- Czy chcialbys podarowac sporo pieniedzy wnukowi, ale w taki sposob, by miec kontrole nad ich stopniowym, rozsadnym wydawaniem?
- Czy jestes zamozny, a chcialbys uniknac podatkow spadkowych?
- Moze zalezy Ci na uniknieciu probacji?
- W tych i wielu innych przypadkach ludziom z pieniedzmi moze pomoc trust.
Co to jest trust?
Definicja
Trust jest kontraktem miedzy osoba, ktora zaklada trust i przekazuje mienie (grantor), a powiernikiem (trustee), ktory bedzie zarzadzal trustem dla dobra wyznaczonego beneficjenta lub beneficjentow (beneficiary). Trust, tak jak spolka (corporation), jest fikcyjna jednostka majaca osobowosc prawna.
Przyklad
Pan Nowak chce podarowac $20,000 swoim dwom wnuczkom, zeby dochod z tych pieniedzy finansowal ich lekcje muzyki. W tym celu jego prawnik przygotowal prawny dokument zwany trustem, w ktorym sprecyzowane sa warunki, kto i na jakich zasadach moze z pieniedzy korzystac. Janina - matka dziewczynek - zostaje powiernikiem trustu (trustee) i bedzie inwestowac pieniadze, a dochod wydawac na lekcje swoich corek. Gdy dziewczynki ukoncza dwadziescia jeden lat, matka podzieli kapital rowno pomiedzy nie i przekaze im pieniadze. Wtedy trust zostanie rozwiazany.
Jak widac, istnienie trustu sklada sie z kilku etapow:
- zalozenie trustu przez spisanie dokumentu,
- przekazanie pieniedzy lub innych srodkow (funding),
- administrowanie trustu zgodnie z zyczeniami zalozyciela,
- dystrybucja walorow i likwidacja trustu po uplynieciu okreslonego czasu lub gdy zostana spelnione okreslone warunki.
Czemu moga sluzyc trusty?
Trusty sa bardzo elastycznymi i uzytecznymi narzedziami w planowaniu majatkowym i spadkowym.
Moga one pomoc w osiagnieciu, miedzy innymi, nastepujacych celow:
- zarzadzac majatkiem na wypadek, gdybysmy stali sie niepelnosprawni (disabled) lub niekompetentni umyslowo (incapacitated),
- trzymac i zarzadzac majatkiem dla maloletnich dzieci,
- uniknac procedury zatwierdzenia testamentu (probate),
- uniknac roszczen wierzycieli (creditors),
- zminimalizowac podatki spadkowe (estate taxes) i inne podatki od transferu (transfer taxes),
- chronic naszych najblizszych,
- posiadac polisy ubezpieczeniowe,
- umozliwiac kontrolowanie biznesu.
Elementy trustu
Kazdy trust wymaga nastepujacych elementow:
- Grantor - to osoba, ktora przekazuje mienie do trustu, zwany tez trustor, settler lub donor, po polsku donator. Donator musi byc wlascicielem przekazywanego mienia, musi byc zdolny do wykonywania czynnosci prawnych i wyrazic intencje stworzenia trustu. Ta intencja jest okazywana przez podpisanie umowy trustowej (trust agreement).
- Mienie trustu (trust property lub principal) zwane bywa w prawniczym zargonie trust res. Sa to wszelkie dobra fizyczne lub wartosci finansowe przeniesione do trustu. Transfer moze byc dokonany za zycia donatora lub po jego smierci, jednorazowo lub stopniowo, droga darowizny lub sprzedazy. W sklad wlasnosci trustu moga wchodzic kazde formy majatkowe: gotowka, papiery wartosciowe (akcje, obligacje, weksle itp.), nieruchomosci, bizuteria, udzialy w spolkach, polisy ubezpieczeniowe i inne. Dokladny opis mienia musi byc dolaczony do dokumentu trustu.
Stand by trust nie ma majatku, jest pusty. Tworzymy go z intencja finansowania go pozniej, np. po naszej smierci. W takiej sytuacji dobrze jest wplacic przynajmniej $100, zeby otworzyc konto bankowe trustu.
