W USA wiele osób posiada skrytki depozytowe (safe deposit boxes), które przechowują ważne dokumenty, biżuterię, pamiątki rodzinne i inne kosztowności. Niestety, zdarza się, że właściciele o nich zapominają lub umierają, nie informując bliskich o ich istnieniu. W takich przypadkach zawartość skrytki może zostać uznana za mienie porzucone (unclaimed property) i przekazana do stanowego urzędu.
Przykład z życia
Pani Danuta pochodziła z ziemiańskiej rodziny na Litwie. Majątek został sprywatyzowany przez Sowietów, meble w małym dworku rozszabrowane, ale rodzina Danuty zdołała uciec do Polski z tym, co miała najcenniejszego: z ukrytą rodową biżuterią. Część sprzedali, żeby urządzić się w Warszawie, reszta z biegiem czasu przypadła Danucie. Ona wyemigrowała do Stanów i zwoziła stopniowo swoje klejnoty przy okazji każdej wizyty w Polsce, bo bała się, że mogą zostać zarekwirowane na granicy. Żyła samotnie, a biżuterii nigdy nie nosiła. Tak jak jej matka, babcia i prababcia, traktowała złoto i szlachetne kamienie jako finansowe zabezpieczenie. Dokładnie nie wiedziała, ile były one warte, ale dawały jej poczucie bezpieczeństwa. Mogłaby pójść do jubilera po wycenę, ale to oznaczałoby ujawnienie jej skarbu i, według niej, narażanie się na niebezpieczeństwo. Otworzyła więc skrytkę w pobliskim banku i tam złożyła swoje precjoza. Po kilku latach przeniosła się do innego mieszkania, mniejszego, na parterze, bo trudno jej już było chodzić. Nie pamiętała, czy zmieniła adres w tamtym banku, ale uznawała to za nieważne, bo gdy będzie potrzebować biżuterii, to ją sama odbierze. Nie zdążyła. Zmarła nagle w szpitalu, o czym wiedziała tylko sąsiadka, która o finansach Danuty, ani jej rodzinnej sytuacji, nic nie wiedziała. Skoro Danuta nie miała w Stanach żadnej rodziny, a jej dobrzy przyjaciele dawno zmarli, co się stanie z jej depozytową skrytką i pieniędzmi w banku?
Kiedy skrytka uznana jest za zapomnianą?
O zapomnianych kontach bankowych można przeczytać w artykule pt. „Kiedy twoje konto bankowe może być uznane za zapomniane”. Znajdziesz go na sieci w witrynie Poradniksukces.com.
Skrytka depozytowa, jak i bankowy rachunek, zostaje uznana za zapomnianą, gdy przez określony czas – zazwyczaj od 3 do 5 lat – nie ma żadnego kontaktu z właścicielem, nie są pokrywane roczne opłaty, ani nie ma innych przejawów aktywności, np. korespondencji z bankiem czy logowania na powiązane konto. Banki mają obowiązek podjąć próbę skontaktowania się z właścicielem przed podjęciem dalszych kroków. Oznacza to wysłanie listu na ostatni znany adres lub kontakt mailowy czy telefoniczny. Jeśli próby te nie przynoszą rezultatu, bank uznaje skrytkę za porzuconą. Pani Danuta adresu w tamtym banku nie zmieniła…
Co robi bank ze skrytką uznaną za porzuconą?
Zgodnie z przepisami stanowymi, bank otwiera zapomnianą skrytkę w obecności świadków – zwykle są to pracownicy banku i niezależna osoba trzecia. Zawartość skrytki jest katalogowana i zabezpieczana. Przedmioty wartościowe – takie jak biżuteria, złote monety, obligacje, a także dokumenty – trafiają do stanowego urzędu skarbowego (np. Illinois State Treasurer). Niektóre stany przechowują je przez wiele lat, inne – po określonym czasie – wystawiają zawartość skrytek na aukcję, a uzyskane środki przechowywane są dla prawowitych właścicieli lub ich spadkobierców.
Podobnie jest z zapomnianymi kontami w banku. Po 3-5 latach nieaktywności banki mają obowiązek spróbować skontaktować się z właścicielami, a w razie niepowodzenia – przekazać środki na rzecz stanu.
Stanowe przepisy w praktyce
W stanie Illinois obowiązuje „Illinois Revised Uniform Unclaimed Property Act”. Po pięciu latach braku kontaktu z właścicielem bank ma obowiązek zgłosić zawartość skrytki do stanowego skarbnika i przekazać przedmioty na przechowanie lub ich wartość w gotówce. Podobne przepisy obowiązują w Nowym Jorku i New Jersey – również tam okres nieaktywności wynosi 5 lat.
