Samo orzeczenie rozwodu między małżonkami nie powoduje automatycznie podziału majątku, jaki małżonkowie zgromadzili w trakcie trwania małżeństwa. Oznacza to, iż byli małżonkowie mimo orzeczonego rozwodu, są nadal współwłaścicielami np. mieszkania nabytego w trakcie związku małżeńskiego, a środki pieniężne zgromadzone w trakcie małżeństwa na ich rachunkach bankowych (choćby osobnych, jak również tych prowadzonych za granicą) nadal stanowią ich wspólną własność.
Sytuacja ta może okazać się problematyczna, zwłaszcza gdy jeden z byłych małżonków przebywa na stałe za granicą. Należy bowiem pamiętać, iż okoliczność życia w rozłące, z uwagi na wyjazd za granicę, nie wyłącza przepisów o współwłasności majątku wspólnego, a ewentualne postępowanie sądowe w przedmiocie podziału majątku wspólnego w niektórych sytuacjach będzie musiało zostać przeprowadzone przed sądem w Polsce.
Najłatwiejszą metodą dokonania podziału majątku wspólnego będzie zawarcie porozumienia regulującego sprawy majątkowe. Niestety, do tego potrzebna jest obopólna zgoda byłych małżonków. Jeżeli strony nie dojdą do porozumienia, koniecznym będzie przeprowadzenie postępowania o podział majątku wspólnego. W przypadku, gdy podział majątku dotyczy nieruchomości położonych na terenie Polski, sądem wyłącznie właściwym do rozpoznania sprawy będzie sąd polski (nawet w przypadku, gdy oboje małżonkowie mają miejsce zamieszkania za granicą).
Jak zapewne wszystkim wiadomo, udziały w majątku wspólnym małżonków są równe. Jednak zgodnie z prawem polskim, na wniosek jednego z małżonków, sąd może także rozstrzygać w kwestii ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego jednego z małżonków podlegają zwrotowi.
Ponieważ ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym małżonków stanowi sytuację wyjątkową, musi ona zostać uzasadniona ważnymi powodami oraz wynikać z różnego stopnia przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego. Przykładem wspomnianych „ważnych powodów” może być naganne postępowanie małżonka polegające na długotrwałej odmowie wykonywania pracy zarobkowej pomimo posiadanych sił i możliwości, jak również długotrwała separacja małżonków. Należy również pamiętać, że jeżeli jedno z małżonków nie pracuje zawodowo, ale zajmuje się domem i dziećmi, jego wkład z tego tytułu jest równy pracy zawodowej.
A co się dzieje w przypadku, gdy były małżonek podczas naszej nieobecności w kraju, zbył bezprawnie przed podziałem majątku wspólnego rzeczy wchodzące w jego skład? W takiej sytuacji sąd powinien uwzględnić je w podziale majątku, biorąc pod uwagę ich stan z chwili ustania wspólności ustawowej (czyli z dnia uprawomocnienia się wyroku rozwodowego), zaś ich wartość – według wartości rynkowej z chwili podziału.
W sytuacji, gdy małżonkowie w trakcie trwania małżeństwa wspólnie zbudowali dom na gruncie wchodzącym w skład majątku osobistego jednego z nich, rozliczeniu podlegają nakłady, których wartość określa się w ten sposób, że najpierw ustala się ułamkowy udział nakładów małżonków w wartości domu (według cen rynkowych z czasu jego budowy), a następnie oblicza się ten sam ułamkowy udział w wartości domu według cen rynkowych z chwili podziału majątku wspólnego.
Co istotne, w postępowaniu o podział majątku wspólnego następuje także rozliczenie nakładów i wydatków dokonanych przez każde z byłych już małżonków od rozwodu do chwili podziału majątku wspólnego.
W przypadku osób zamieszkałych za granicą do przeprowadzenia postępowania o podział majątku wspólnego przed sądem polskim wystarczy, że ustanowią oni pełnomocnika do reprezentowania ich w tym postępowaniu. Osobiste stawiennictwo przed sądem polskim nie jest konieczne, a ewentualne przesłuchanie byłego małżonka w charakterze strony może odbyć się za pośrednictwem konsulatu Rzeczypospolitej Polskiej właściwego dla miejsca zamieszkania byłego małżonka.
Adwokat Wojciech Strojek
Auris Kancelaria
ul. Krucza 16/22 lok. 7
00-526 Warszawa
tel.: +48 697 945 877
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
www.auriskancelaria.pl
