W 1981 roku rzad amerykanski, zdajac sobie sprawe z faktu, ze emerytura z Social Security nie wystarcza na zapewnienie nawet skromnego poziomu zycia i kazdy sam powinien zadbac o dodatkowe fundusze, postanowil zmobilizowac mieszkancow Stanow Zjednoczonych do indywidualnego oszczedzania pieniedzy potrzebnych do zabezpieczenia spokojnej starosci. Stworzono prawie idealny sposob na gromadzenie pieniedzy, przeznaczonych na emeryture. Nazwano go IRA, czyli Individual Retirement Account. Konta IRA bardzo szybko zyskaly sobie duza popularnosc i sa obecnie jednym z najchetniej wykorzystywanych sposobow oszczedzania pieniedzy.
IRA, jak sama nazwa wskazuje, jest kontem emerytalnym dla osob indywidualnych. Zalozyc je moze kazdy, kto nie przekroczyl 70 1/2 roku zycia oraz posiadal w danym roku kalendarzowym dochod pochodzacy z pracy lub alimentow. Dochody pochodzace ze zrodel takich jak wynajem, procenty, dywidendy, capital gains itp. nie moga byc brane pod uwage. Konto IRA pozwala osobie oszczedzajacej czerpac korzysci nie tylko w przyszlosci, po przejsciu na emeryture ale takze na biezaco, w okresie akumulacyjnym. Przyrost kapitalu jest tax deferred, a wplaty moga byc tax deductible. W pierwszym przypadku oznacza to, ze wzrost kapitalu nie jest opodatkowany co roku. Opodatkowanie odlozone jest do momentu rozpoczecia wyplat w wieku emerytalnym. Wynikiem tego jest szybszy przyrost kapitalu niz na koncie opodatkowanym na biezaco. W drugim przypadku wplaty lokowane na koncie IRA moga obnizac zarobki, a zarazem podatki za rozliczany rok. Ta ostatnia zaleta powoduje, ze zainteresowanie kontami IRA bardzo wzrasta w sezonie podatkowym.
Wplaty sa tax deductible w zaleznosci od tego, czy osoba wplacajaca na konto IRA jest, czy tez nie jest tzw. Active Participant. Jest nim wtedy, gdy jest pokryta w pracy przez plan emerytalny typu Qualified (pension plan, profit sharing, stock bonus plan, Keogh, TSA, SEP itp.). W przypadku malzenstwa wystarczy, gdy jeden ze wspolmalzonkow ma plan emerytalny w pracy. Jezeli sie jest Active Participant wplaty moga byc odpisywane od podatku w calosci, czesciowo lub wcale. Zalezne to bedzie od wysokosci zarobkow, twz Adjusted Gross Income (AGI), czyli dochodu obnizonego o dozwolone odpisy podatkowe. Rozliczajacy sie razem malzonkowie maja prawo do pelnego odpisu, jezeli ich laczne zarobki nie przekraczaja $40,000. Gdy sa one wyzsze niz $40,000, ale nizsze niz $50,000 nalezy im sie odpis czesciowy. Jezeli posiadaja dochod wyzszy niz $50,000 odpisy nie przysluguja. Osoba samotna aby moc odpisac cala kontrybucje nie moze zarobic wiecej niz $25,000. Zarobki wyzsze niz $25,000, a nizsze niz $35,000 upowazniaja ja do odpisu czesciowego. Jezeli posiadacz konta IRA nie jest Active Participant wplaty obnizaja podatki bez wzgledu na wysokosc zarobkow.
Maksymalna wplata w roku nie moze przekroczyc $2,000 na osobe uprawniona, $4,000 na malzenstwo, niezaleznie od tego czy pracowali oboje, czy tylko jedno z nich. Ta regula obowiazuje od 1996 roku. Poprzednio niepracujacy wspolmalzonek mogl wplacic tylko $250. Oczywiscie, jezeli kogos nie stac na wplacenie calej dozwolonej kwoty moze wplacic mniej. Wplaty moga byc dokonywane jednorazowo lub w ratach w okresie poprzedzajacym rozliczenie podatkowe, nie pozniej niz do 15 kwietnia. Wplata nie moze przekroczyc 100% zarobku. Jezeli dla przykladu osoba pracowala jeden miesiac w 1996 roku i zarobila $1,500, nie moze wplacic calej kwoty $2,000, a tylko 100% zarobku, czyli $1,500. Wplaty przewyzszajace limit sa oblozone kara w wysokosci 6%.
