Park Narodowy Wielkiego Zakola (Big Bend) rzeki Rio Grande położony jest w południowo-zachodnim Teksasie, przy granicy z Meksykiem. Big Bend znajduje się w północnej części pustyni Chihuahua, jednej z czterech pustyń Południowego Zachodu USA, ciągnących się wzdłuż granicy państwa od Zatoki Meksykańskiej poprzez Teksas, Nowy Meksyk i Arizonę aż po Kalifornię i Oregon. Park zajmuje powierzchnię 3243 km kwadratowych.
Najcieplejszym jest miesiąc lipiec, ze średnią maksymalną temperaturą 33C (91F), minimalną 17C (62F), najchłodniejszym - styczeń, ze średnią maksymalną 17C (62F), minimalną -3C (27F). Najwyższa oficjalnie zarejestrowana temperatura wynosiła 43C (110F) w 1943, najniższa zaś -21C (-6F) w 1962 roku.
Opady przypadają generalnie na okres od maja do października z najbardziej mokrym wrześniem - 62.5 mm (2.46 cala), a najsuchszym marcem: 6.1 mm (0.24 cala). Zwróćmy jednak uwagę, że opady w górach (np. w Basenie Chisos) są dwukrotnie wyższe niż np. nad brzegami rzeki Rio Grande.
W skali roku ta "niska" pustynia otrzymuje 2,500 mm (10 cali) opadów, góry Chisos około 4,500 (18 cali, gdzie raz, dwa razy do roku pada śnieg!)
Park można zwiedzać przez okrągły rok, jednak ze względu na znikomą ilość wody i letnie, zabójcze temperatury - patrz wyżej - najkorzystniejsza jest wizyta w zimie i wiosną, kiedy to zakwitają liczne gatunki kaktusów. Turystów jest mało, z wyjątkiem marca, kwietnia i okresu wiosennych, szkolnych wakacji przypadających na drugi i trzeci weekend marca. Sporo ludzi przyjeżdża też do parku na Wielkanoc, Święto Dziękczynienia i okres od Bożego Narodzenia do Nowego Roku. W sierpniu i wrześniu park jest praktycznie pusty!
Obszar Parku Narodowego Big Bend pokrywają głównie skały osadowe, powstałe tak w środowisku morskim jak i lądowym. Większość nizinnego terenu parku podścielają dolnokredowe wapienie, jakie możemy podziwiać np. w ścianach kanionu Santa Elena i Boquillas. W górnej kredzie morze definitywnie ustąpiło a cały zachodni Teksas stał się lądem, porośniętym roślinami kwiatowymi i lasami, wśród których żyły dinozaury. Wspomniana formacja wapieni przykryta jest więc górnokredowymi osadami pochodzenia lądowego, z piaskowcami i łupkami. Podobnie było w Eocenie, z którego osadów wydobyto skamieniałe szczątki prakoni, wielbłądów, kotów i zwierząt podobnych do hipopotamów. Bardzo ważnym geologicznie okresem był w tym regionie przełom Eocenu i Oligocenu, kiedy to - pomiędzy 38 a 20 milionami lat temu - zaznaczył się silny wulkanizm, któremu zawdzięczamy powstanie gór Chisos. Najwyższe skały Big Bend są pochodzenia wulkanicznego, podobnie jak wiele innych ciekawych formacji; Uszy Muła (Mule Ears Peaks), dajki, lakolity i pokrywy jasnego, skonsolidowanego popiołu, czyli tufu (np. przy Cerro Castelan).
Big Bend był siedliskiem dla pierwotnych indiańskich plemion od 10 tysięcy lat, a prawdopodobnie dużo, dużo wcześniej. Biały człowiek - hiszpańscy poszukiwacze przygód i złota - pokonywał Rio Grande już w XVI i XVII wieku. W XVIII stuleciu przybyli Apacze, stopniowo spychani na południe przez wojowniczych, słynnych z powieści Karola Maja Komańczów. W 1774 roku powstała znacząca hiszpańska osada Presidio del Paso de San Vicente jako ważne miejsce przekraczania rzeki Rio Grande, w drodze m.in. do legendarnych, iluzyjnych "złotych miast" El Dorado.
Komańcze przybyli tu stosunkowo późno, bo dopiero w XIX stuleciu. Wtedy to notujemy również pierwsze amerykańskie, naukowe badania regionu; 1852 rok, ekspedycja majora Williama Emory. Kolejne wyprawy pokonały na łodziach wszystkie kaniony dzisiejszego parku narodowego. Osadnictwo Meksykanów datuje się na początek XX stulecia, amerykańscy koloniści pojawili się około 20 lat później. Na żyznych tarasach rzeki Rio Grande uprawiano przede wszystkim bawełnę i warzywa.
Park Narodowy Big Bend powstał oficjalnie w czerwcu 1944 r. dekretem podpisanym przez prezydenta F.D. Roosevelta, ale jego początki tak naprawdę sięgają 1933 roku, kiedy stan Teksas utworzył tzw. Texas Canyons State Park.
Tekst i zdjęcia: Andrzej Kulka. Autor jest zawodowym przewodnikiem i właścicielem chicagowskiego biura podróży EXOTICA TRAVEL, organizującego wycieczki po całym świecie, z parkiem narodowym Big Bend włącznie, w kwietniu 2021. Bliższe informacje i rezerwacje: EXOTICA TRAVEL, 6741 W. Belmont, Chicago IL 60634, tel. (773) 237 7788, strona internetowa: www.andrzejkulka.com.
