Wielu z nas, Polakow zyjacych w Ameryce, dopiero niedawno zostalo obywatelami USA. Inni - posiadacze zielonych kart z piecioletniem (i dluzszym) stazem czekaja w dlugich kolejkach na naturalizacje. Predzej czy pozniej jednak nadejdzie chwila, gdy zechcemy wystapic o amerykanski paszport. Podanie o pierwszy paszport mozna skladac w agencjach paszportowych (Passport Agencies) oraz w wielu acceptance - facilities - urzedach i sadach federalnych (2500 w calej Ameryce) i w niektorych (ok. 900) urzedach pocztowych. Teoretycznie sprawa jest prosta - nalezy udac sie z odpowiednimi dokumentami do urzedu, sadu lub na poczte, wypelnic formularz DSP-11, (Uwaga! Nie nalezy go podpisywac przed oddaniem urzednikowi). W praktyce, zwlaszcza przed sezonem letnim, agencje paszportowe sa "zawalone" wnioskami i dokonanie wszystkich formalnosci moze nam zabrac niemalo czasu. O pierwszy amerykanski paszport musimy wystapic zawsze osobiscie, jesli ukonczylismy 13 lat. Odnowic paszport mozna juz korespondencyjnie.
Wymagane dokumenty
Wystepujac o paszport, nalezy wypelnic formularz i okazac:
1. Dowod obywatelstwa
Dowodem obywatelstwa moze byc:
• stary paszport amerykanski;
• jesli urodziles sie w USA - potwierdzona kopia metryki urodzenia (certified copy of birth certificate) wydana przez stan, miasto lub powiat;
• jesli urodziles sie poza USA - swiadectwo naturalizacji (Certificate of naturalization), poswiadczenie obywatelstwa (Certificate of Citizenship) lub poswiadczenie o urodzeniu sie dziecka - obywatela za granica - Report of Birth of a U.S. Citizen Abroad lub Certification of Birth (Formularze FS-545 lub DS1350).
Jesli nie masz zadnego z powyzszych dokumentow, a urodziles sie w USA, dowiedz sie w urzedzie, jakie inne dokumenty, moga byl zaakceptowane przez agencje paszportowa. Urzednicy sa sklonni uznac metryke chrztu, swiadectwo obrzezania, notatki doktora, ktory badal Cie po urodzeniu, pismo z urzedu stanu cywilnego (registrar) ze stanu, gdzie sie urodziles, o braku zapisu metrykalnego, a nawet swiadectwo przedszkolne wraz z potwierdzonym notarialnie zeznaniem starszego krewnego, ktory potwierdzi fakt Twojego urodzenia w USA. Wszystkie powyzsze dokumenty (poza zeznaniem krewnego) musza pochodzic z pierwszych pieciu lat Twojego zycia.
2. Dwie fotografie
Zdjecia musza byc wykonane w ciagu minionych szesciu miesiecy. Musza byc identyczne, miec wymiary 2 cale x 2 cale (moga byc kolorowe lub czarno-biale) i musza pokazywac cala twarz (en face) na jasnym tle. Twarz na zdjeciu, liczac od podbrodka do czubka glowy, powinna zajmowac od 1 do 1 3/8 cala. Osoba na zdjeciu nie moze miec na glowie kapelusza lub ciemnych okularow (chyba, ze sa zapisane przez lekarza - wowczas nalezy okazac zaswiadczenie). Uwaga ! Urzedy nie akceptuja zdjec z 5-minutowych automatow.
3. Dowod tozsamosci
Nalezy okazac jeden z ponizszych dokumentow: poprzedni paszport, swiadectwo naturalizacji lub obywatelstwa, wazne prawo jazdy, legitymacje sluzbowa lub wojskowa albo wazna legitymacje studencka. Uwaga: Karta Social Security nie jest uwazana za dowod tozsamosci! Jesli osoba starajaca sie o paszport nie posiada zadnego z tych dokumentow, moze przyprowadzic inna osobe, ktora poswiadczy tozsamosc wnioskodawcy. Poswiadczajacy musi znac osobe rekomendowana przez co najmniej dwa lata, byc obywatelem USA lub stalym rezydetem i okazac wazny dowod tozsamosci. W obecnosci urzednika musza oni wypelnic formularz DSP-71, ale wystepujacy o paszport musi jednoczesnie okazac dokument ze swoim podpisem, jak karta Social Security, karta kredytowa czy biblioteczna.