Aby zdac sobie sprawe z faktu, ile sie traci nie posiadajac konta IRA, a oszczedzajac na emeryture na koncie opodatkowanym, warto porownac te dwa sposoby gromadzenia kapitalu. Wezmy dla przykladu 2 osoby, ktore w wieku 40 lat rozpoczely oszczedzanie i przez 25 lat, co roku poswiecac beda na ten cel $2,000. Na konto oszczednosciowe wplacane beda pieniadze after taxes, po zaplaceniu podatkow ($2,000-28% podatku), czyli $1,440, a na konto IRA before taxes, nie pomniejszone o podatki, czyli $2,000. Kapital na tych kontach przyrastal bedzie w takim samym tempie - 8% rocznie. Przyrost kapitalu opodatkowany bedzie w skali 28%, z ta tylko roznica, ze na koncie oszczednosciowym co roku, a na koncie IRA w momencie wybierania pieniedzy, czyli po zakonczeniu okresu akumulacji. W praktyce kapital na koncie oszczednosciowym przyrastal bedzie o 28% wolniej, czyli na 5.76%. Po 25-ciu latach na koncie opodatkowanym na biezaco bedzie $80,785. Wyplacajac te kwote nie trzeba bedzie juz placic podatku, gdyz byl pobierany co roku. Na koncie IRA bedzie $157,909. Wyplacajac pieniadze trzeba bedzie jednak zaplacic podatek od calosci wybieranej sumy. W przypadku wyplacenia calej kwoty i zaplacenia 28% podatku, pozostanie $113,695, czyli o $32,910 wiecej niz na koncie oszczednosciowym. Warto pamietac o tym, ze stopa podatkowa moze byc wtedy nizsza niz w okresie akumulacyjnym. Wiekszosc posiadaczy kont IRA korzysta ze zgromadzonych tam pieniedzy dopiero po przejsciu na emeryture. Maja wtedy z reguly nizsze dochody, wiec sa w nizszym przedziale podatkowym. Przewaznie nie wyplacaja tez zgromadzonych pieniedzy jednorazowo lecz jako regularny dochod. Oszczedzaja w ten sposob dodatkowe tysiace dolarow.
Prawo zezwala na otwarcie konta IRA, a takze na wplate pieniedzy do 15 kwietnia roku nastepujacego po tym, za ktory rozliczamy podatki. Dla milionow podatnikow jest to jeden z niewielu sposobow obnizania podatkow po zakonczeniu roku kalendarzowego. Czekanie do ostatniego momentu uwazam jednak za duzy blad. Polecam zalozenie konta jak najwczesniej w tym roku, za ktory bedziemy rozliczali podatki. Pieniadze na IRA 1997 powinny byc wplacone od poczatku roku 1997, aby kapital zainwestowany mogl przyrastac przez caly rok, nie bedac w miedzyczasie opodatkowanym. Jezeli pieniadze przeznaczone na wplate zamiast na koncie IRA ulokowane beda na przyklad w banku na koncie opodatkowanym, powieksza dochod o procent wyplacony za ten okres. Dodatkowo przechowujac w tym czasie pieniadze na niskooprocentowanym koncie, traci sie tez szanse na wieksze zyski z inwestycji o wiekszym potencjale przyrostu kapitalu. Jezeli nie zastosowales tej metody w ubieglym roku, zrob to w tym. Nie czekaj z zalozeniem konta do kwietnia 1998 roku. Zalozenie konta juz teraz pozwoli Twoim pieniadzom przyrastac przez okres dluzszy o kilkanascie miesiecy. Korzysci z tej taktyki przedstawie na przykladzie czlowieka w wieku 40 lat, ktory co roku odklada na konto IRA kwote $2,000 wplacajac pieniadze na poczatku roku. Przyjmujac, ze roczny przyrost wynosilby 8%, to w wieku 65-ciu lat konto mialoby wartosc okolo $157,000. Jezeli ta sama osoba dokonywalaby wplat pod koniec roku, na koncie byloby okolo $146,000. Roznica $11,000 mowi sama za siebie!
