Podatki obowiązujące w Polsce

Kiedy zdecydowałam się napisać kolejny artykuł do Monitora, zaczęłam się zastanawiać, co też mogłoby Państwa zaciekawić.

Wertując starsze roczniki Monitora doszłam do wniosku, że nigdy jeszcze nie pisałam o podatkach obowiązujących dzisiaj w Polsce. Myślę, że to temat, którego nawet wstępne omówienie, choć trochę przyda się tym z Państwa, którzy zamierzają prowadzić interesy z Polską, a przede wszystkim inwestować, a także oczywiście tym, którzy zdecydują się przenieść do Polski lub spędzać tam większą część roku. Ostatnio otrzymujemy dość dużo pytań właśnie w sprawach podatkowych. Jest to temat "rzeka" i nie zamierzam bynajmniej wchodzić w kompetencje i rolę Ministerstwa Finansów, wyjaśniając wszystkie zawiłości. Jest ich bowiem tak wiele, że nie da się tego dogłębnie omówić w jednym artykule czy nawet obszerniejszej publikacji.

Chciałabym tylko pokrótce scharakteryzować niektóre podatki obowiązujące w tym roku w Polsce i podać wiarygodne źródła informacji dla tych z Państwa, którzy będą starali się dowiedzieć o konkretny już indywidualny przypadek.

Podstawy opodatkowania w Polsce stworzyły ustawy z 1993 r.:

• Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jednolity Dziennik Ustaw z 1993r., Nr 106, poz. 482 z późniejszymi zmianami)
• Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity Dziennik Ustaw z 1993r. Nr 90, poz. 416 z późniejszymi zmianami)
• Ustawa o podatku rolnym (Dziennik Ustaw z 1993 r., Nr 94, poz. 431)
• Ustawa o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dziennik Ustaw z 1993 r., Nr 11, poz. 50 z późniejszymi zmianami).

Wszystkie osoby mieszkające w Polsce, tam pracujące lub prowadzące działalność gospodarczą muszą rozliczać się z podatków, podobnie jak Państwo robicie to corocznie w USA. Dotyczy to również obcokrajowców, którzy przebywają w Polsce powyżej 183 dni.

W 1998 roku w Polsce obowiązują następujące stawki podatkowe:

a. podatek dochodowy od osób prawnych

Wynosi on w tym roku 36%, ale trzeba pamiętać, że inwestorom zagranicznym przysługuje cały szereg ulg, które mogą znacznie obniżyć ich zobowiązania wobec fiskusa (nawet do 35%).

O ulgach tego typu pisałam szerzej w którymś z ubiegłorocznych artykułów. Poniżej, dla przypomnienia wymienię tylko te podstawowe;

• ulga za osiągane przychody (wskaźnik udziału dochodu w przychodach nie niższy niż 8%),
• ulgi inwestycyjne uzależnione od wielkości zainwestowanego kapitału,
• ulga eksportowa,
• ulga licencyjna,
• ulga w przemyśle farmaceutycznym,
• ulga ISO 9000,
• ulgi w rejonach zagrożonych bezrobociem,
• ulgi stosowane w specjalnych strefach ekonomicznych,
• ulgi z tytułu zatrudnienia osób niepełnosprawnych.

b. podatek dochodowy od dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, których podstawą uzyskania jest posiadanie udziałów lub akcji w spółkach i spółdzielniach (akcji, udziałów stanowiących kapitał osób prawnych), w tym również:

• oprocentowanie udziałów członkowskich z nadwyżki bilansowej (dochodu ogólnego) w spółdzielniach;
• przychody z tytułu podziału majątku likwidowanej spółki (spółdzielni);
• wartość dokonanych na rzecz udziałowców i akcjonariuszy nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń.

Wszelkie tego typu dywidendy opodatkowane są w 1998 roku ryczałtowo, w wysokości 20% przychodu. Oznacza to, że nie ustala się w tym wypadku kosztu uzyskania przychodu, nie łączy się ich również z innymi przychodami podatnika i nie wykazuje w zeznaniu podatkowym rocznym.

