Po latach oczekiwań i wielokrotnych dyskusjach reforma Social Security wreszcie stała się faktem. Social Security Fairness Act, ustawa, która weszła w życie na początku 2025 roku, wprowadziła ważne ulgi dla milionów osób pobierających emerytury i renty w USA – w tym dla licznych polskich imigrantów. Jeśli przez wiele lat miałeś pomniejszone świadczenia z powodu wcześniejszych, restrykcyjnych przepisów, masz powody do zadowolenia. Przypomnijmy, co konkretnie się zmieniło i co warto teraz wiedzieć.
Jak było
Przed zmianą prawa wiele osób, które pracowały częściowo za granicą lub w sektorze publicznym (na przykład nauczyciele, urzędnicy, strażacy), doświadczało poważnych cięć w amerykańskich świadczeniach Social Security. Wynikało to z dwóch regulacji:
- WEP (Windfall Elimination Provision): przepisy te obniżały wypłaty Social Security tym, którzy otrzymywali także zagraniczne lub państwowe emerytury bazowane na pracy, od której nie były odprowadzane składki na Social Security.
- GPO (Government Pension Offset): regulacja, która zmniejszała lub nawet całkowicie odbierała uprawnienie do świadczeń małżeńskich i wdowich z Social Security tym, którzy otrzymywali rządową emeryturę.
Efektem tych zapisów było to, że miliony osób – mimo że uczciwie płaciły emerytalne składki – otrzymywały comiesięcznie od Social Security Administration (SSA) znacznie niższe wypłaty, czasami nawet pomniejszone o kilkaset dolarów. Zdarzało się też, że wdowy lub wdowcy nie otrzymywali żadnego świadczenia po zmarłym małżonku z powodu GPO.
Co wprowadziła ustawa Social Security Fairness Act
Nowelizacja uchwalona 5 stycznia 2025 roku zniosła w całości mechanizmy WEP i GPO. Zmiana ta obowiązuje retroaktywnie dla świadczeń wypłacanych od 1 stycznia 2024 roku. Co to oznacza w praktyce?
- Wyższe emerytury i renty: Seniorzy oraz renciści, którym wcześniej liczono niższe świadczenia Social Security z powodu redukcji WEP, otrzymują obecnie pełną kwotę, wynikającą z ich stażu i wysokości składek. Skoro ich emerytura jest większa, podwyższeniu ulegają też renty rodzinne dla żon, wdów czy dzieci, bo stanowią one pewien procent emerytury pracownika.
- Jednorazowe wyrównanie: SSA wypłaca zaległe kwoty (underpayments), czyli różnicę pomiędzy tym, co dana osoba otrzymała od stycznia 2024 roku, a tym, co powinna była dostawać.
- Nowe możliwości dla wdów i wdowców: Osoby, którym w przeszłości odmówiono prawa do renty rodzinnej z powodu GPO, mogą teraz wnioskować o te świadczenia.
Klauzule WEP i GPO dotyczyły emerytowanych policjantów, pedagogów, pracowników administracji, którzy podlegali pod systemy emerytalne inne od Social Security. Dotyczyły też wielu imigrantów, w tym z Polski, którzy opłacali składki emerytalne zarówno za oceanem, jak i w Ameryce.
Jak przebiegają wypłaty
Od kwietnia 2025 r. większość osób dotkniętych przez WEP zaczęła otrzymywać listy od SSA z informacją o zmianach, jednorazowe wyrównanie oraz miesięczne wypłaty średnio wyższe o 360 dolarów.
Żadnych wniosków o zniesienie WEP składać nie trzeba. Administracja Social Security wypłaca należności i daje podwyżkę automatycznie. Na swojej witrynie (www.ssa.gov/benefits/retirement/social-security-fairness-act.html) twierdzi, że rozliczyła już 2.8 miliona beneficjentów, co stanowi 99.2 procenta osób dotkniętych przez WEP i GPO. Mimo automatyzacji, niektórzy seniorzy jeszcze zwrotu pieniędzy ani podwyżki świadczeń nie dostali.
Skomplikowane przypadki, których nie można przetworzyć automatycznie, wymagają więcej czasu na ręczną aktualizację i wypłatę zarówno zaległych świadczeń, jak i nowej kwoty emerytury czy renty. SSA zapewnia, że wszystkie sprawy mają być zakończone do początku listopada 2025 r.
