Dla wielu imigrantów bez uregulowanego statusu imigracyjnego w Stanach, dźwięk pukania do drzwi może wywołać paraliżujący strach. ICE – czyli Immigration and Customs Enforcement – to federalna agencja odpowiedzialna za egzekwowanie przepisów imigracyjnych. Działania ICE koncentrują się głównie na osobach z wyrokami karnymi lub z decyzjami deportacyjnymi i mają miejsce w zakładach pracy, na ulicach lub w aresztach, gdzie osoby są już zatrzymane przez inne służby. Zdarza się jednak, choć rzadko, że funkcjonariusze ICE odwiedzają domy prywatne, próbując zatrzymać osoby bez dokumentów. Co wtedy zrobić? Jak chronić siebie i swoją rodzinę? Ten artykuł odpowiada na te pytania krok po kroku.
ICE nie może wejść bez nakazu
Najważniejsza zasada: ICE nie ma prawa wejść do twojego domu bez nakazu sądowego. Nakaz musi być podpisany przez sędziego i zawierać konkretne dane – imię i nazwisko osoby, której dotyczy, dokładny adres oraz powód zatrzymania. Nakaz administracyjny, czyli ten wydany przez ICE, nie daje funkcjonariuszom prawa do wejścia do mieszkania bez zgody domowników.
Jeśli ICE puka do drzwi, nie otwieraj od razu. Zapytaj przez zamknięte drzwi: „Czy mają nakaz sądowy?” Jeśli odpowiedzą, że tak – poproś, aby pokazali go przez szybę lub wsunęli pod drzwi. Sprawdź, czy nakaz jest podpisany przez sędziego i czy dotyczy osoby mieszkającej pod tym adresem. Jeśli nie mają takiego nakazu, masz prawo odmówić wpuszczenia ich do środka.
Nie podpisuj niczego bez zrozumienia
Funkcjonariusze ICE mogą próbować nakłonić cię do podpisania dokumentów – np. zgody na dobrowolną deportację. Nigdy nie podpisuj niczego, czego nie rozumiesz. Masz prawo do tłumacza, do konsultacji z prawnikiem, do czasu na przemyślenie. Podpisanie dokumentu może oznaczać rezygnację z prawa do obrony, apelacji czy wniosku o azyl.
Jeśli ICE wręcza ci jakiekolwiek papiery, powiedz spokojnie: „Nie podpisuję niczego bez prawnika.” To twoje prawo i nie może być ci odebrane.
Masz prawo do milczenia
W sytuacji zatrzymania masz prawo do milczenia. Nie musisz odpowiadać na pytania dotyczące miejsca urodzenia, statusu imigracyjnego, daty przyjazdu do USA. Możesz powiedzieć: „Korzystam z prawa do milczenia.” Nie musisz podawać żadnych informacji, które mogą zostać użyte przeciwko tobie.
Jeśli masz przy sobie dokumenty, które potwierdzają legalny pobyt – np. zieloną kartę, wizę, pozwolenie na pracę – możesz je okazać. Jeśli nie masz takich dokumentów, nie pokazuj fałszywych. Posługiwanie się podrobionymi dokumentami jest przestępstwem i może pogorszyć twoją sytuację.
Przygotuj plan awaryjny
Każda osoba bez dokumentów powinna mieć przygotowany plan awaryjny na wypadek zatrzymania. Dotyczy to szczególnie rodziców dzieci urodzonych w USA. Co powinno znaleźć się w takim planie?
– Kopie aktów urodzenia dzieci
– Pełnomocnictwa dla osoby, która może się nimi zająć
– Lista kontaktów: prawnik, szkoła, lekarz, sąsiedzi
– Dokumenty medyczne, ubezpieczenia, numery Social Security dzieci
– Informacja o miejscu pracy, godzinach, trasie dojazdu.
Warto przechowywać te dokumenty w jednym miejscu, dostępnym dla zaufanej osoby. Można też przygotować „pakiet kryzysowy” – kopie najważniejszych dokumentów w kopercie, którą można przekazać bliskim w razie zatrzymania.