4. Oplata
Oplata wynosi $65 za paszport wazny 10 lat ($55 za wydanie paszportu po raz drugi droga pocztowa) i $40 za paszport wazny 5 lat dla osob w wieku ponizej 18 lat (obie sumy obejmuja 10-dolarowa "oplate wykonawcza"). Czek lub money order nalezy wypisac na Passport Services. Urzedy pocztowe akceptuja gotowke, ale nie robia tego wszystkie sady. Jesli chcesz otrzymac paszport w ciagu dwoch tygodni, musisz doplacic dodatkowe $30 i uzasadnic, dlaczego potrzebujesz go w przyspieszonym tempie.
5. Numer Social Security
Mimo ze numer Social Security nie jest wymagany przy wydawaniu paszportu, to Section 603E kodeksu podatkowego (Internal Revenue Code) z 1986 r. wymaga od wszystkich podania tej informacji. Agencja paszportowa rutynowo przekazuje Twoj SSN do Izby Skarbowej - Internal Revenue Service (IRS). Odmowa podania numeru jest kosztowna - $500 kary, nalozonej przez IRS.
Gdzie znalezc formularze paszportowe
Formularze paszportowe sa dostepne w agencjach paszportowych, w wielu urzedach pocztowych, sadach czy agencjach turystycznych. Jesli posiadamy komputer i drukarke dobrej jakosci oraz dostep do Internetu, mozemy zdobyc formularze, nie ruszajac sie z domu (szczegoly dalej). Istnieje kilka roznych formularzy paszportowych:
• Form DSP-11 wypelniamy starajac sie o paszport po raz pierwszy lub w przypadku zaginiecia czy kradziezy poprzedniego paszportu. Jest to najpopularniejszy formularz.
• Form DSP-82 wypelniamy starajac sie o ponowne wydanie paszportu droga pocztowa. Szczegolowe informacje - ponizej.
• Form DSP-64 wypelniamy razem z formularzem DSP-11, gdy nasz poprzedni paszport amerykanski zaginal lub zostal ukradziony.
• Form DSP-19 wypelniamy, gdy zmienilismy nazwisko i chcemy, aby uwzgledniono je w paszporcie lub gdy skonczyly sie, nam w paszporcie strony na wizy.
Adresy agencji paszportowych, do ktorych nalezy sie zwrocic, sa na odwrocie formularza. Za uzupelnienie nazwiska/stron w paszporcie nie jest pobierana oplata, chyba ze chcemy to zrobic ekspresem. Osoby, ktore planuja podrozowac duzo i do krajow, gdzie wymagane sa wizy, moga od razu wystapic o wiekszy, 48-stronicowy paszport. Wszystkie formularze maja na odwrocie szczegolowe instrukcje.
Paszport ekspresowo
Jezeli znajdujesz sie w wyjatkowej sytuacji i musisz wyjechac w czasie krotszym niz 10 dni (lub 2-3 tygodni przy staraniu sie o wizy), mozesz wystapic o ekspresowe rozpatrzenie Twojego podania (expedited processing). Musisz udokumentowac koniecznosc wczesniejszego wyjazdu, okazujac bilety lotnicze, rezerwacje i trase podrozy. Obsluga ekspresowa wiaze sie, z dodatkowa oplata $30 i jest dostepna takze przy odnawianiu paszportu droga pocztowa.
Paszport poczta
Aby wystapic o paszport droga pocztowa (formularz DSP-82), musisz spelnic wszystkie ponizej wymienione warunki:
1. Przedstawic swoj poprzedni (amerykanski) paszport.
2. Miec co najmniej 18 lat w chwili, kiedy wydano Ci ostatni paszport.
3. Od chwili wydania ostatniego paszportu nie uplynelo 12 lat.
4. Nosisz to samo nazwisko co w poprzednim paszporcie lub zmieniles nazwisko w wyniku malzenstwa albo orzeczenia sadu i mozesz udokumentowac te zmiane. Formularz DSP-82, z dwoma zdjeciami i oplata $55 wysylamy poczta do National Passport Center (adres na odwrocie formularza). Jezeli paszport nam zaginal lub zostal ukradziony, musimy ponownie wystapic o niego osobiscie i wypelnic formularz DSP-11.
