Bank Federalny.
The Federal Reserve, zwany w skrocie Fed, jest narodowym bankiem Stanow Zjednoczonych podobnie jak Narodowy Bank Polski w Polsce czy Deutche Bank w Niemczech. Ściśle mowiąc, Fed nie jest jednym bankiem, lecz systemem 12 niezależnych bankow, mających 25 regionalnych oddziałow. System Rezerw Federalnych został powołany do życia przez Kongres w 1913 roku, by ustabilizować krajowy system finansowy.
Federal Reserve nie jest agencją rządową, lecz społką, ktora odpowiada przez rządem USA, ale jest własnością bankow - udziałowcow. Federal Reserve jest zarządzany przez siedmioosobowy Board of Governors z przewodniczącym (Chairman) na czele, ktorym obecnie jest Allan Greenspan.
Bank Rezerw Federalnych (będziemy go w skrocie zwali bankiemfederalnym) działa bardziej jak agencja rządowa niż jak biznes. Pod zarządem swego przewodniczącego wyznacza politykę ekonomiczną kraju, nadzoruje działanie systemu bankowego i kształtuje rozwoj gospodarki. Gubernatorzy wyznaczani są przez Prezydenta Stanow Zjednoczonych i zatwierdzani przez Kongres na 14-letnie kadencje, co izoluje ich od presji politycznych. Co 2 lata wygasa kadencja innego gubernatora. Przewodniczący wyznaczany jest przez Prezydenta co 4 lata. Około połowa bankow w USA jest członkami Systemu Rezerw Federalnych. Należeć muszą wszystkie banki narodowe, a banki założone na mocy statutu stanowego (state-chartered banks) mogą być członkami, jeżeli spełnią odpowiednie wymagania.
Role Systemu Rezerw Federalnych
Bank rządu federalnego.
W Banku Federalnym ma konta Skarb państwa (US Treasury), a także rożne inne agendy rządowe, jak Administracja Social Security czy Urząd Podatkowy. W sumie rządowe instytucje wystawiają ponad 80 milionow czekow rocznie. Skarb Państwa deponuje w banku federalnym składki Social Security podatnikow, podatki za ubezpieczenie od bezrobocia, odciągnięte z wypłat podatki federalne (withholding taxes), podatki przedsiębiorstw i rożne podatki akcyzowe. Bank federalny emituje obligacje oszczędnościowe (US Savings Bonds) i inne obligacje rządowe (Treasuries), udostępnia fundusze na wystawienie czekow Social Security czy na pokrycie odsetek obligacji.
Bank bankow. Fed jest dla bankow tym, czym nasz bank dla nas. Jeżeli nasz bank chce potrzebuje więcej pieniędzy niż ma w aktywach, musi pożyczyć pieniądze ze swojego banku - Banku Rezerw Federalnych. Oprocentowanie, jakie Fed pobiera za pożyczkę, nazywa się stopą dyskontową (discoun ratę). Banki mogą też pożyczać od innych bankow, nawet na niższy procent, zwany inter bank offered ratę. Przykładem taryfy procentowej, po ktorej banki nawzajem proponują sobie depozyty jest LIBOR na Londyńskim rynku pieniądza (London Inter Bank Offered Ratę), AIBOR w Amsterdamie, SIBOR w Singapurze czy WTBOR w Warszawie.
Nadzorca jakości waluty. Bank Rezerw Federalnych czuwa nad jakością pieniądza. Usuwa z obiegu zużyte banknoty i monety i nakazuje ich wymianę Skarbowi Państwa (US Treasury).
Nadzorca poziomu pieniądza. Celem Banku Rezerw Federalnych jest utrzymanie zdrowej gospodarki narodowej i mocnego dolara. Osiąga to przez regulowanie ilości pieniądza w obiegu. Jeżeli poziom popytu na dobra i usługi pokrywa się z podażą, gospodarka jest zdrowa. Jeżeli popyt przekracza podaż, zbyt dużo pieniądza w obiegu powoduje inflację i pieniądz traci wartość. Poniżej omawiamy metody regulacji poziomu pieniądza przez Fed.
Opiekun złota. Jedną z najpopularniejszych atrakcji turystycznych w Nowym Jorku jest skarbiec złota w budynku Banku Rezerw Federalnych na Liberty Street na Manhattanie. Pięć pięter poniżej poziomu ulicy, na skale łożyskowej Manhattanu spoczywa największy skład złota na świecie liczący ok. 13,000 ton. Złoto, należące nie tylko do USA, ale i do innych krajow, stanowi jedną trzecią zapasow niekomu-nistycznych krajow. Fed zajmuje się administrowaniem kruszcu, co polega na przesuwaniu, w miarę potrzeby, odpowiedniej ilości sztabek z jednego skarbca do drugiego.
