Co to jest tzw. Social Security? Dla wielu z naszych czytelników, którzy przebywają w USA mniej niż pięć lat, bo przedłużyli sobie "wakacje", Social Security to magiczny numer, którego posiadanie ułatwiłoby im w znaczny sposób życie w tym kraju. Na przykład umożliwiłoby im uzyskanie prawa jazdy czy otrzymanie lepszej pracy.
Dzisiejszy artykuł chcemy poświęcić nie tyle radom w jaki sposób uzyskać indywidualny numer, zwany "Social Security" (z tym musimy niestety poczekać na reformę prawa emigracyjnego), ale omówieniu niektórych uregulowań dotyczących świadczeń emerytalnych wypłacanych przez federalną agencję rządową zwaną Social Security Administration, która również zajmuje się wypłatą rent chorobowych lub rodzinnych. W tym aspekcie, numer Social Security jest numerem identyfikacyjnym, pod którym rejestrowane są wszystkie zarobki pracownika, a potem wypłacane jemu albo jego rodzinie świadczenia.
Temat ten interesuje z pewnością nas wszystkich i nawet ci z naszych czytelników, dla których emerytura jest czymś zupełnie odległym i którzy zwątpili, że ją dostaną w obliczu zapowiadanego kryzysu, powinni zapoznać się z zasadami, które obecnie rządzą przyznawaniem i wypłatą świadczeń socjalnych.
Prawo do nabycia świadczeń emerytalnych mają ci, którzy pracują i płacą podatki, tzw. social security taxes. Podatek Social Security, podobnie jak podatek tzw. Medicare płacą wszyscy, którzy są zatrudnieni w USA. Wysokość podatku jest uzależniona od zarobków pracownika i łącznie wynosi 12.4% zarobków, w tym połowę, czyli 6.2% płaci pracownik, a pozostałą połowę pracodawca.
Zasadniczo, każdy kto pracuje i płaci podatki uzyskuje z tego tytułu tzw. kredyty, popularnie zwane również "kwartałami". Każda osoba, która pracuje może maksymalnie uzyskać 4 kredyty za każdy przepracowany rok. Nazwa "kwartałów", ciągle popularna w naszym środowisku, wywodzi się stąd, że do roku 1978 pracodawcy zgłaszali zarobki swoich pracowników co kwartał i tzw. "quater of coverage" (obecnie kredyt) można było uzyskać jeśli w ciągu 3 miesięcy zarobiło się minimum $50.00. Od 1978 roku pracodawcy tylko raz w roku zgłaszają do administracji wysokość uzyskanych przez danego pracownika zarobków, a kredyty uzyskuje się w oparciu o ogólną kwotę zarobków wypracowanych w ciągu roku niezależnie od tego, kiedy faktycznie praca była wykonywana. Możecie Państwo pracować cały rok, albo kilka miesięcy lub nawet tylko jeden miesiąc, jeśli uzyskane w tym czasie zarobki wystarczą do uzyskania czterech kredytów. Kwota, jaka jest wymagana do zdobycia jednego kredytu ciągle się zmienia i w 2006 roku wynosi $970.00. Jeśli zarobicie Państwo w ciągu 2006 roku nie mniej niż $3,880.00, to uzyskacie 4 kredyty.
Dla wszystkich, którzy urodzili się po roku 1929 albo później, ilość kredytów potrzebnych do uzyskania świadczeń emerytalnych nie może być mniejsza niż 40. Dla uzyskania 40 kredytów trzeba przepracować 10 lat. Nie oznacza to, że te dziesięć lat musi by przepracowane bez przerwy. Nie ma żadnych ograniczeń co do ilości przerw w pracy, czy czasu ich trwania. Oczywiście dłuższe przerwy w pracy będą miały wpływ na wysokość emerytury, ale nie na prawo do jej uzyskania. Trzeba jednak wiedzieć, że dopóki nie wypracujemy tych dziesięciu lat i jednocześnie nie osiągniemy wieku emerytalnego, nie możemy ubiegać się o wypłatę świadczeń. Pod tym względem warunki nabycia świadczeń emerytalnych w USA i w Polsce nie różnią się niczym od siebie.