Paszport dla dziecka
Tak sie czesto dzieje, ze pierwszymi obywatelami USA sa nasze dzieci - urodzone na amerykanskiej ziemi. To wlasnie one pierwsze potrzebuja paszportu. Poniewaz wyrobienie amerykanskiego dokumentu podrozy jest tansze od polskiego i zabiera mniej czasu, nierzadko decydujemy sie, na wyslanie do Polski naszych milusinskich z amerykanskimi paszportami. Moga przebywac tam do 90 dni bez koniecznosci starania sie o wize. Dzieci do lat 13 nie musza pojawiac sie osobiscie w urzedzie paszportowym lub na poczcie (niektore urzedy paszportowe, np. nowojorski, wrecz odradzaja zabieranie dzieci do urzedow, nawet przy zalatwianiu "doroslych" spraw). O paszport dla dziecka moze wystapic jedno z rodzicow lub opiekun prawny, ktory powinien wylegitymowac sie, swoim dowodem tozsamosci i oczywiscie dowodami obywatelstwa dziecka (najczesciej jest to metryka urodzenia - birth certificate). Jezeli sam nie jest obywatelem, powinien okazac "zielona karte", wazny paszport obcego kraju lub inny dowod tozsamosci, np. prawo jazdy. Jezeli rodzice nie maja dowodu tozsamosci (ID) akceptowanego przez urzednika, moga przyprowadzic kogos, kto poswiadczy ich tozsamosc. Dzieci w wieku od 13 do 18 lat musza pojawic sie, osobiscie przed obliczem urzednika wraz z jednym z rodzicow lub prawnym opiekunem. Paszport dziecka jest wazny tylko 5 lat.
Paszport w Nowym Jorku
Agencje paszportowe w wielkich miastach, zwlaszcza skupiajacych imigrantow, przezywaja zalew podan o wydanie paszportu. Ostatnie dostepne dane wykazuja staly wzrost wydawanych dokumentow podrozy: w 1993 r. - 4,207,716, w 1994 r. 4,895,151, a w 1995 r. - 5,263,989. Nic wiec dziwnego, ze w miejscach skladania podan jest tlok i tworza sie, tasiemcowe kolejki.
New York Passport Agency miesci sie pod adresem: Rockefeller Center, 630 Fifth Avenue, Suite 270 i od ponad roku przyjmuje tylko osoby znajdujace sie w naglej potrzebie, potrzebujace "ekspresowej" uslugi (expedited processing) i to wylacznie po wczesniejszym ustaleniu terminu spotkania pod numerem telefonu (212) 3995290. Inne osoby musza udac sie do najblizszej acceptance facility - poczty lub sadu przyjmujacego podania. Adres takiej placowki mozna uzyskac takze pod powyzszym numerem telefonu.
Paszport przez komputer
Majac dostep do Internetu, mozemy w latwy sposob znalezc adres jednej z 3500 acceptance facility - poczty, urzedu lub sadu, ktory przyjmie nasze podanie (http://travel.state.gov/acceptance_facilities.html). Pod adresem: http://travel.state.gov znajdziemy takze wszystkie instrukcje potrzebne do otrzymania paszportu. Jesli dysponujemy dobrej jakosci drukarka, mozemy zaladowac do komputera formularze paszportowe w formacie PDF (Portable Document Format). Potrzebny jest do tego program Acrobat Reader firmy Adobe Systems Inc., ktory mozemy zainstalowac za darmo (instrukcje w Internecie). Formularze z komputera musza byc wyrazne i ostre. Musimy je wydrukowac w kolorze czarnym na bialym, sredniej grubosci matowym papierze bez otworow i perforacji, o standardowym formacie 8.5 na 11 cali.
Dobre rady
Postaraj sie o paszport jak najwczesniej przed rozpoczeciem sezonu turystycznego, najlepiej na kilka miesiecy przed planowana podroza. Najlepsza pora jest zima lub pozna jesien. Jesli sie do tego kwalifikujesz, skorzystaj z drogi pocztowej. Oszczedzisz sobie stania w kolejkach.
Adresy regionalnych biur paszportowych
BOSTON Passport Agency, Thomas P. O"Neill Federal Building, 10 Causeway Street, Suite 247, Boston, MA0222 - 1094.
Godziny otwarcia - 9:00 a.m. - 4:00 p.m.
Region: Maine, Massachusetts, New Hampshire, Rhode Island, polnocna czesc stanu Nowy Jork (Upstate New York), Vermont
CHICAGO Passport Agency, Kluczynski Federal Building, 230 S. Dearborn Street, Suite 380 Chicago, IL. 60604 - 1564, 9:00 a.m. - 4:00 p.m. Region: Illinois, Indiana, Michigan, Wisconsin.
