Senator Bernie Moreno, republikanin z Ohio, zapowiedział w poniedziałek wprowadzenie ustawy, która zmusiłaby wszystkich obywateli amerykańskich posiadających również obywatelstwo innego kraju do wyboru między Stanami Zjednoczonymi a drugim państwem. Projekt, jeśli zostałby przyjęty, oznaczałby rewolucyjną zmianę w amerykańskim prawie imigracyjnym i mógłby dotknąć od pół miliona do niemal sześciu milionów osób.
Urodzony w Kolumbii Moreno, który sam zrzekł się kolumbijskiego obywatelstwa, twierdzi, że jego inicjatywa ma wzmocnić wyłączną lojalność wobec USA. „Jednym z największych zaszczytów w moim życiu było uzyskanie amerykańskiego obywatelstwa w wieku 18 lat, przy pierwszej możliwej okazji” – powiedział senator w oświadczeniu dla Fox News Digital. "Było zaszczytem złożyć przysięgę wierności Stanom Zjednoczonym Ameryki i TYLKO Stanom Zjednoczonym Ameryki. Bycie obywatelem amerykańskim to zaszczyt i przywilej – a jeśli chcesz być Amerykaninem, to albo wszystko, albo nic. Nadszedł czas, by raz na zawsze zakończyć podwójne obywatelstwo".
Szczegóły projektu ustawy
Projekt „Exclusive Citizenship Act of 2025” (Ustawa o Wyłącznym Obywatelstwie z 2025 roku) zakłada, że obywatele USA „będą winni wyłączną i niepodzielną lojalność Stanom Zjednoczonym”. Według tekstu ustawy posiadanie obcego obywatelstwa przez obywatela USA „może stwarzać konflikt interesów i podzieloną lojalność”, a lojalność wobec Stanów Zjednoczonych musi być niepodzielna.
Ustawa zakazywałaby podwójnego lub wielokrotnego obywatelstwa, stanowiąc, że "jednostka nie może być obywatelem lub obywatelką Stanów Zjednoczonych, jednocześnie posiadając jakiekolwiek obce obywatelstwo".
Zgodnie z projektem, w ciągu roku od wejścia ustawy w życie obywatele USA posiadający także inne obywatelstwo musieliby złożyć pisemne zrzeczenie się obywatelstwa obcego kraju u sekretarza stanu lub zrzeczenie się obywatelstwa amerykańskiego u sekretarza bezpieczeństwa krajowego.
Automatyczna utrata obywatelstwa za brak działania
Najbardziej kontrowersyjnym zapisem projektu jest automatyczna sankcja dla osób, które nie zastosują się do wymogu w wyznaczonym terminie. Jak stanowi tekst ustawy, osoby, które nie dopełnią formalności „w odpowiednim czasie, będą uznane za dobrowolnie zrzekające się obywatelstwa Stanów Zjednoczonych”.
Oznaczałoby to ryzyko utraty prawa do pracy, mieszkania, świadczeń socjalnych, a nawet możliwość deportacji. Dla wielu imigrantów, którzy spędzili w USA większość życia, zbudowali tu rodziny i kariery, byłoby to rozwiązanie katastrofalne.
Ponadto każda osoba, która dobrowolnie nabędzie obce obywatelstwo po wejściu ustawy w życie, również „będzie uznana za osobę, która zrzekła się obywatelstwa Stanów Zjednoczonych”.
Ile osób może być dotkniętych?
Dokładna liczba Amerykanów posiadających podwójne obywatelstwo jest nieznana, ponieważ prawo nie wymaga deklarowania takiego statusu. Eksperci szacują, że grupa ta może liczyć od 500 tys. do 5,7 mln osób. Raport Forbes sugerował, że nawet 40 procent Amerykanów mogłoby kwalifikować się do podwójnego obywatelstwa, choć sama kwalifikacja nie oznacza faktycznego posiadania drugiego paszportu.