Akcjonariusz, po otrzymaniu dywidendy i zapłaceniu podatku zryczałtowanego 20%, nie ma już z tego tytułu żadnych innych zobowiązań podatkowych.

Zarówno punkt b) jak i c) związany jest m.in. z działalnością spółek z udziałem kapitału zagranicznego.

Ustawa podatkowa rozwiązuje ten problem następująco: zysk spółki kapitałowej jest opodatkowany najpierw jako dochód stawką 36% przeznaczoną dla osób prawnych, a następnie, przy ewentualnej wypłacie wspólnikom ich dywidendy, jako zysk wydzielony - stawką 20%. Przez zysk wydzielony należy rozumieć część zysku netto spółki kapitałowej przeznaczoną do podziału między wspólników. Jest to zysk netto, a więc już po opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Wspólnicy będący podatnikami zagranicznymi mogą skorzystać z preferencji przyznanych im na mocy umów o unikaniu podwójnego opodatkowania (Polska podpisała taką umowę z USA w 1976, weszła ona w życie 23 lipca 1976r.).

W spółce akcyjnej zasadą jest udział w zysku pod warunkiem, że walne zgromadzenie przeznaczy go do podziału; jeśli nie, opodatkowanie zysku kończy się na stawce 36%, a sam zysk pozostaje w spółce w formie różnego rodzaju funduszy i może być inwestowany bez dalszego opodatkowania.

W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością zasadą jest prawo do udziału w zysku, jeżeli nie został on wyłączony od podziału przez umowę spółki. Możliwe jest także częściowe wyłączenie zysku do podziału przez przeznaczenie jego części np. na rozwój spółki.

Gdy nie nastąpi podział zysku między wspólników, to nie będzie możliwe jego opodatkowanie, gdyż brak będzie przedmiotu opodatkowania - dywidendy.

c. podatek dochodowy od osób fizycznych

Wynosi on w 1998 r. odpowiednio 19, 30 i 40% w zależności od wysokości dochodów. Poniżej przedstawiam w sposób tabelaryczny progi podatkowe obowiązujące w Polsce w tym roku przy obliczaniu podatku dochodowego od osób fizycznych:

Cudzoziemcy przybyli do Polski na pobyt czasowy, zatrudnieni w spółkach z udziałem kapitału zagranicznego (ale nie wspólnicy, gdyż ci płacą wspomniany w poprzednim punkcie podatek od dywidend) płacą podatek tylko od dochodów osiąganych w Polsce (zgodnie z ordynacją podatkową jest to tzw. ograniczony obowiązek podatkowy). Celowo wymieniłam właśnie tę grupę podatników, gdyż problem ten będzie dotyczył tych z Państwa, którzy już zainwestowali kapitał w Polsce (względnie chcą to uczynić) i zatrudniają pracowników oddelegowanych na pewien okres z USA.

Dla przypomnienia moich kilku artykułów z ubiegłego roku dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej, chciałabym dodać, że ci z Państwa, którzy zdecydują się zainwestować w Polsce, są traktowani, z punktu widzenia polskiego prawa gospodarczego, jako osoby zagraniczne (mimo polskiego obywatelstwa). Zakładając firmę, mogą więc wybierać spośród dwóch form prawnych zarezerwowanych właśnie dla inwestorów zagranicznych, a mianowicie:

• formy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
• formy spółki akcyjnej.

W obu wypadkach, jeśli zatrudnicie Państwo cudzoziemca, który będzie przebywał w Polsce czasowo i pracował w takiej spółce, będzie on musiał (przebywając w Polsce dłużej niż 183 dni w danym roku podatkowym) również w Polsce rozliczać się z podatków. Nie oznacza to, że po powrocie do USA trzeba będzie zapłacić po raz drugi. Polska ma bowiem ze Stanami Zjednoczonymi podpisaną umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania (obowiązującą od 1976 r.). Ustawa podatkowa określa również, którzy cudzoziemcy podlegają ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu (opodatkowaniu w Polsce podlegają tylko dochody osiągane w Polsce), a którzy nieograniczonemu (opodatkowaniu w Polsce podlegają wówczas wszystkie ich dochody, zarówno uzyskane w naszym kraju, jak i za granicą).