Glownym celem posiadania konta IRA jest zgromadzenie jak najwiekszych zasobow finansowych na starosc i w zwiazku z powyzszym rzad federalny wprowadzil ograniczenia w przedwczesnym korzystaniu z tych kont. Wybranie pieniedzy przed ukonczeniem przez wlasciciela konta 59 1/2 roku zycia jest mozliwe, lecz nieoplacalne. Zwiazane to jest nie tylko z zaplaceniem podatku, ale tez z kara wynoszaca 10% od kwoty wybranej. Od tej reguly istnieja pewne wyjatki. Po ukonczeniu przez posiadacza konta 59 1/2 roku zycia wyplaty nie podlegaja juz 10% procent kary, a tylko podatkowi od dochodu. Podatki placone sa w zaleznosci od tego, czy wplaty w okresie akumulacyjnym byly tax deductible, czy tez nie. Jezeli byly, to cala pobrana suma bedzie opodatkowana, gdyz ani wplaty (robione byly przed zaplaceniem podatku, czyli before taxes), ani przyrost kapitalu nie byly poprzednio opodatkowane. Jezeli wplaty nie byly tax deductible, czyli lokowane byly one na koncie IRA po zaplaceniu podatkow, to tylko czesc wybranej kwoty, ktora powstala z przyrostu kapitalu bedzie opodatkowana. Prawo nakazuje, aby wyplacanie pieniedzy z konta IRA rozpoczac przed ukonczeniem 70 1/2 roku zycia.
Jedna osoba moze posiadac wiecej niz jedno konto IRA. Pieniadze z jednego konta IRA mozna przelewac na inne, jezeli zaistnieje taka potrzeba. Jezeli posiada sie konto IRA, ale nie jest sie zadowolonym z rodzaju inwestycji lub jej funkcjonowania, mozna otworzyc inne konto IRA, na ktore przeniesione zostana pieniadze z istniejacego. Mozna to robic w dwojaki sposob. Tax Free Rollover lub Direct Transfer. Rollover ma miejsce wtedy, gdy pieniadze zostaja wybrane z konta i zostana ulokowane na innym koncie IRA w ciagu 60 dni. Ten, kto nie zdazy, zaplaci podatek i 10% kary. W ciagu roku prawo zezwala tylko na jedna taka transakcje. Jezeli chcemy przeprowadzic wiecej niz jedna transakcje tego typu, prawo zezwala na Direct Transfers, czyli na przelewy pieniedzy z jednego konta na drugie bez mozliwosci pobrania tych funduszy przez wlasciciela konta. Jego rola ogranicza sie do podpisania formy nakazujacej przekazanie pieniedzy ze starego konta na nowe. Ilosc transferow w roku jest dowolna.
Zalozenie konta nie jest procesem skomplikowanym, wymaga wypelnienia prostej aplikacji w instytucji, w ktorej zakladamy konto IRA oraz wplacenia okreslonej kwoty pieniedzy. Wydany certyfikat bedzie nie tylko dowodem posiadania konta IRA, ale zawierac bedzie wszystkie informacje o nim, np. jaka kwota zostala wplacona, w jaki sposob pieniadze beda inwestowane, jakiemu ryzyku beda poddane, w jaki sposob i czy beda gwarantowane. Zawiera tez podstawowe dane osobowe wlasciciela konta. Trudne jest jednak wybranie odpowiedniego sposobu inwestowania i instytucji inwestujacej. Jezeli konto bedzie zbyt konserwatywne, w efekcie da zbyt powolny przyrost kapitalu i niski finalny stan konta. Gdy bedzie jednak zbyt ryzykowne, oznaczac to moze utrate czesci lub calosci zainwestowanych pieniedzy.
O tym jak i w co inwestowac napisze w nastepnym wydaniu Monitora.