Melania i Barron Trump w zasięgu ustawy
Projekt ustawy mógłby dotknąć również członków rodziny prezydenta Donalda Trumpa – pierwszą damę Melanię Trump i jej syna Barrona Trumpa.
Zarówno Melania, jak i 19-letni Barron pozostają podwójnymi obywatelami Stanów Zjednoczonych i Słowenii. Melania musiała złożyć odpowiednie dokumenty, aby zapewnić Barronowi słoweńskie obywatelstwo, ponieważ nie przysługiwało mu ono automatycznie.
Melania jest dopiero drugą pierwszą damą urodzoną poza Stanami Zjednoczonymi, po Louisie Adams, żonie prezydenta Johna Quincy Adamsa, która urodziła się w Londynie w 1775 roku. Melania uzyskała obywatelstwo amerykańskie w procesie naturalizacji. Otrzymała je w lipcu 2006 roku na podstawie wizy EB-1, która jest zarezerwowana dla imigrantów o „nadzwyczajnych zdolnościach” i „utrzymującej się krajowej i międzynarodowej sławie”.
Historia podobnych prób
W przeszłości podejmowano już próby ograniczenia podwójnego obywatelstwa. Ostatnio w Izbie Reprezentantów republikańscy prawodawcy próbowali zobowiązać kandydatów do ujawniania drugiego obywatelstwa, aby uniemożliwić takim osobom zasiadanie w Kongresie.
Choć Donald Trump dąży do zniesienia obywatelstwa z urodzenia – kwestii aktualnie blokowanej przez sądy – administracja nie zajęła stanowiska w sprawie podwójnego obywatelstwa.
Wątpliwości prawne i precedensy sądowe
Projekt Moreno może napotkać poważne problemy konstytucyjne. Sąd Najwyższy już w latach 50. XX wieku uznał, że podwójne obywatelstwo jest „statusem od dawna uznawanym w prawie”, a obywatel USA nie może zostać go pozbawiony bez dobrowolnego aktu zrzeczenia się.
Wymuszenie automatycznej utraty obywatelstwa za brak działania – centralny element projektu – może zostać uznane za niezgodne z konstytucją, bo prawo amerykańskie tradycyjnie wymaga wyraźnej, świadomej deklaracji woli.
Perspektywy projektu
Nie wiadomo, jakie poparcie zdobędzie projekt w Senacie. Moreno, wybrany w 2024 roku z poparciem Donalda Trumpa, będzie musiał przekonać kolegów do radykalnej zmiany obowiązującego od dekad porządku prawnego.
Nawet jeśli ustawa zostałaby przyjęta przez Kongres, niemal na pewno spotka się z pozwami przed sądami federalnymi, wnoszonymi przez organizacje broniące praw obywatelskich i imigracyjnych.
Dla milionów Amerykanów, którzy utrzymują więzi z krajami pochodzenia poprzez podwójne obywatelstwo, projekt oznaczałby konieczność jednej z najtrudniejszych decyzji w życiu – wyboru między obywatelstwem USA a obywatelstwem kraju przodków. To decyzja nie tylko prawna, ale także emocjonalna i praktyczna.
„Exclusive Citizenship Act of 2025” senatora Moreno to jedna z najbardziej radykalnych prób przebudowy amerykańskiego prawa obywatelskiego w ostatnich dekadach. Ironiczne jest, że ustawa mogłaby objąć także członków rodziny prezydenta, którego administracja promuje podobne działania.
Choć senator argumentuje, że jego projekt ma zagwarantować niepodzielną lojalność wobec Stanów Zjednoczonych, krytycy podkreślają, że podwójne obywatelstwo nie stoi w sprzeczności z patriotyzmem. Dla wielu imigrantów utrzymywanie więzi z krajem pochodzenia poprzez obywatelstwo jest zarówno praktyką kulturową, jak i praktycznym narzędziem ułatwiającym kontakty z rodziną i prowadzenie działalności gospodarczej.