Według ustawy podatkowej, ograniczony obowiązek podatkowy dotyczy cudzoziemców przybyłych do Polski w celu podjęcia pracy w zagranicznych przedsiębiorstwach drobnej wytwórczości, w spółkach utworzonych z udziałem podmiotów zagranicznych (wspomniane spółki z ograniczona odpowiedzialnością oraz spółki akcyjne), w przedstawicielstwach oraz oddziałach banków zagranicznych.

Płacą oni podatki od dochodów z pracy (na podstawie umowy o pracę, umowy-zlecenia oraz umowy o dzieło) oraz od innych dochodów uzyskanych na terenie Polski. Wynagrodzenia te są opodatkowane także wtedy, gdy wypłaca się je za granicą.

O tym, czy zagraniczni pracownicy danej firmy mają ograniczony czy też nieograniczony obowiązek podatkowy, przesądza więc status firmy.

Każdy z nas, czy w USA, czy też w Polsce, dokonuje na wiosnę "rachunku sumienia" i oblicza, ile powinien oddać fiskusowi (nieliczni szczęśliwcy liczą ile otrzymają zwrotu). Osobiście bardzo nie lubię tego okresu w roku, w którym trzeba rozliczać się z podatków. Wszyscy staramy się wówczas podsumować całoroczną działalność zarobkową i ewentualnie próbujemy (legalnie oczywiście) umniejszyć sumę pieniędzy oddawanych fiskusowi, o przysługujące nam w danym roku ulgi.

Wszystkim podatnikom w Polsce (równiez cudzoziemcom zgodnie z tym, co napisałam wcześniej), przysługuje prawo do zastosowania następujących ulg i odliczeń od dochodu stosownych wydatków:

• wydatków poniesionych na budowę domów czynszowych z co najmniej pięcioma mieszkaniami przeznaczonymi na wynajem (wyłącznie na terytorium Polski),
• darowizny na cele szlachetne w wysokości 15% albo 10% dochodu podatnika (w zależności od celu darowizny); dotyczy to tylko darowizn dla instytucji, a nie na rzecz osób fizycznych; przedmiotem darowizny mogą być pieniądze, ale także rzeczy, nieruchomości itp.,
• wypłaconych innym osobom rent i innych trwałych ciężarów, nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów, jeśli obowiązek ich płacenia wynika z tytułu prawnego (np. alimenty dla żony w wysokości ustalonej przez sąd, ale nie mogą to być alimenty na dzieci),
• składek na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne (ubezpieczeń dobrowolnych ulga nie obejmuje) podatnika i osób z nim współpracujących, jeśli są one opłacane bezpośrednio przez podatnika,
• składek na rzecz organizacji, do których podatnik musi należeć z racji wykonywanego zawodu np. lekarzy, aptekarzy, doradców podatkowych itp.
• wydatków na cele rehabilitacyjne, jeśli osoba niepełnosprawną jest podatnik lub osoba będąca na jego utrzymaniu.

Prawo do wspomnianych ulg przysługuje nie tylko z tytułu wydatków poniesionych w Polsce, ale również za granicą (z wyłączeniem ulgi związanej z budową domów czynszowych na wynajem - muszą one być zbudowane wyłącznie na terytorium Polski). Dotyczą one cudzoziemców mieszkających w Polsce czasowo i opłacających np. składki na ubezpieczenie społeczne za granicą, przymusowe składki na zagraniczne korporacje zawodowe i inne.

