Specjalne klauzule w testamentach

Kontynuujemy interesujący temat sporządzania testamentów. Artykuł ten poświęcony jest wyznaczaniu opiekunów dzieci oraz życzeniom specjalnym, które można umieścić w testamentach.

Jeżeli jesteś rodzicem małoletnich dzieci lub opiekunem osób zależnych, powinieneś/aś mianować opiekuna, który zajmie się dziećmi lub innymi osobami zależnymi od ciebie w sytuacji, gdyby pozostały one całkowicie bez rodziców. Ponieważ opiekun zajmuje miejsce rodzica, istotne jest by mianować nim osobę, która zapewni twoim bliskim należytą opiekę. W większości przypadków opiekunem mianuje się członka najbliższej rodziny gotowego podjąć się obowiązków opiekuna. Podobnie jak w przypadku osobistego przedstawiciela, dobrze jest mianować także opiekuna – zastępcę, który w razie potrzeby przejmie obowiązki od pierwotnie wyznaczonej osoby.

Po wyznaczeniu osobistego przedstawiciela i opiekuna, rozpoczniesz etap konkretnego zapisywania swojego majątku w testamencie. Rozpoczniesz go od dokonania zapisów szczególnych, w których przekażesz konkretne części majątku konkretnym spadkobiercom.

Ten rodzaj zapisu należy sporządzić bardzo uważnie. Być może posiadasz pamiątki rodzinne, które mogłyby mieć specjalne znaczenie dla któregoś z twoich krewnych? Może zapiszesz pamiątkę z czasów wojny swemu przyjacielowi – staremu żołnierzowi? Jeżeli jesteś matką, pomyśl o przekazaniu córce swojej biżuterii. Logika takich zapisów jest jasno czytelna. Specjalny dar może nie przedstawiać większej wartości materialnej, ale może jednocześnie mieć wysoką wartość dla konkretnej osoby.

Zapisy powinny zawsze być jasne, kompletne i w sposób oczywisty przedstawiać spadkobiercę jak i zapisaną własność.

Na przykład:

Synowi Harry’emu Smith zapisuję mój Chevrolet Caprice rocznik 1992.

Albo:

Zapisuję kościołowi Second Baptist Church of Center City sumę 10,000 USD do dowolnego rozporządzenia przez kościół.

Zapisy specjalne powinny także zaznaczyć czy dany element spadku ma zostać przekazany spadkobiercy pod warunkiem przyjęcia także całości kredytów mieszkaniowych lub innych obciążeń własności, czy też ma zostać przekazany bez obciążeń, które zostaną spłacone z twojego mienia zasadniczego.

Na przykład:

Córce Mary Smith zapisuję mój dom przy ulicy Maple Street 5, Center City, pod warunkiem przyjęcia przez nią również kredytu mieszkaniowego.

Albo:

Mojemu drogiemu przyjacielowi Harry’emu Carlson zapisuję mój Chris Craft Sedan Cruiser rocznik 1986 wolny od wszelkich obciążeń.

W ramach testamentu można uwolnić dłużników od obowiązku spłaty winnych nam należności. W sytuacji gdy osoba, której darujesz dług jest także twoim spadkobiercą, należy jasno zaznaczyć, czy osoba ta ma otrzymać spadek w całości, czy też pomniejszony o wartość długu.

Na przykład:

Zapisuję 100,000 USD mojemu siostrzeńcowi Johnowi Smith, z odjęciem ewentualnej pozostałości od pożyczonej ode mnie sumy 20,000 USD.

Ważne jest jasne przedstawienie swojego stanowiska w tego typu sytuacji, zwłaszcza między rodzicami a dziećmi. Na przykład, jeśli darowałeś/aś swemu synowi 50,000 USD z przeznaczeniem na depozyt na zakup domu, czy była to darowizna czy też pożyczka? Jeżeli pożyczka, to czy jej wartość ma zostać odjęta od sumy ewentualnego spadku jaki zapiszesz synowi?

Może się zdarzyć, że zechcesz wydziedziczyć dziecko lub współmałżonka. Uwaga: w niektórych stanach niemożliwe jest wydziedziczenie swoich dzieci. Na przykład w Luizjanie dzieci uznawane są za "spadkobierców ustawowych". W razie sporządzania testamentu w Luizjanie należy skorzystać z porad biura prawnego, jako że prawa spadkowe tego stanu są skomplikowane.

W większości przypadków możliwe jest swobodne wydziedziczenie dzieci, niezwykle ważne przy tym jest jasne wskazanie dziecka i woli wydziedziczenia. Jeżeli bowiem po prostu ominiesz dziecko w testamencie, prawo uzna, iż stało się tak przez przeoczenie i wyznaczy dziecku taki spadek, jaki otrzymałoby ono gdybyś nie pozostawił/a testamentu. Poprawne sformułowanie wydziedziczenia może wyglądać na przykład tak:

Ponieważ syn mój John Smith nie skontaktował się ze mną od ponad pięciu lat, nie zapisuję mu nic w spadku.

