakladaniu i wrazliwe na wilgoc. Ich cena jest wiec wyzsza od wypelnien amalgamatowych (srebrnych, ciemnych). Minimalne ceny liczone w zaleznosci od wielkosci ubytku wahaja sie od $75 do $140; za wypelnienia kompozytem u dzieci placi sie prawie te same ceny co u doroslych: od $65-do $110. Nie nalezy sie wiec dziwic cenom w gabinetach dzieciecych, gdzie stosuje sie te same materialy, a nawet lepsze niz u doroslych. Nowoczesne kompozyty dzieki specjalnym zywicom moga byc bardzo silnie przyklejone do powierzchni ubytku. Ta ogromna sila wiazaca miedzy kompozytem, zywica i scianami pozwala na odbudowanie ogromnych ubytkow nawet wtedy gdy brakuje dwoch czy trzech scian zeba. Jest to tansza, ale mniej trwala alternatywa do uzycia w tym wypadku korony lub kosmetycznego wkladu koronowego. Najbardziej popularnymi kompozytami sa te, ktore utwardzane sa za pomoca swiatla ze specjalnej lampy. Sa one jednoczesnie najbardziej trwale z pozostalych, stabilnosc barwy jest tez wieksza. Kompozyty obecnie stosowane maja bardzo bogata game kolorystyczna, mozna wiec dobrac kolor indywidualnie do kazdego zeba, przez co staja sie one nie do odroznienia. Jednak najwazniejsza cecha niektorych kompozytow jest zdolnosc uwalniania FLUORU, pierwiastka, ktory wbudowujac sie w szkliwo powoduje wzrost jego odpornosci na prochnice wokol wypelnienia.
Przewiduje sie, ze niedlugo dominujace stanie sie zakladanie kompozytow do zebow bocznych. Juz obecnie prawie 10% dentystow nie stosuje amalgamatu srebra. Trzeba tez wiedziec, ze wybielanie zebow nie wybiela wypelnien, dlatego zachodzi koniecznosc ich wymiany po tym zabiegu na jasniejszy kolor.
Nastepna grupe wypelnien kosmetycznych stanowia wypelnienia kompozytowe, ale przygotowywane w laboratorium tzw. inlays, outlays. Wklady te sa coraz czesciej stosowane do ubytkow srednich i duzych w zebach bocznych. Sa one bardziej trwale, pracochlonne. Koszt jest wyzszy z uwagi na koniecznosc dokladnego ich wykonania w laboratorium. Coraz czesciej do wykonania wkladow stosowany jest nowy material kompozytowy CONCEPT. Jest on unikalnym materialem, ktory po wykonaniu w laboratorium idealnie odtwarza ksztalt i kolor. Osiaga on dokladnosc brzegow w granicach do 30 mikronow. Ma jednolita strukture, dzieki czemu jest idealnie gladki, odporny na scieranie i trwaly. Uwalnia rowniez fluor. Po przygotowaniu w laboratorium cementuje sie go na stale za pomoca silnych srodkow wiazacych. Wazne jest rowniez to, ze nie sciera on zebow przeciwstawnych, tak jak robi to porcelana, ktora jest twardsza od szkliwa. Concept jest stosowany z ogromnym powodzeniem w Stanach od prawie 10 lat i jak dotad sprawdza sie jego wzrastajace uzycie.
Korony ceramiczne
Wielu doroslych pacjentow, a w szczegolnosci kobiety, sa uczulone na metal stosowany w koronach porcelanowych (nikiel). U pacjentek posiadajacych alergie na bizuterie z metali nieszlachetnych mozna obecnie uzyc najlepszego i najnowoczesniejszego systemu Targis + Vectris. System ten przeniesiony z Europy zostal okreslony przez Amerykanow systemem rewelacyjnym.
Jest to system calkowicie pozbawiony metalu, a jednoczesnie bardzo wytrzymaly na sily zucia. Vectris jest to material korowy wzmocniony wloknami ulozonymi w bardzo regularnie przeplatajaca sie siateczke.
Targis - material zewnetrzny korony, moze byc stosowany rowniez samodzielnie, ale to Vectris daje mostom, koronom tak duza odpornosc na odksztalcenia i lekkosc. Jest to material o odpornosci tak duzej jak metal, a jednoczesniejest on kosmetyczny, sprezysty i o scieralnosci prawie takiej samej jak zab. Jednoczesnie wymaga on mniejszej redukcji zeba przed wykonaniem mostow i koron w przeciwienstwie do koron metalowych z napalana porcelana. W koronach na metalu w okolicy dziasla wystepuje przebarwienie szare lub zolte z powodu przeswiecajacego metalu, jak rowniez korony te moga scierac naturalne zeby przeciwstawne, gdyz porcelana jest twardsza od naturalnego zeba. System ten nie jest jeszcze powszechnie stosowany, gdy wymaga specjalnych drogich urzadzen oraz specjalnego przeszkolenia laboratoryjnego. Tylko duze amerykanskie laboratoria posiadaja te nowa aparature i przez to ceny tych koron sa wysze od obecnie powszechnie stosowanych koron metalowych i porcelanowych z napalana porcelana.
Laminaty na zeby przednie
W 1983 roku wprowadzono laminaty porcelanowe jako alternatywe laminatow kompozytowych. Na poczatku zakladano je na nie opracowane zeby. Przez to byly one grube, jednolite, jednym slowem brzydkie. Obecne laminaty na zeby przednie sa bardzo estetyczne, trwale. Zaklada sie je na uprzednio przygotowane powierzchnie wargowe. Usuwa sie z tych powierzchni szkliwo na okolo 0.5 milimetra i po zastosowaniu systemu wiazacego przykleja sie laminaty. Obecne laminaty moga byc porcelanowe lub kompozytowe. Badania naukowe nad porcelanowymi wkladami wskazuja na ich duzy sukces kliniczny. 90% laminatow utrzymuje sie nadal 10 lat po ich zalozeniu. Laminaty sa bardziej konserwatywna metoda poprawiania usmiechu niz korony. Wymagaja one tylko nieznacznej redukcji. Obecnie wprowadza sie nowy material IPS Empress. Nie jest on tak kruchy jak porcelana. Ma duza odpornosc na zlamanie, jest bardzo wytrzymaly na sily zucia. Moze byc uzywany w przypadkach takich, gdzie jest wymagana na przyklad korekcja zgryzu.
Laminaty wykonane z kompozytow swiatloutwardzalnych sa nadal stosowane z uwagi na ich mniejszy koszt i w miare dlugoterminowe dobre rezultaty.
Estetyczne konturowanie zeba
Ta metoda zmiany ksztaltu zeba jest najszybsza i najtansza metoda zmiany ksztaltu zeba, kiedy np. wystepuje dysproporcja dlugosci zebow. Szlifuje sie wowczas nieregulanosci szkliwa i to juz drastycznie moze poprawic usmiech.
Opisalam tylko niektore metody stosowane obecnie w kosmetyce bez metalu. Wiele jest rowniez innych dobrych materialow i liczba ich stale wzrasta. Wkraczamy w czasy, kiedy metal nie bedzie juz uzywany w jamie ustnej. Jego role przejma specjalne organiczne polaczenia szkla i kompozytow. Juz obecnie w laboratoriach zostalo wyprodukowane sztuczne szkliwo. Jest ono jeszcze za slabe, ale za 10, a moze 5 lat prawdopodobnie zastapi ono materialy, ktore teraz uwazamy za idealne.
A jeszcze 10 lat temu stosowalismy w Polsce Evicrol i Isopast.