Cudzoziemcy, mający ograniczony obowiązek podatkowy i samodzielnie rozliczający się z właściwym urzędem skarbowym, powinni pamiętać o złożeniu zeznania podatkowego (na odpowiednim formularzu PIT) zwyczajowo do 30 kwietnia , a jeśli wcześniej wyjeżdżają z Polski, przed swoim wyjazdem.

d. podatek rolny

Płacony jest przez wszystkie osoby prawne oraz osoby fizyczne, a obliczany od wielkości gruntu, na którym prowadzona jest działalność rolnicza,

e. podatek od towarów i usług (VAT- value added tax)

Jest to tzw. podatek pośredni wprowadzony w Polsce w 1993 r. Ustawą z 8 stycznia 1993 r. (Dziennik Ustaw Nr.11/93 poz. 28)

W tym roku podatkowym obowiązują trzy stawki podatku VAT: 22% (stawka podstawowa), 7% (stawka preferencyjna) oraz 0% (stawka eksportowa). Są one ustalane corocznie przez Ministerstwo Finansów. Jest to prawie odpowiednik tzw. amerykańskiego sales tax doliczanego przy zakupie każdego towaru lub usługi.

Płatnikiem rzeczywistym podatku VAT jest końcowy nabywca towaru lub usługi. Wszystkim ogniwom pośrednim np. hurtowniom, sklepom, hotelom itp. przysługuje prawo do zwrotu podatku VAT.

Nasz Wydział Handlowy dysponuje stawkami VAT dla poszczególnych towarów sprowadzanych do Polski (VAT jest doliczany już na granicy przy imporcie towaru oprócz cła i ewentualnej akcyzy).

f. podatek akcyzowy

Jest to podatek wprowadzony przez Ministerstwo Finansów w 1993 roku i dotyczący grupy towarów zaliczanych do tzw. towarów luksusowych. Ustalone są na nie różne stawki procentowe lub kwotowe akcyzy, dotyczące pewnej ilości towaru np. tysiąca sztuk papierosów, hektolitra płynu itp. Podatek akcyzowy należy również do podatków pośrednich.

Podobnie jak w przypadku VAT, nasz Wydział Handlowy dysponuje stwkami akcyzy na poszczególne towary w obrocie towarowym.

g. podatek od nieruchomości

Zaliczany jest do podatków lokalnych, gdyż wysokość jego stawek ustalana jest przez władze samorządu gminnego. Podatek ten płacony jest przez osoby fizyczne i prawne od posiadanych nieruchomości.

Już na wstępie swojego artykułu wspomniałam, że temat podatków wydaje się być niewyczerpany. Poświęcono mu już wiele specjalistycznych publikacji. Dla tych z Państwa, którzy chcieliby uzyskać wszelkie możliwe informacje podatkowe u źródła czyli w Ministerstwie Finansów, podaje poniżej pełny adres tej instytucji:

MINISTERSTWO FINANSÓW
UL. ŚWIĘTOKRZYSKA 12
00-916 WARSZAWA
TEL: (22) 694 55 55

Departament Podatków Pośrednich
Dyrektor: Andrzej Wesołowski
tel: (22) 694 30 72 fax:(22) 826 01 22

Departament Podatków Bezpośrednich
Dyrektor: Irena Ożóg
tel: (22) 694 55 24 fax:(22) 826 53 94

Departament Zagraniczny
Dyrektor: Wiesław Szczuka
tel (22) 694 48 77 fax:(22) 826 65 44

W niektórych sprawach podatkowych i finansowych w ogóle, proponujemy Państwu również kontakt z przedstawicielem Ministerstwa Finansów w Waszyngtonie:

BIURO RADCY FINANSOWEGO
1503 21 st. STREET, N.W.
WASHINGTON, D.C. 20036
Pan Ryszard Wilczyński - Radca Finansowy
TEL: (202) 467 66 90 FAX:(202) 833 83 43

Mam nadzieję, że mój artykuł przybliży Państwu chociaż w części problematykę podatkową w Polsce i sprawi, że stanie się ona bardziej zrozumiała.