Przykład: Zanim pani Krystyna została nauczycielką w Chicago, kilkanaście lat pracowała w sklepie, gdzie płaciła składki na Social Security. Skoro miała nauczycielską emeryturę, jej emerytura Social Security została obniżona o 420 dolarów. Teraz dostała pełną kwotę ($1,280 zamiast $860) oraz rekompensatę od początku 2024 roku.
Warto jednak pamiętać, że nowe regulacje nie obejmują okresu sprzed 2024 roku — do tego czasu świadczenia nie są korygowane.
Jeżeli jeszcze nie dostałeś wypłaty
Może masz pecha i należysz do ułamka procenta osób, które czekają w kolejce na ręczne rozliczenie. A może, co jest bardziej prawdopodobne, SSA nigdy ci świadczeń tytułem WEP nie zredukowała. To przydarzyło się jednemu z naszych czytelników. Dwa lata temu złożył wniosek o emeryturę Social Security, a potem dosłał do SSA decyzję ZUS o przyznaniu mu polskiej emerytury. Zaczął dostawać świadczenia Social Security, będąc przekonanym, że klauzula WEP została uwzględniona. Teraz czekał na podwyżkę i zaległe niedopłaty. Okazało się, że w SSA zagubiono jego list z informacją o polskiej emeryturze i klauzuli WEP nigdy nie zastosowano.
Zaloguj się na swoje konto na stronie SSA: ssa.gov/myaccount i przejrzyj historię wypłat. Sprawdź, czy był zastosowany przepis WEP. Jeśli masz emeryturę stanową/rządową i wcześniej przez GPO nie otrzymałeś świadczeń małżeńskich lub wdowich od Social Security z tytułu pracy małżonka – możesz je teraz odzyskać. Złóż o nie wniosek.
Z pytaniami zwróć się do SSA: zadzwoń pod numer 1-800-772-1213) lub udaj do lokalnego biura. Przygotuj dokumenty potwierdzające twoją polską emeryturę.
Co z podatkiem od zaległych świadczeń?
Wysokość należnego podatku zależy od sumy świadczeń otrzymanych w danym roku i całkowitych dochodów (w tym także emerytur i zarobków współmałżonka). SSA wystawia formularz SSA-1099, który należy uwzględnić w rozliczeniu podatkowym.
Dla osób otrzymujących wyrównania przysługuje szczególna ulga podatkowa – tzw. „income averaging” lub „lump-sum election”. Dzięki tej metodzie kwota zaległa może zostać wpisana do okresów, których rzeczywiście dotyczy (np. “przypisana” częściowo do roku 2024, częściowo do 2025), co często skutkuje niższym podatkiem. Warto skonsultować się z doświadczonym księgowym, by prawidłowo skorzystać z tej opcji i nie zapłacić więcej niż potrzeba.
Przykład: Pani Anna wiosną 2025 roku otrzymała ponad $7,000 wyrównania za okres od stycznia 2024 do lutego 2025. Rozliczając się z urzędem skarbowym, nie musi wykazywać całej sumy w deklaracji za 2025 – może odpowiednią część wykazać w zeznaniu za rok poprzedni (po ewentualnej korekcie – tzw. amended return). To rozwiązanie może znacząco ograniczyć obciążenie podatkowe.
Podsumowanie
Nowa ustawa Social Security Fairness Act zniosła długo krytykowane ograniczenia WEP i GPO, przywracając prawa do pełnych świadczeń emerytalnych i wdowich dla ponad dwóch milionów osób, wśród których jest wielu rodaków. Odtąd emerytury są wyliczane według jednolitych zasad, a osoby dotąd dyskryminowane przez system mogą liczyć na uczciwe wsparcie finansowe. Niestety, zaległości z okresu sprzed 2024 roku nie będą rekompensowane.
Elżbieta Baumgartner
Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu książek-poradników, m.in. „Ubezpieczenie społeczne Social Security”, „Powrót do Polski”, „Emerytura reemigranta w Polsce, podręcznik seniora wracającego do kraju”, „Obywatelstwo z przeszkodami”. Są one dostępne w wersji elektronicznej w witrynie Poradnika Sukces: www.PoradnikSukces.com, Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript., tel. 1-718-224-3492.