Albo:

Ponieważ uznaję, iż moja córka Mary Smith ma wystarczające zabezpieczenie finansowe, nie zapisuję jej nic w spadku.

W wielu stanach niemożliwe jest całkowite wydziedziczenie żony lub męża, którzy uprawnieni są do przynajmniej takiej części spadku, jaką otrzymaliby w przypadku gdyby współmałżonek zmarł/a i nie pozostawił testamentu. Jeżeli planujesz wydziedziczyć żonę/męża, ale nie znasz szczegółowo praw obowiązujących w swoim stanie, możesz posłużyć się podanym poniżej zwrotem:

Mojej żonie Eleanore nie zapisuję nic, lub, jeżeli nie jest to zgodne z prawem, tylko minimalną część mojego majątku jaką przewiduje spadkowe prawo stanowe.

Warto pamiętać, iż często rozsądniej jest zostawić w spadku niewielką część majątku żonie/mężowi i dzieciom, by uniknąć późniejszych rozpraw o uwzględnienie prawa do spadku.

Klauzula "uniwersalny" mianuje spadkobiercę "uniwersalnego" – osobę lub organizację, która otrzyma (inaczej niż w przypadku zapisów szczególnych) pozostałą część twojego majątku. Być może nie zechcesz wcale sporządzać zapisów szczególnych, w takim razie twój testament zawierać będzie wyłącznie zapisy uniwersalne.

Jeżeli twój testament nie będzie zawierać zapisów szczególnych, klauzula uniwersalna może wyglądać na przykład tak:

Zapisuję cały swój majątek mojej żonie, Hildzie Jones.

Jeżeli twój testament będzie zawierać zapisy szczególne, klauzula uniwersalna może wyglądać na przykład tak:

Zapisuję całą pozostałą część mojego majątku żonie, Hildzie Jones.

Zapisy uniwersalne w testamentach są często bardziej rozbudowane, na przykład:

Zapisuję całą pozostałą część mojego majątku, z włączeniem zarówno nieruchomości jak i majątku osobistego, niezależnie od lokalizacji, mojej żonie, Hildzie Jones.

Dodatkową funkcją klauzuli uniwersalnej jest rola swoistego zabezpieczenia. Ponieważ zapis ten rozporządza każdym elementem twojego majątku nie uwzględnionym w zapisach szczegółowych, wszystko o czym możesz ewentualnie zapomnieć zostanie objęte w zapis uniwersalny i rozporządzone. Przypuśćmy, że zapomnisz uwzględnić w testamencie wartościową biżuterię, lub, że wejdziesz w posiadanie cennego obrazu już po sporządzeniu testamentu – objęte one zostaną zapisem uniwersalnym.

Może się zdarzyć, że przeżyjesz swojego spadkobiercę. Właśnie na wypadek takich sytuacji należy mianować beneficjentów rezerwowych (alternatywnych).

Na przykład:

Zapisuję cały swój majątek żonie, Hildzie margareth Jones, a w razie jej śmierci przede mną, zapisuję tenże majątek kościołowi Second Baptist Church of Center City.

Albo:

Zapisuję całość mojego majątku żonie, Hildzie Margareth Jones, a w przypadku gdyby mnie nie przeżyła, zapisuję majątek moim dzieciom do równego podziału.

Teoretycznie nie ma żadnych limitów możliwej liczby alternatywnych spadkobierców. Alternatywni spadkobiercy to dobra metoda stworzenia różnych planów rozporządzenia majątkiem. Możesz na przykład czuć się zobowiązany/a do zapisania całego majątku danej osobie, w sytuacji jednak, gdy przeżyjesz ją, otrzymujesz pełną swobodę dokonania zapisów na rzecz innych członków rodziny, przyjaciół, czy instytucji charytatywnych. Alternatywnym spadkobiercą za twoje dziecko czy osobę zależną nie musi być inne dziecko ani osoba zależna. Zawsze należy też pamiętać o konkretnym wskazaniu części spadku jaką wyznaczasz danej osobie.

Ważne jest dokładne rozważenie sytuacji kiedy spadkobiercą jest twoje dziecko, które przeżywasz. Czy jego część spadku ma zostać rozdzielona między twoje pozostałe dzieci, czy wolałbyś/abyś, by otrzymały ją dzieci twojego dziecka (czyli twoje wnuki)?

Nie istnieje oczywiście jedna, poprawna odpowiedź na tego typu pytania. Oto sugestie sformułowania zapisów wyrażających twoje życzenia:

Moim dzieciom, które mogą mnie przeżyć, zapisuję cały swój majątek do równego podziału.

Jest to tak zwany zapis "per capita" (łac. na głowę).

Albo:

Moim dzieciom zapisuję cały swój majątek do równego podziału, z zastrzeżeniem, że w razie śmierci któregokolwiek dziecka przede mną, spadek dla niego przeznaczony przejdzie na rzecz jego/jej dzieci do równego podziału.

Jest to tak zwany zapis "per stirpes", czyli dziedziczenie poprzez prawo reprezentowania.