- Powiernik (trustee) to osoba lub instytucja wyznaczona przez donatora, ktorej powierza sie walory trustu, by zarzadzala nim w imieniu powierzajacego. Obowiazkiem powiernika moze byc placenie podatkow, prowadzenie biznesu, obracanie papierami wartosciowymi, wyplacanie pieniedzy beneficjentom itp. Powiernik deklaruje przyjecie nakladanych na niego obowiazkow przez podpisanie umowy trustowej (trust agreement). Powiernikiem moze byc donator, jego zona, czlonek rodziny, przyjaciel, departament trustowy w banku (bank trust department), lub ich dowolna kombinacja. Powiernik musi byc osoba dorosla zdolna do wykonywania czynnosci prawnych.
Przyklad: W ostatnim przykladzie powiernikiem jest Janina, corka donatora, a matka dwoch dziewczynek, beneficjentek trustu.
Donator powinien wyznaczyc rowniez zastepczego powiernika (successor trustee) na wypadek, gdyby glowny powiernik nie mogl lub nie chcial sluzyc w swojej roli. W razie braku zastepcy, powiernika moze wyznaczyc sad.
Powiernika trzeba wybrac bardzo starannie, bowiem w przypadku trustow nieodwracalnych nie bedziemy mogli go zmienic.
Powiernik posiada tytul prawny (legal title) do majatku trustu, ale nie tytul beneficyjny (beneficial title). Tytul prawny polega na tym, ze wlasnosc trustu figuruje na nazwisko powiernika ("in trust for..."), ktory moze mieniem zarzadzac, ale nie moze jego sobie przywlaszczyc. Jedyna osoba, ktora moze mienie otrzymac, jest beneficjent trustu (on ma tytul beneficyjny).
Powyzsze wyjasnia, dlaczego ta sama osoba nie moze byc jedynym powiernikiem i jedynym beneficjentem. Dzieje sie tak dlatego, ze wtedy nie byloby podzialu pomiedzy prawnym i beneficyjnym tytulem.
Uwaga: Jezeli sam wybierasz role powiernika, to wyznacz wspolpowiernika (co-trustee), czyli druga osobe, zeby uniknac konfliktu z prawem i niebezpieczenstwa nieuznania trustu przez IRS.
- Beneficjent - to osoba, ktora otrzyma korzysci plynace z majatku przekazanego do trustu: dochod albo/i kapital. Trust moze miec jednego lub kilku beneficjentow. W ostatnim przykladzie beneficjentkami sa dwie wnuczki donatora. Dochod trustu bedzie przeznaczony na ich edukacje, a kapital dostana po polowie po ukonczeniu dwudziestego pierwszego roku zycia. Beneficjentem moze rowniez byc spolka, inny trust, albo organizacja, np. instytucja charytatywna.
Uwaga: Wazne jest precyzyjne okreslenie beneficjentow. Jezeli wyznaczymy za beneficjentow "swoje dzieci", pozostanie niejasne, czy termin obejmuje tez dzieci urodzone po sporzadzeniu trustu albo dzieci adoptowane. Jeszcze wiecej problemow moze przysporzyc termin "moi potomkowie".
- Intencja trustu. Kazdy trust ma intencje lub cel (intent of trust), dla ktorego donator go tworzy. Cel ten musi byc zgodny z prawem stanu i podany w dokumencie trustu. Celem moze byc dostarczenie strumienia dochodu dla beneficjenta, kompetentne zarzadzanie nieruchomosciami, biznesem czy portfelem papierow wartosciowych), osiagniecie pewnych korzysci podatkowych.
