Alimenty ze swej natury służą zaspokajaniu potrzeb osoby do niej uprawnionej – dziecka. Przyjmuje się, iż co do zasady są to potrzeby bieżące. Z tego powodu sąd najczęściej zasądza alimenty na przyszłość, począwszy od daty wniesienia pozwu. Istnieje jednak możliwość wystąpienia z tzw. roszczeniem regresowym bądź wniesienia powództwa o zasądzenie alimentów wstecz.
Zapraszamy do zapoznania się z dzisiejszym tekstem poświęconym przesłankom zasądzenia alimentów wstecznych w Polsce.
W jakich sytuacjach można wystąpić z powództwem o alimenty wstecz?
Zagadnienie dopuszczalności żądania alimentów za czas przed wniesieniem powództwa od dawna stanowiło problematyczną kwestię. Skoro świadczenia alimentacyjne mają zaspokajać potrzeby w zakresie utrzymania, to uprawniony może wykorzystać uzyskane środki dopiero od chwili ich uzyskania, a więc wydawać by się mogło, że tylko w czasie bieżącym, a nie wstecz. Jednakże niekiedy należą się również alimenty wstecz. Mianowicie, gdy istnieją niezaspokojone potrzeby dziecka lub zostały zaciągnięte zobowiązania odnoszące się do czasu sprzed wytoczenia pozwu. Ma to miejsce w sytuacji, gdy rodzic, celem utrzymania dziecka zaciągnął pewne zobowiązania, które do chwili złożenia pozwu nie zostały spłacone, np. zapłata zaległego czynszu najmu mieszkania, zwrot pożyczki na zakup środków żywności czy na leczenie.
Kiedy przysługuje roszczenie regresowe?
Obowiązek alimentacyjny każdego z rodziców obciąża ich jednocześnie w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym. Jeżeli, więc jedno z rodziców w całości dostarcza swemu dziecku środków utrzymania i wychowania, a drugi rodzic uchyla się od tego obowiązku, pierwszy z nich ma roszczenie zwrotne przeciwko drugiemu rodzicowi w stosunku do tej części alimentów, która przewyższa jego zakres obowiązku. Zatem, rodzicowi, który na długo przed złożeniem pozwu samodzielnie zaspokajał potrzeby dziecka przysługuje tzw. roszczenie regresowe, czyli roszczenie o zwrot kosztów utrzymania za okres poprzedzający wniesienie pozwu. Uwzględnienie powództwa będzie uzależnione od wykazania, że wydatki poniesione na dziecko miały na celu zaspokojenie jego „usprawiedliwionych potrzeb”.
Usprawiedliwione potrzeby dziecka będą obejmowały wszystkie wydatki niezbędne do zapewnienia mu egzystencji, jak jedzenie, ubranie, zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych, podręczniki szkolne, a także wydatki ponoszone w celu umożliwienia dziecku rozwoju fizycznego i duchowego – hobby, wyjścia do kina, teatru, wyjazdy na wakacje czy ferie. Sąd badając czy dany wydatek jest uzasadniony bierze pod uwagę indywidualne cechy dziecka, jego uzdolnienia, środowisko, w którym się ono wychowuje. Powyższe wynika z faktu, iż nie każde wydatki na dziecko sąd może uznać za niezbędne. W postępowaniu o zasądzenie roszczenia regresowego sąd szacuje jego wysokość w oparciu o, po pierwsze wartość świadczeń spełnionych na dziecko przez jednego z rodziców, a po drugie zakres usprawiedliwionych i podlegających zaspokojeniu potrzeb dziecka. Zatem, rodzic występując z roszczeniem regresowym nie otrzyma zwrotu tych świadczeń, które w ocenie sądu zostały przez niego uiszczone ponad uzasadnione potrzeby uprawnionego.
Roszczenie regresowe przysługuje także w sytuacji, gdy wprawdzie alimenty zostały zasądzone wyrokiem sądowym, a zobowiązany uiszczał je w sposób regularny, jednak wydatki na utrzymanie dziecka okazały się przewyższać tę kwotę. Wówczas jest możliwość dochodzenia zwrotu kosztów utrzymania dziecka, które zostały poniesione ponad zasądzone alimenty. Wspomnieć w tym miejscu należy, że nie ma znaczenia okoliczność, że uprawniony mógł wcześniej wystąpić o ich stosowne podwyższenie. Bowiem, w takim przypadku decydujący jest obowiązek rzeczywisty, a nie ten, który został orzeczony wyrokiem.
Przedawnienie roszczenia z tytułu alimentów wstecz
Zgodnie z art. 137§1 KRO roszczenie o poszczególne raty świadczenia alimentacyjnego przedawniają się z upływem lat trzech. W związku z tym uprawniony, owszem może dochodzić alimentów sprzed tego okresu, jednak jego żądanie może być skuteczne w zasadzie jedynie w odniesieniu do rat należnych za trzy lata, licząc wstecz od wytoczenia powództwa. Zatem, sporządzając pozew o zalegle alimenty należy wyliczyć kwotę odpowiadającą wartości niezaspokojonych potrzeb z okresu ostatnich trzech lat.
Jednorazowe świadczenie zamiast rat alimentacyjnych
Świadczenie okresowe przeznaczone na utrzymanie uprawnionego może dotyczyć tylko jego bieżących potrzeb. Natomiast wyrównanie uszczerbku poniesionego wskutek braku alimentów w okresie minionym tj. przed wniesieniem powództwa można wyrównać świadczeniem jednorazowym, którego płatność w uzasadnionych przypadkach sąd może rozłożyć na raty.
Alimenty, to problematyczna kwestia, którą na pewno warto skonsultować z profesjonalistą, który pomoże w podjęciu odpowiednich działań zmierzających do ich uzyskania. Jeśli, chcą Państwo uzyskać więcej informacji na temat alimentów, to zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią.
Justyna Witas-Chłopek – radca prawny
Tel. +48 12 307 02 66
www.jwrp.pl
