Nie, nie ma błędu w tytule! Po raz pierwszy zetknęłam się z tym przepisem jakiś czas temu, odwiedzając rodzinę mojej koleżanki. Jej mama pozwoliła mi przejrzeć niektóre rodzinne przepisy i znalazłam jeden oznaczony jako ciasto pomidorowe – tajemnicze ciasto. Zupa pomidorowa w cieście? Kto kiedykolwiek wymyślił coś takiego – i dlaczego?
Okazuje się, że przepis pierwotnie pojawił się w czasach wielkiego kryzysu (1929-1933). Na krótko zyskał popularność podczas II wojny światowej ze względu na racjonowanie i potrzebę ponownego stania się kreatywnym, używając dostępnych składników.
Większość przepisów na tego typu ciasta nie zawiera jajek – ważny składnik wiążący i smakowy wielu deserów. Zamiast jajek dodaje się puszkę zupy pomidorowej Campbell’s. Masło było kolejnym trudnym do znalezienia składnikiem podczas reglamentacji i oczywiście zbyt kosztownym dla wielu podczas kryzysu. Zastępowano go „żółtym smalcem”. „Smakował jak barwiony tłuszcz, a nie masło. Masła nie było!” – wspominał dziadek mojej koleżanki. „Jak będziesz piekła to ciasto, użyj prawdziwego, dobrego masła. Jest naprawdę smaczne, ale bez smalcu w jakimkolwiek kolorze” – dodał ze śmiechem. Chociaż poniższa odtworzona receptura zawiera cukier, często podczas II wojny światowej używano innych słodzików, takich jak syrop klonowy, melasa, miód lub sorgo. Zamiast rodzynek – drobno pokrojone duże jabłko Granny Smith.
Ciasto smakuje bardzo podobnie do standardowego słodkiego wypieku z przyprawami, a nawet ciasta marchewkowego, bez marchewki oczywiście. Przepis na „tajemniczą pomidorówkę” pojawił się w latach 50. i 60. ubiegłego wieku na puszkach z zupą pomidorową Campbell’s, także w wielu książkach kucharskich z tamtego i wcześniejszego okresu, między innymi w „Depression Era Cookbook”.
Firma Campbell’s, produkująca między innymi ową zupę pomidorową (najbardziej znana wraz z kremową zupą grzybową, używaną często do sosów), wzbudziła też ogromne zainteresowanie znanego malarza pop-artu Andy Warhola.
W 1962 roku Andy Warhol stworzył serię prac - puszek z zupą Campbell's i zaprezentował ją na swojej pierwszej indywidualnej wystawie w Galerii Ferus w Nowym Jorku. Z daleka puszki zupy Campbell’s wyglądają jak trzydzieści dwie identyczne puszki. Jednak każda z nich była malowana oddzielnie, ręcznie też opisana z zachowaniem wszelkich detali. Jego prace odpowiadały definicji pop-artu opisanej w liście do brytyjskiego artysty Richarda Hamiltona z 1957 roku: „Pop Art to: popularny, ulotny, zbędny, tani, produkowany masowo, młody, zabawny, seksowny, pełen sztuczek, efektowny i wielki biznes”.
Warhol twierdził, że był stałym konsumentem zupy pomidorowej Campbell’s, jednej na lunch każdego dnia przez dwadzieścia lat. Powtarzalność nie odstraszyła go, szukał „tego samego w kółko i zachwyciła mnie jednakowość. Każdego dnia smakowała tak samo, jak Coca-Cola”. Konsumpcja była i jest sercem amerykańskiego społeczeństwa, ale masom nadal odmawiano w tym czasie dostępu do muzeów. I właśnie tego chciał Warhol: wprowadzić do sztuki prawdziwą masową konsumpcję.
W wywiadzie dla magazynu „The Face” Andy Warhol powiedział, że jego matka używała puszek jako wazonów do bukietów polnych kwiatów. Jego cykl prac z puszkami być może był także hołdem dla rodziców-emigrantów ze Słowacji, wspierających jego twórcze poczynania od najmłodszych lat mimo braku środków finansowych.
Puszka może być uosobieniem codziennego jednorazowego przedmiotu dla jednej osoby, a wazonem dla innej.
Niech więc wróci nowe! Ciasto z dodatkiem zupy pomidorowej, z bakaliami, prawdziwym masłem i serowym lukrem.
„Pomidorowe” ciasto
Składniki (wszystkie w temperaturze pokojowej):
- 1 (256 gram) puszka zagęszczonej zupy pomidorowej
- 1 łyżeczka sody oczyszczonej
- 1 (200 gram) szklanka białego cukru
- 0.5 (115 gram) szklanki niesolonego masła
- 2 jajka
- 1 łyżeczka ekstraktu waniliowego
- 2 (240g) szklanki mąki uniwersalnej
- 2 łyżeczki proszku do pieczenia
- 2 łyżeczki mielonego cynamonu
- 0.5 łyżeczki mielonej gałki muszkatołowej
- 0.25 łyżeczki mielonego ziela angielskiego
- 0.5 szklanki rodzynek/żurawin
- 0.5 szklanki posiekanych orzechów włoskich/pecan
Lukier serowy:
- 340 gram serka śmietankowego (cream cheese)
- 0.5 (115 gram) szklanki niesolonego masła
- 2-3.5 (250-440 gram) szklanki cukru pudru
- 0.5 łyżeczki ekstraktu waniliowego
Przygotowanie:
- Rozgrzać piekarnik do 175°C (350°F). Lekko posmarować okrągłą lub prostokątną formę do ciasta.
- Do miski wrzucić zagęszczoną zupę pomidorową (bez wody) i domieszać sodę oczyszczoną. Odłożyć na bok podczas przygotowywania pozostałych składników.
- Masło z cukrem zmiksować na gładką masę, dodawać po jednym jajku i wanilię.
- Dodać zupę pomidorową.
- Przesiać do masy mąkę, proszek do pieczenia i przyprawy, dodać bakalie oprószone mąką, delikatnie wymieszać ręcznie, drewnianą łyżką, do połączenia. Nie mieszać zbyt mocno, ale upewnić się, że nie pozostały smugi mąki.
- Wlać miksturę do przygotowanej formy, piec przez 25 minut lub do suchego patyczka.
- Po 5 minutach od wyjęcia z piekarnika wyłożyć na kratki do całkowitego schłodzenia.
- Serek i masło ubić mikserem na gładką masę. Dodać cukier puder i wanilię, ubijać do pełnej gładkości. Rozsmarować na zimnym cieście.
Anna Czerwińska
wielbicielka muzyki klasycznej i dobrej literatury, amatorka gór i namiotu, podglądania życia od kuchni i innych obserwacji wszelkich na własny użytek.
Autorka blogów: o kuchni Stanów Zjednoczonych i… truflach czekoladowych www.amerykanskiekulinaria.com; www.domowetrufle.com
kontakt: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