Strażnik przepisow. Fed kontroluje wszystkie banki, upewnia się, że przestrzegają przepisow i że udzielają pożyczek klientom o dobrej wypłacalności.
Izba obrachunkowa (clearing-house) - Fed zajmuje się dokonywaniem rozliczeń pomiędzy bankami związanych z czekami ludności i społek, ktorych jest ok. 15 miliardow rocznie (ponad 41 milionow dziennie).
Jak Fed reguluje ilość pieniędzy w gospodarce
Fed czuwa nad zdrowiem gospodarki Stanow Zjednoczonych przez nadzorowanie ilości pieniądza w obrocie. Czyni to regulując:
» stopę dyskontową,
» wymagania rezerwowe bankow,
» sprzedaż i wykupywanie obligacji.
Sprzedaż i skup obligacji. Bank Rezerw Federalnych, jak inne instytucje i osoby indywidualne, kupuje i sprzedaje obligacje rządowe na wolnym rynku. Podczas gdy inni obracają papierami wartościowymi w celu uzyskania zarobku, działania Banku Federalnego wpływają na zdolność nabywczą kraju. Gdy Fed kupuje rządowe obligacje, pompuje pieniądze w gospodarkę, gdyż powoduje, że gotowka wędruje do bankow, co zwiększa ilość pieniędzy w obrocie (patrz wymagania rezerwowe poniżej). Gdy Fed sprzedaje rządowe papiery, wysysa pieniądze z gospodarki, gdyż ubywa ich z bankowych kont.
Wymagania rezerwowe. Gdydepozyty wpływają na konto w banku, zaczyna się magia tworzenia pieniądza. Działa ona dzięki wymaganiom rezerwowym (reserve re-ąuirements), ktore dyktują, ile pieniędzy bank musi trzymać na swoim własnym koncie. Celem posiadania rezerwy jest zabezpieczenie wypłacalności banku oraz pokrycie ewentualnego zwiększonego popytu klientow na gotowkę. Jeżeli wymog rezerwowy wynosi 10% (jak obecnie), to bank musi trzymać na swoim koncie $100 na każdy $1,000 depozytow klientow, a $900 może pożyczyć. W ten sposob bank może udzielić $9 pożyczki na każdego otrzymanego dolara.
Stopa dyskontowa. Gdy bank chce udzielić więcej kredytow, pożycza pieniądze od Banku Federalnego, za co płaci stopę dyskontową (discountrate). Niska stopa dyskontowa czyni pieniądz tanim i zachęca banki do udzielania tanich pożyczek. Wysoka stopa procentowa zniechęca banki do pożyczania pieniędzy. W ten sposob stopa dyskontowa wpływa na dopływ pieniędzy do gospodarki i na poziom ceny pieniądza.
Stopa dyskontowa ustalana jest na posiedzeniu Open Market Com-mittee, ktora zbiera się co 6 tygodni w celu dokonania ewaluacji stanu gospodarki.
Podaż pieniądza
Podaż pieniądza w gospodarce narodowej (money supply) ma duży wpływ na inflację, bezrobocie i produkcję w kraju. Ekonomiści znaleźli bliski związek tempa przyrostu podaży pieniądza z rozwojem gospodarki lub jej kurczeniem się. Na ilość pieniądza składają się aktywa sektora monetarnego. Są one mierzone w kategoriach oznaczanych Ml, M2 i M3.
M1jest najwęższą miarą pomiaru ilości pieniądza. Zawiera tylko pieniądze będące w formie nadającej się do natychmiastowego wydania, jak gotowka i lokaty na kontach czekowych.
M2 zawiera kategorię Ml plus pieniądze na kontach oszczędnościowych i terminowych (time de-posits). Pieniędzy tych nie można przeznaczyć natychmiast do płatności, lecz można jest łatwo zamienić na rodzaj łatwo wydawalny.
M3 obejmuje kategorię Ml i M2 plus finansowe instrumenty dużych instytucji, ktore nie są zamienialne na wydawalne formy pieniądza.
Nie istnieje idealny poziom pieniądza. Rolą Rady Rezerw Federalnych jest dostosowywać go tak, by gospodarka narodowa rozwijała się rownomiernie. Ostatnie podwyżki stopy dyskontowej mają na celu zmniejszyć ilość pieniądza, by spowolnić rozwoj gospodarki (soft lan-ding). Jeżeli jej się nie uda, gospodarka może ulec przegrzaniu, a następnie recesji (hard landing), co niesie ze sobą bessę na giełdzie. Miejmy nadzieję, że Allanowi Greenspanowi uda się nadal utrzymać zrownoważoną ekspansję gospodarki, jaka ma miejsce od 8 lat.
