Napisał do nas pan Andrzej: „Przyjaciel potrzebuje kupić samochód, ale bank odmawia mu kredytu, więc poprosił mnie o poręczenie pożyczki. Mówi, że to jest tylko formalność. Jestem w niezręcznej sytuacji. Nie wypada mi odmówić, z drugiej strony nie wiem, co mi grozi w razie niewypłacalności kolegi. Proszę poradzić, co robić.”
Między młotem a kowadłem
Pan Andrzej ma do wyboru: albo stracić przyjaciela, albo liczyć się ze stratą pieniędzy i reputacji.
Jeżeli ani bank ani dealer samochodowy nie chcą udzielić koledze pożyczki, to mają po temu powody. Kolega pewnie zalegał z należnościami w przeszłości nieodpowiedzialnie, co dokumentuje jego historia i punktacja kredytowa. Może nie ma odpowiednich przychodów i nie będzie w stanie podołać spłatom. Bank nie chce ponosić ryzyka pożyczenia pieniędzy niepewnemu klientowi, ale chętnie przerzuci je na poręczyciela (żyranta), który swoim majątkiem i zdolnością kredytową zagwarantuje spłatę należności.
Obowiązki poręczyciela
Jeżeli pożyczkobiorca terminowo i regularnie spłaca raty, poręczyciel nie ma żadnych problemów, poza obniżeniem punktacji kredytowej. Niestety, Federal Trade Commission podaje, że aż trzy czwarte dłużników przerzuca ciężar spłaty pożyczki na poręczycieli.
Poręczenie kredytu nie jest zwykłą formalnością, lecz poważnym zobowiązaniem. Jeżeli pożyczkobiorca nie będzie w stanie (lub nie zechce) spłacić pożyczki, to poręczyciel zostaje automatycznie dłużnikiem, więc staje się odpowiedzialny za zwrot całości długu. Oprócz tego musi zwrócić bankowi wszelkie kary, zaległe odsetki i koszty, jakie bank poniósł podczas procedury ściągania należności.
Poręczenie kredytu zostanie odnotowane w historii kredytowej żyranta i obniży jego zdolność kredytową, nawet jeżeli pożyczkobiorca okaże się sumiennym płatnikiem. Gdyby natomiast poręczony kredyt nie był spłacany terminowo, to adnotacja w historii kredytowej będzie dla żyranta tak odczuwalna, jakby on sam okazał się niewypłacalny. Wynika z tego, że możemy sporo zapłacić za nasze dobre serce.
Umowa poręczenia z bankiem
Federal Trade Commission nakazuje bankowi, by na piśmie wyjaśnił zobowiązania żyranta. W tym celu bank da ci do podpisania umowę poręczenia, zwaną Co-signer's Notice. Tam wyliczone będą obowiązki żyranta: ile będziesz winny (całość czy część długu) i w jakich okolicznościach, jak długo, jakie będą dla ciebie dodatkowe koszty, kiedy bank poinformuje cię o zaległościach platniczych kredytobiorcy, itp.
Zwróć uwagę na przewidywaną procedurę informowania cię o opóźnionej racie. Chcesz wiedzieć o zwłoce w spłatach, by mieć szansę wpłynąć na dłużnika. Bywa tak, że żyrant nie od banku dowiaduje się o problemie, ale od poborcy długów, gdy piętrzą się kary, a jego historia kredytowa jest popsuta.
Jak ustrzec się przed kłopotami
Pomimo ryzyka, w niektórych sytuacjach chcesz komuś pomóc. Oto kwestie, które należy uwzględnić, żeby nie musieć spłacać cudzych długów.
- Zastanów się, czy kolegę (członka rodziny) naprawdę stać na spłatę długu. Jeżeli porywa się z motyką na słońce, to ostudź jego zamiary.
- Nie żyruj pożyczek, jeżeli sam zamierzasz ubiegać się o kredyt, bo spadnie twoja zdolność kredytowa.
- Pomóż raczej z wpłatą początkową (downpayment). Większa wpłata obniży raty i kolega może sam kwalifikować się do uzyskania pożyczki.
- Sprawdź, czy kolega dostaje korzystną pożyczkę, stosowną do jego możliwości pożyczkowej.
- Przeczytaj uważnie wszystkie bankowe dokumenty zanim cokolwiek podpiszesz. Dowiedz się dokładnie, za co będziesz odpowiedzialny w przypadku niewypłacalności dłużnika.
- Upewnij się, że odpowiedzialny będziesz tylko za kwotę główną, bez odsetek i kosztów windykacji.
- Postaraj się zastrzec, żebyś odpowiadał dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku dłużnika okazała się nieskuteczna. Nie chcesz wezwania do zapłaty i popsutej historii kredytowej już po pierwszej opóźnionej racie kolegi.
Więcej przeczytaj w broszurach Federal Trade Commission pt. The Credit Practices oraz Co-signing a Loan. Można je znaleźć w witrynie www.ftc.gov.
Kiedy poręczyciel może się wycofać
Poręczyciel może zostać zwolniony z odpowiedzialności, ale tylko przy niektórych pożyczkach i w pewnych okolicznościach.
Niekiedy umowa pożyczkowa zezwala na zwolnienie poręczyciela po określonym czasie nienagannej spłaty kredytu, gdy dochód i stan posiadania pożyczkobiorcy odpowiednio się podniósł. Opłata za odpisanie poręczyciela (release fee) może wynieść kilkaset dolarów plus kilkadziesiąt za uaktualnienie historii kredytowej poręczyciela.
Gdy poręczyciel spłacił dług
Jeżeli spłaciłeś dług za lekkomyślnego kolegę, to masz prawo domagać się u niego zwrotu pieniędzy. Sytuacja staje się bardziej skomplikowana, jeżeli kolega ogłosił bankructwo. Porozmawiaj ze swoim prawnikiem.
Upomnij się najpierw na piśmie, po czym oddaj sprawę do sądu. Przedstaw umowę o kredyt i dowody, że ty spłaciłeś dług kolegi. Sąd przyzna ci zwrot wydanych kwot i kosztów postępowania sądowego. Wygrasz w sądzie łatwo, ale ściągnięcie należności od upartego dłużnika będzie z pewnością trudne. Tak oto stracisz przyjaciela, pieniądze i dużo nerwów.
Wniosek
Pan Andrzej bierze na siebie obowiązek spłaty długu kolegi. Jeżeli on przestanie płacić raty, bank przejmie samochód za długi i sprzeda go na aukcji. Gdy cena sprzedaży samochodu będzie mniejsza od zadłużenia, bank domagać się będzie zwrotu niedoboru od kolegi, a ewentualnie od pana Andrzeja.
Poręczenie kredytu nie jest formalnością. Jako żyrant przejmujesz dużą odpowiedzialność, dlatego nie podejmuj decyzji kierując się emocjami, a polegaj na zdrowym rozsądku.
Elżbieta Baumgartner
Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu książek-poradników, m.in. „Jak kupić dom i nie przepłacić”, „Podręcznik właściciela domu”. Są one dostępne w D&Z House of Books, 5507 W. Belmont Ave. w Chicago, albo bezpośrednio od wydawcy, Poradnik Sukces, 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 1-718-224-3492, www.poradniksukces.com