Klauzule trustu
Typowe klauzule trustu
Oto klauzule, ktore pojawiaja sie w kazdym truscie:
- nazwisko powiernika i jego upowaznienia (powers of trustee),
- nazwiska beneficjentow i "resztkowych" beneficjentow (remainder beneficiaries) oraz warunki, w jakich otrzymaja oni dochod i kapital trustu,
- opis mienia przekazywanego trustowi,
- upowaznienia (powers) powiernika w zakresie dystrybucji dochodu i kapitalu trustu na utrzymanie (support and maintenance) beneficjenta,
- klauzula zabraniajaca beneficjentowi przeniesienia swego udzialu w truscie na osoby trzecie i oznajmiajaca, ze udzial beneficjenta nie moze byc przedmiotem roszczen wierzycieli (spendthrift clause),
- klauzula wyznaczajaca termin trustu (prawo zabrania trustow istniejacych w nieskonczonosc - rule against perpetuities),
- klauzula stwierdzajaca, ze powiernik nie musi uiscic bondu (post a bond),
- klauzula opisujaca sposob wyznaczenia zastepczego powiernika i jego kompensacje za pelnienie funkcji.
Specjalne klauzule trustu
Skoro trusty sa tworzone na wiele lat, czesto dekad, musza przewidziec rozne, zmieniajace sie okolicznosci.
Oto klauzule, ktore daja trustowi odpowiednia elastycznosc:
- Uznaniowe prawo powiernika do dystrybucji kapitalu dla beneficjentow i kryteria podjecia decyzji.
- Klauzula dajaca powiernikowi prawo do dystrybucji dochodu, a nawet kapitalu dla innych osob, nie bedacych beneficjentami (najczesciej jest to rodzenstwo lub potomstwo beneficjenta).
- Prawo beneficjenta do naruszenia kapitalu trustu. Danie beneficjentowi prawo do wybrania 5% wartosci trustu lub $5,000 rocznie (w zaleznosci od tego, co jest mniejsze), nie pozostawi beneficjenta na lasce powiernika.
- Specjalne klauzule musza byc wlaczone na wypadek gdyby beneficjent zostal niepelnosprawny (disabled) i zechcial ubiegac sie o rzadowa pomoc.
- Klauzula pozwalajaca na zmiane lokalizacji trustu (situs) dla wygody administracyjnej lub korzystniejszych podatkow.
- Klauzula pozwalajaca beneficjentowi na wyznaczenie resztkowego beneficjenta (remainder beneficiary), czyli osoby, ktora otrzyma pozostalosc majatkowa. Nazywa sie to power of appointment.
- Klauzula pozwalajaca na niewielkie zmiany w przepisach trustu, by ochronic trust przed konsekwencjami zmian podatkowych, jezeli okaza sie one niekorzystne lub sprzeczne z intencja donatora. Prawo donatora w nieodwracalnym truscie do zmiany powiernika.
Istnieje wiele rodzajow trustow. Azeby je lepiej zrozumiec warto poznac czynniki, wedlug ktorych moga byc uszeregowane.
Data zalozenia trustu
- Living trust (inter vivos) - to trust zalozony za zycia donatora. Przykladem moze byc living trust albo charitable remainder trust.
- Testamentary trust powstaje po smierci donatora na mocy instrukcji zawartych w jego testamencie.
Przyklad
Obydwoje rodzice zamiescili w swoich testamentach klauzule, ze w razie smierci ich obydwojga zostanie zalozony trust dla ich nieletnich dzieci, gdzie przelany zostanie ich majatek. Wyznaczony powiernik bedzie zarzadzal majatkiem i wyplacal kwoty potrzebne na pokrycie kosztu utrzymania i edukacji dzieci. Pozostaly kapital dzieci otrzymaja np. po ukonczeniu 25. roku zycia.
Wiele rodzajow trustow moze byc zalozonych w dowolny sposob: za zycia lub w testamencie.
Kto jest beneficjentem?
Trusty moga byc zalozone ku korzysci dowolnej osoby czy instytucji. Donator moze byc beneficjentem living trust. Rozne trusty moga byc zalozone dla zony lub dzieci. Dziecko specjalnej troski moze byc beneficjentem trustu, ktory ciagle pozwoli na otrzymywanie swiadczen spolecznych. Trust, gdzie beneficjentem jest organizacja charytatywna, moze byc korzystnym elementem planu spadkowego.