Naucz dzieci, co robić
Dzieci obywateli USA mają prawo do opieki, edukacji i ochrony. Jeśli rodzic zostanie zatrzymany, dziecko nie powinno zostać samo. Warto porozmawiać z dziećmi – w sposób dostosowany do ich wieku – o tym, co robić w sytuacji kryzysowej. Kto je odbierze ze szkoły? Gdzie zadzwonić? Jakie słowa powiedzieć nauczycielowi?
Nie chodzi o straszenie dzieci, lecz o przygotowanie ich na sytuację, która może się wydarzyć. Dziecko powinno znać imię i nazwisko rodzica, adres zamieszkania, numer telefonu do osoby zaufanej. Warto też poinformować szkołę, kto ma prawo odebrać dziecko w razie nagłej sytuacji.
Zapisz numer do prawnika
Każda osoba bez dokumentów powinna mieć zapisany numer telefonu do prawnika imigracyjnego. Najlepiej, jeśli jest to osoba, która zna twoją sytuację, ma dostęp do dokumentów i może szybko zareagować. Numer powinien być zapisany w telefonie, w notesie, w dokumentach awaryjnych. W razie zatrzymania możesz powiedzieć: „Chcę rozmawiać z moim prawnikiem”.
Jeśli nie masz jeszcze prawnika, warto poszukać lokalnych organizacji, które oferują bezpłatną pomoc prawną – np. Catholic Charities, United We Dream, lokalne parafie i kliniki. W dużych miastach działają też polonijne organizacje, które pomagają w kontaktach z urzędami i tłumaczeniach.
Nie wpuszczaj ICE do domu bez nakazu
To warto powtórzyć: ICE nie ma prawa wejść do twojego domu bez nakazu sądowego. Jeśli funkcjonariusze próbują wejść siłą, nie stawiaj oporu fizycznego – to może zostać uznane za przestępstwo. Zamiast tego, dokumentuj sytuację: nagraj telefonem, zapisz nazwiska, datę, godzinę. Jeśli masz świadka – sąsiada, współlokatora – poproś o pomoc w dokumentowaniu.
Po zdarzeniu skontaktuj się z prawnikiem i organizacją pomocową. Możesz złożyć skargę, domagać się odszkodowania, a przede wszystkim – uzyskać ochronę prawną.
Co robić po zatrzymaniu?
Jeśli zostaniesz zatrzymany przez ICE, nie panikuj. Masz prawo do kontaktu z prawnikiem, do milczenia, do obrony. Nie podpisuj niczego bez konsultacji. Zapytaj, gdzie zostaniesz przewieziony, jaki jest numer sprawy, kto jest odpowiedzialny za twoje zatrzymanie. Jeśli masz dzieci, poinformuj funkcjonariuszy, że są pod twoją opieką i wymagają zabezpieczenia.
Rodzina powinna jak najszybciej skontaktować się z prawnikiem, organizacją pomocową, szkołą, pracodawcą. Warto mieć przygotowaną listę działań – kto dzwoni, kto zajmuje się dziećmi, kto informuje szkołę.
Nadzieja i solidarność
Choć sytuacja osób bez dokumentów w USA jest trudna, nie jest beznadziejna. Wiele osób uzyskuje legalizację – przez małżeństwo, sponsorowanie przez dorosłe dzieci, azyl, programy ochronne. Warto znać swoje prawa, mieć plan awaryjny, szukać wsparcia.
Nie jesteś sam. Warto rozmawiać, edukować się, dzielić informacjami. ICE może pukać do drzwi, ale to ty decydujesz, czy je otworzysz.
Elżbieta Baumgartner
Elżbieta Baumgartner nie jest prawnikiem, a jej tekst ma służyć tylko w celach informacyjnych. Jest autorką wielu książek-poradników m.in. “Planowanie spadkowe”, „Jak chować pieniądze przed fiskusem”, „Podręcznik ochrony majątkowej”. Są one dostępne w wersji elektronicznej w witrynie Poradnika Sukces: www.PoradnikSukces.com, Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript., tel. 1-718-224-3492.