Wysokość emerytury uzależniona jest zasadniczo od dwóch czynników:
Po pierwsze, od liczby przepracowanych lat i osiągniętych zarobków;
Po drugie od wieku, w którym zdecydujemy się przejść na emeryturę, bo wybór w tym zakresie w jakimś sensie należy do nas.
Ponadto świadczenia emerytalne mogą być zmniejszone (obliczone w oparciu o inną formułę matematyczną) jeśli osoba uprawniona otrzymuje rentę, emeryturę lub pensję w Polsce (lub w innym kraju).
W czasie naszego życia wielu z nas (choć nie wszyscy) "zarobi" więcej kredytów niż czterdzieści wymagane do uzyskania emerytury. Trzeba jednak podkreślić, że to nie ilość "zarobionych" kredytów wpływa bezpośrednio na wysokość naszej emerytury, tylko wysokość zarobków w ciągu lat pracy, bo to one są podstawą do uzyskania świadczeń.
Najwcześniej możemy ubiegać się o świadczenia emerytalne w wieku 62 lat. Tak zwane pełne świadczenia emerytalne uzyskujemy w Stanach Zjednoczonych w wieku 65 - 67 roku życia w zależności od daty urodzenia. I tak, osoby, które urodziły się w roku 1937 albo wcześniej, osiągają tzw. pełny wiek emerytalny (full retirement age) wraz z ukończeniem 65 roku życia. Ci, którzy urodzili się rok później muszą przepracować dwa miesiące dłużej, czyli będą uprawnieni do pełnych świadczeń emerytalnych po ukończeniu 65 lat i 2 miesięcy. Im młodsi jesteśmy, im później urodziliśmy się, tym dłużej musimy pracować. Informacje na ten temat publikowane są w wielu bezpłatnych broszurach znajdujących się w urzędach Social Security i uzyskanie ich nikomu nie powinno nastręczać najmniejszych trudności. W razie potrzeby możecie Państwo dzwonić do naszego biura.
Oczywiście, jak niemal wszystko w życiu, pobieranie świadczeń emerytalnych przed ukończeniem pełnego wieku emerytalnego ma swoje plusy i minusy. Niewątpliwą korzyścią jest to, że otrzymujemy emeryturę przez dłuższy okres czasu i w zależności od naszej sytuacji materialnej możemy wcześniej przestać pracować. Ewidentnym minusem jest to, że nasze świadczenia są zredukowane i jest to redukcja stała, czyli do końca życia osoby uprawnionej. Procent, o jaki wypłacone świadczenia emerytalne będą zmniejszone w czasie przejścia na emeryturę w wieku 62 lat, uzależniony jest również od daty urodzenia danej osoby. Zależnie bowiem od daty urodzenia, osoba uprawniona nabędzie prawa do pełnej emerytury we wcześniejszym lub późniejszym wieku. Obrazuje to następujący przykład. Jeżeli pani Malińska urodzona w roku 1937 (albo wcześniej) zdecyduje się na przejście na emeryturę w wieku 62 lat i spełni warunek posiadania co najmniej 40 kredytów, jej emerytura będzie zmniejszona o 20%. Pani Wesołowska, urodzona w roku 1942 otrzyma o 24.17% mniej, a pan Nowicki urodzony w roku 1960 lub później otrzyma aż o 30% mniej. Wybór należy do nas, ale dobrze jest dokładnie uświadomić sobie zawczasu, że wcześniejszy odpoczynek oznacza wypłatę mniejszych świadczeń nie chwilowo lecz do końca życia.
Świadczeniami wypłacanymi z funduszu emerytalnego objęty jest, podobnie jak w Polsce, nie tylko pracownik, ale również jego najbliższa rodzina. Kiedy pracownik (były pracownik) umiera, niektórzy członkowie jego rodziny mogą otrzymać świadczenia wypłacane przez Social Security Administration, znowu pod warunkiem, że zmarły pracownik ma wystarczającą ilość kredytów. Wymagana ilość kredytów uzależniona jest od wieku zmarłego w chwili jego śmierci. Generalnie rzecz biorąc, wymagania wobec młodszych osób odnośnie ilości kredytów są mniejsze niż wobec osób starszych. Nigdy jednak nie jest wymagane więcej niż 40 kredytów.