Cel trustu
Nazwa niektorych trustow zalezy od celu, jakim maja stuzyc.
- Trust malzenski (marital trust) ma na celu uzyskanie przez malzenstwo spadkowej ulgi podatkowej. Podobny cel moze rowniez miec credit shelter trust lub bypass trust.
- Medicaid qualifying trust chroni majatek w sposob, ktory pozwala na zakwalifikowanie sie do swiadczen Medicaid.
- Charitable remainder trust czyni beneficjentem organizacje charytatywna, a przy okazji pozwala donatorowi oszczedzic na podatkach, a wyznaczonej osobie (lub donatorowi) czerpac dochod do smierci wiekszy, niz mialby go bez zalozenia trustu.
- Trust zwyczajowo zwany spendthrift trust sugeruje, ze jego zadaniem jest uniemozliwienie komus rozrzutnemu lekkomyslnego wydania pieniedzy.
Kontrola donatora
Trusty sa szeregowane w zaleznosci od kontroli, jaka donator ma nad trustem:
- Revocable trust (odwolalny lub odwracalny trust) to taki, kiedy donator zastrzega sobie prawo do zmiany warunkow trustu: zmiany powiernika, beneficjentow albo calkowitej likwidacji trustu.
- Unrevocable trust jest nieodwolalny (nieodwracalny). Gdy zostal stworzony, donator traci kontrole nad przekazanymi srodkami, sposobem ich zarzadzania i dystrybucji. Trust funkcjonuje zgodnie z zyczeniami donatora spisanymi w dokumencie trustu, ale zalozyciel nie moze juz niczego zmienic, a majatek definitywnie przestaje juz byc jego.
Rozroznienie pomiedzy odwolalnym a nieodwolalnym trustem ma bardzo powazne implikacje podatkowe. Osoba, dla ktorej kwestie podatkowe sa wazne, powinna zasiegnac porady doswiadczonego profesjonalisty.
Uprawnienia donatora rzutuja na nazwe grantor trust. Jest to kategoria trustow, z ktorych podatki z dochodu placi donator, bowiem zatrzymal on sobie pewna kontrole nad trustem. Przykladem sa GRAT ( Grantor Retained Annuity Trust), GRIT ( Grantor Retained Income Trust) czy GRUT ( Grantor Retained Unitrust).
Mienie trustu
Kategoria (a czesto nazwa) trustu moze wynikac z rodzaju walorow trzymanych przez trust. Insurance trust ma polise ubezpieczeniowa na zycie, real estate trust - nieruchomosci, a business trust - udzialy rodzinnego biznesu (closely field corporation).
Niewtajemniczona osoba nie zawsze moze rozszyfrowac rodzaj trustu na podstawie samej tylko nazwy. Co na przyklad znaczy Qualified-Terminable Interest Property Trust?
Uprawnienia powiernikow
Skoro powiernik ma prawo zarzadzac zasobami trustu, wyplacac dochod, czesc czy calosc kapitalu, akumulowac pieniadze itp., czasami nazwa trustu wynika z upowaznien powiernika (power of trustee). Na przyklad, jezeli powiernik ma prawo przekazywac dochod z trustu roznym beneficjentom, trust nazywa sie "sprinkle trust".
Uprawnienia beneficjentow
Chociaz beneficjenci sa przewaznie pasywna strona, a powiernik podejmuje wszelkie decyzje, maja oni kilka przywilejow, z ktorych moga korzystac. Na przyklad, raz w roku moga wymagac dystrybucji pewnej porcji kapitalu lub moga wyznaczyc walor, ktory zostanie spieniezony i rozdzielony pomiedzy beneficjentow (nazywa sie to power of appointment) .
Niniejszy artykul nie stanowi porady prawnej i jest napisany tylko w celach informacyjnych. Z pytaniami dotyczacymi wlasnej sytuacji czytelnik powinien zwrocic sie do prawnika.
