Amerykański Komitet Olimpijski i Paraolimpijski (USOPC) wprowadził zakaz udziału transpłciowych kobiet w kobiecych konkurencjach sportowych, powołując się na rozporządzenie wykonawcze prezydenta Donalda Trumpa. Nowe zasady, ogłoszone w poniedziałek przez zmianę w oficjalnych dokumentach USOPC, zostały potwierdzone w liście do narodowych federacji sportowych i mają obowiązywać na wszystkich szczeblach – od lokalnych klubów po poziom olimpijski.
Decyzja opiera się na podpisanym w lutym przez Trumpa rozporządzeniu zatytułowanym „Keeping Men Out of Women’s Sports” („Trzymać mężczyzn z dala od kobiecych sportów”), które grozi odcięciem federalnych funduszy dla organizacji dopuszczających transpłciowe zawodniczki do rywalizacji w żeńskich dyscyplinach.
Przedstawiciele amerykańskich organizacji olimpijskich poinformowali krajowe organy zarządzające, że będą musiały pójść w ich ślady, dodając, że „USOPC przeprowadziło szereg pełnych szacunku i konstruktywnych rozmów z przedstawicielami federalnymi” od czasu podpisania przez Trumpa zarządzenia.
„Jako organizacja działająca na mocy federalnego statutu mamy obowiązek dostosować się do oczekiwań władz” – napisali we wspólnym liście dyrektorka generalna USOPC Sarah Hirshland oraz prezes Gene Sykes. „Nasza zmodyfikowana polityka podkreśla znaczenie zapewnienia uczciwego i bezpiecznego środowiska rywalizacji dla kobiet. Wszystkie federacje krajowe są zobowiązane do dostosowania swoich zasad”.
W praktyce oznacza to, że około 50 krajowych federacji sportowych w USA - od lekkoatletyki po pływanie - będzie musiało ujednolicić swoje regulaminy z wytycznymi USOPC. W niektórych przypadkach zmiany mogą dotknąć nawet małe kluby sportowe, które będą musiały wprowadzić nowe zapisy, by zachować członkostwo w strukturach narodowych związków.
Przykładowo USA Fencing ogłosiła, że od 1 sierpnia w kobiecych zawodach będą mogły startować wyłącznie zawodniczki „płci żeńskiej”. Z kolei kategoria męska zostanie otwarta dla wszystkich pozostałych osób: transpłciowych kobiet i mężczyzn, osób niebinarnych, interpłciowych oraz cisgenderowych mężczyzn.
Rzecznik prasowy USA Swimming potwierdził, że federacja została poinformowana o zmianach i jest w trakcie konsultacji z USOPC, by ustalić, jakie kroki należy podjąć. Światowe federacje – takie jak World Athletics – już wcześniej rozważały podobne kroki.
Kwalifikowalność kobiet jest kluczową kwestią dla Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego pod przewodnictwem Kirsty Coventry. MKOl zezwolił poszczególnym federacjom sportowym na ustalanie własnych zasad na igrzyskach olimpijskich – a niektóre z nich już podjęły odpowiednie kroki.
Zaostrzone zasady dotyczące sportowców transpłciowych – wykluczające z zawodów kobiecych osoby, które przeszły okres dojrzewania płci męskiej – zostały już wprowadzone w pływaniu, kolarstwie i lekkoatletyce. Piłka nożna dokonuje przeglądu zasad kwalifikowalności kobiet i może wprowadzić limity testosteronu.
Podobną decyzję wcześniej podjęła NCAA (Narodowe Stowarzyszenie Sportów Akademickich), które również zakazało startów w kobiecych zawodach osobom transpłciowym nieurodzonym jako kobiety. Decyzja ta została ogłoszona dzień po podpisaniu przez Trumpa jego rozporządzenia.
Zwolennicy decyzji rządu – głównie po stronie Partii Republikańskiej – przedstawiają ją jako walkę o równe szanse dla dziewcząt i kobiet w sporcie. Przeciwnicy twierdzą, że nowe przepisy są krzywdzące, dyskryminujące i niepotrzebnie uderzają w bardzo niewielką grupę zawodniczek.
Fatima Goss Graves, prezeska i działającego na rzecz praw kobiet National Women’s Law Center, ostro skrytykowała ruch USOPC. „Podporządkowując się politycznym naciskom, Komitet poświęca potrzeby i bezpieczeństwo własnych zawodniczek” – napisała w oświadczeniu.
Według obowiązującej definicji rządu USA, kobiecą kategorię sportową zarezerwować należy wyłącznie dla zawodniczek urodzonych jako kobiety i nieprzechodzących przez męskie dojrzewanie. Prezydent Trump wielokrotnie nazywał udział transpłciowych zawodniczek w kobiecych konkurencjach „absurdalnym” i zapowiedział, że chciałby, aby także Międzynarodowy Komitet Olimpijski przyjął jednolite, surowe zasady. W 2028 roku letnie igrzyska olimpijskie odbędą się w Los Angeles, co oznacza, że temat prawdopodobnie powróci z jeszcze większą siłą.
W całych Stanach Zjednoczonych trwa obecnie batalia prawna o udział dziewcząt i kobiet transpłciowych w żeńskich drużynach. Ponad dwadzieścia stanów wprowadziło przepisy zakazujące takiego udziału. W niektórych miejscach regulacje te zostały zaskarżone w sądach jako dyskryminujące i niezgodne z konstytucją.
Spór, który rozgrywa się na linii polityka – sport – prawa człowieka, wydaje się jeszcze daleki od rozwiązania. Tymczasem zawodniczki, trenerzy i organizatorzy muszą na nowo odnaleźć się w zmieniającej się rzeczywistości.