HONOLULU Passport Agency, First Hawaiian Tower, .1132 Bishop Street, Suite 500, Honolulu, HI 96813 - 2809, 9:00 a.m. - 4:00 p.m., (808) 522-8283 Region: Amerykanskie Samoa, Federated States of Micronesia, Guam, Hawaje, Northern Mariana Islands.
HOUSTON Passport Agency, Mickey Leland Federal Building, .1919 Smith Street, Suite 1100, Houston, TX 77002 - 8049, 8:00 a.m. - 3:00 p.m. Region: Kansas, Oklahoma, Nowy Meksyk i Teksas.
LOS ANGELES Passport Agency, Federal Building, 11000 Wilshire Blvd. Suite 13100, Los Angeles, CA 90024 - 3615, 8:00 a.m. - 3:00 p.m. Region: Kalifornia (wszystkie poludniowe powiaty wlacznie z San Luis, Obispo, Kern i San Bernardino) oraz Nevada (tylko powiat Clark County).
MIAMI Passport Agency, Claude Pepper Federal Office Building, 51 SW First Avenue, 3rd Floor, Miami, FL 33120-1680, 9:00 a.m. - 4:00 p.m. Region: Floryda, Georgia, Puerto Rico, Karolina Poludniowa, Amerykanskie Wyspy Dziewicze.
NATIONAL Passport Center, 31 Rochester Avenue, Portsmouth, NH 03801-2900, 9:00 a.m. - 4:00 p.m. Przyjmuje formularze DSP-82 droga pocztowa.
NEW ORLEANS Passport Agency, Postal Services Building, 701 Loyola Avenue, Suite T-12005, New Orleans, LA 70113-1931, 9:00 a.m. - 4:00 p.m. Region: Alabama, Arkansas, Iowa, Kentucky, Lousiana, Mississippi, Missouri, Karolina Polnocna, Ohio, Tenessee i Wirginia (bez przedmiesc Waszyngtonu D.C.).
NEW YORK Passport Agency, Rockefeller Center, 630 Fifth Avenue, Suite 270, New York, NY 10111-0031, 7:30 a.m. - 3:00 p.m. (212) 399-5290. Region: miasto Nowy Jork i Long Island (zalatwia tylko sprawy ekspresowe).
PHILADELPHIA Passport Agency, U.S. Custom House, 200 Chestnut Street, Room 103, Philadelphia, PA 19106-2970, 9:00 a.m. - 4:00 p.m. Region: Delaware, New Jersey, Pensylwania, Wirginia Zachodnia.
SAN FRANCISCO Passport Agency, 95 Hawthorne Street, 5th. Floor, San Francisco, CA 94105-3901, 9:00 a.m. - 4:00 p.m. Region: Arizona, Kalifornia (wszystkie polnocne powiaty wlacznie z Monterey, Kings, Oulare i Inyo), Newada (bez Clark Co.), Utah.
SEATTLE Passport Agency, Henry Jackson Federal Building, 915 Second Avenue, Suite 992, Seattle, WA 98174-1091, 8:00 a.m. - 3:00 p.m. Region: Alaska, Kolorado, Idaho, Minnesota, Montana, Nebraska, Dakota Polnocna, Dakota Poludniowa, Oregon, Washington, Wyoming.
STAMFORD Passport Agency, One Landmark Square, Broad and Atlantic Street, Stamford, CT 06901-2667, 9:00 a.m. - 4:00 pm. Region: Connecticut i Westchester County (stan Nowy Jork).
WASHINGTON Passport Agency, 1111 19th Street, N.W. Room 300, Washington, D.C. 20522-1705, 8:00 a.m. - 3:00 p.m. Region: Maryland, polnocna czesc stanu Wirginia (Alexandria, Arlington County i Fairfax County), Dystrykt Kolumbia.
SPECIAL ISSUANCE Agency, 1111 19th Street, N.W. Room 300, Washington, D.C. 20522-1705, 9:00 a.m. - 4:00 p.m.
Paszporty dyplomatyczne, honorowe i bezplatne.
Artykul przedrukowano za zgoda Polskiego Poradnika "Sukces" - 255 Park Lane; Douglaston, NY 11363, tel. (718) 224-3492