Świadczenia wypłacane z funduszu Social Security wypłacane są następującym osobom:
Małżonkom zmarłego już od 60 roku, a jeśli osoby te są niezdolne do pracy nawet od 50 roku życia;
Małżonkom osoby zmarłej niezależnie od wieku jeżeli osoba taka zajmuje się dzieckiem zmarłego poniżej 16 roku życia, albo dzieckiem niepełnosprawnym, które otrzymuje świadczenia z Social Security;
Dzieciom zmarłego nie pozostającym w związku małżeńskim jeżeli nie ukończyli 18 roku życia albo jeśli nie ukończyli 19 roku życia i nadal uczęszczają do szkoły podstawowej albo średniej w pełnym wymiarze godzin. Jeśli dzieci zmarłego były lub stały się osobami niepełnosprawnymi przed ukończeniem 22 roku życia i nadal pozostają niepełnosprawni, mogą otrzymać świadczenia w każdym czasie. W niektórych okolicznościach świadczenia wypłacane są również dla pasierbów, wnuków albo dzieci adoptowanych.
Ponadto świadczenia wypłacane są również rodzicom pozostającym na utrzymaniu osoby zmarłej jeśli mają 62 lata lub więcej.
Ustawa o świadczeniach emerytalnych, czyli Social Security Act, reguluje zupełnie odmiennie niż prawo polskie uprawnienia byłych (rozwiedzionych) małżonków do świadczeń emerytalnych z tytułu pracy byłego męża/żony. O ile w prawie polskim rozwiedziony małżonek, w chwili orzeczenia rozwodu, traci całkowicie jakiekolwiek prawa emerytalne z tytułu pracy byłego męża czy żony, o tyle w USA, były małżonek ma takie same prawa jak wdowiec czy obecny małżonek. Jedynym warunkiem jest to by małżeństwo trwało nie krócej niż 10 lat. Jeśli ten warunek jest spełniony, zarówno w przypadku kiedy pracownik, który nabył prawa do emerytury/renty umiera, jak również wtedy kiedy żyje, rozwiedziony małżonek ma również prawo do świadczeń z funduszu Social Security. W przypadku śmierci, rozwiedziony małżonek, podobnie jak wdowa czy wdowiec, może ubiegać się o świadczenia eme-rytalne już od 60 roku życia, lub 50 jeśli jest osobą niepełnosprawną.
Jeśli natomiast były małżonek, który nabył prawo do emerytury na skutek swojej pracy żyje, wówczas zarówno obecny małżonek tej osoby, jak i rozwiedziony małżonek, mogą starać się o wypłatę świadczeń po ukończeniu przez siebie 62 roku życia. Co więcej, jeżeli od rozwiązania związku małżeńskiego upłynęło co najmniej 2 lata i oboje, zarówno pracownik jaki i była żona/mąż mają ukończone 62 lata, rozwiedziony małżonek może wystąpić o przyznanie mu praw emerytalnych nawet wówczas kiedy osoba uprawniona sama o emeryturę nie występuje.
Warto podkreślić, że świadczenia wypłacane byłemu małżonkowi nie zmniejszają wysokości świadczeń wypłacanych ani pracownikowi, ani obecnemu małżonkowi, albo wdowie czy wdowcowi. Żeby zilustrować to twierdzenie wyobraźmy so-bie, że pan Kowalski był dwa razy żonaty. Z pierwszą żoną przeżył 12 lat, po czym małżeństwo to zostało rozwiązane przez rozwód i pan Kowalski ożenił się ponownie. Po jego śmierci (albo w chwili osiągnięcia wieku emerytalnego) zarówno była żona jak i obecna mają prawo do wypłaty świadczeń z tytułu jego pracy w tej samej wysokości. Komplikacje mogą jednak pojawić się wtedy, jeśli pierwsza żona całe życie mieszkała w Polsce. Wówczas pojawią się przeszkody do otrzymania emerytury nie dlatego, że jej małżeństwo zostało rozwiązane, ale dlatego, że nie mieszkała w USA. Wypłatą świadczeń z funduszu Social Security poza granicami USA rządzą bowiem inne prawa, ale o tym już w następnym artykule.
Halina M. Rolleder
magister prawa polskiego i amerykańskiego prowadzi kancelarię "LEX Corporation, polscy prawnicy i tłumacze, Co."
Biuro w McHenry: 724 W. Illinois 120 Road,
Mc Henry, IL 60051,
Tel:. (815) 578 1701