Na przykład w Illinois odzyskanie zawartości odbywa się przez portal ICASH (icash.illinoistreasurer.gov), gdzie można sprawdzić, czy dane osobowe figurują w rejestrze mienia porzuconego. Podobną funkcję pełnią strony www.osc.state.ny.us/unclaimed-funds (Nowy Jork) i unclaimedproperty.nj.gov (New Jersey). Do rejestrów porzuconego mienia w każdym stanie zaprowadzi witryna www.unclaimed.org.
Zalecenia dla właścicieli skrytek
Aby uniknąć sytuacji, w której twoja skrytka zostanie uznana za zapomnianą, warto zadbać o kilka podstawowych kwestii. Regularnie opłacaj roczne opłaty za skrytkę i utrzymuj kontakt z bankiem, nawet jeśli rzadko korzystasz z usług stacjonarnych. Loguj się na swoje konto, powiązane za skrytką, przerzuć kilka dolarów np. z konta oszczędnościowego na czekowe. Sprawdź, czy bank ma twój aktualny adres, numer telefonu i e-mail.
Nie bądź nadmiernie tajemniczy w sprawie swoich finansów. Pozostaw bliskim informację o istnieniu skrytki i konta bankowego oraz nazwę i adres instytucji, w którym się znajdują. Dobrą praktyką jest również dodanie zaufanej osoby jako współposiadacza lub upoważnionego użytkownika skrytki – to pozwoli uniknąć problemów po twojej śmierci.
Nigdy nie przechowuj w skrytce twego testamentu, gdyż zostanie ona zapieczętowana po twojej śmierci.
Co mogą zrobić spadkobiercy?
Jeśli bliska osoba zmarła i istnieje podejrzenie, że miała skrytkę depozytową, warto przeszukać jej dokumenty, sprawdzić wyciągi z kont bankowych lub zapytać bezpośrednio w banku. Należy jednak pamiętać, że bank nie udzieli szczegółowych informacji bez okazania odpowiednich dokumentów – aktu zgonu, postanowienia sądowego o nabyciu spadku (Order Declaring Heirship albo Letter of Office w Illinois) lub podpisanego Small Estate Affidavit.
W przypadku odnalezienia zawartości skrytki w stanowym systemie mienia porzuconego, należy złożyć formularz roszczeniowy online, dołączyć kopie dokumentów tożsamości i dokumentów potwierdzających prawo do odziedziczenia mienia. Czas realizacji wniosku zależy od stanu i może wynosić od kilku tygodni do kilku miesięcy.
Przykłady z praktyki
W powiecie Cook odnotowano przypadek samotnej starszej kobiety, której skrytka została zgłoszona jako nieaktywna. Kobieta była samotna, nie miała testamentu, jej sprawą spadkową zajął się Public Administrator. Po otwarciu skrytki, Public Administrator odnalazł biżuterię, dokumenty tożsamości i stary testament. Dzięki temu udało się zidentyfikować rodzinę i przekazać im majątek. Z kolei w innym przypadku skrytka była opłacona z góry, ale właściciel zmarł, nie zostawiając informacji. Po latach potomkowie odkryli jej istnienie za pośrednictwem portalu ICASH i odzyskali przedmioty po ojcu.
A co z panią Danutą? Jej jedyni krewni, zresztą odlegli, z którymi kontakt dawno się urwał, żyją na Litwie i o Danucie nic nie wiedzą. Jej precjoza, strzeżone przez kilka pokoleń, z biegiem czasu zostaną sprzedane i wzbogacą skarb stanu Nowy Jork.
Czy można zapobiec zapomnieniu skrytki?
Najlepszą metodą jest utrzymywanie aktywnego konta bankowego powiązanego ze skrytką i zachowywanie porządku w dokumentach. Warto raz do roku przejrzeć listę posiadanych aktywów, kont i skrytek. Sporządzenie spisu aktywów finansowych i materialnych, przechowywanego w bezpiecznym miejscu (np. u prawnika lub członka rodziny), może okazać się bezcenne. Dobrze też zapisać w testamencie informacje o skrytkach lub wprowadzić takie dane do trustu lub pełnomocnictwa finansowego.
Podsumowanie
Zapomniane skrytki depozytowe w USA nie są rzadkością. Imigranci, którzy miewają majątek rozproszony między różnymi instytucjami w różnych krajach, powinni szczególnie dbać o porządek w dokumentach i informować zaufane osoby o lokalizacji ważnych aktywów. Choć procedura odzyskiwania zawartości skrytki jest możliwa, bywa czasochłonna i kłopotliwa. Warto więc działać z wyprzedzeniem – aktualizować dane w banku, informować bliskich i dbać o przejrzystość swoich finansów.
Elżbieta Baumgartner
Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu książek-poradników, m.in.: „Praca w Ameryce”, „Otwieram biznes” i wielu innych. Są one dostępne w wersji elektronicznej w witrynie Poradnika Sukces: www.PoradnikSukces.com. tel. 1-718-224-3492.
