Jeszcze kilka lat temu szczepienia przeciw COVID-19 były dostępne w całym kraju według jednolitych wytycznych. Dziś coraz więcej zależy od tego, w którym stanie mieszkasz. Federalne zmiany w polityce zdrowotnej skłoniły poszczególne władze lokalne do podejmowania własnych decyzji.
Nowy Jork ogłosił stan wyjątkowy po to, by zapewnić nieprzerwany dostęp do szczepionek przeciwko Covid-19. Massachusetts zdecydowało, że ubezpieczyciele muszą pokrywać koszty preparatów rekomendowanych przez stan, a nie wyłącznie przez federalne Centra Kontroli i Prewencji Chorób (CDC). W Nowym Meksyku wprowadzono przepisy umożliwiające farmaceutom dalsze podawanie szczepień.
Na Zachodnim Wybrzeżu powstał nawet sojusz kilku stanów - Kalifornii, Oregonu, Waszyngtonu i Hawajów - który ma wspólnie opracowywać wytyczne. Podobna inicjatywa rodzi się na północnym wschodzie.
Kryzys zaufania do agencji federalnych
Te działania są odpowiedzią na niedawne zmiany w długoletnich procesach opracowywania wytycznych dotyczących szczepień na szczeblu federalnym. Ostatnie miesiące przyniosły cięcia budżetowe w agencjach zdrowia, zwolnienia lekarzy z komitetów doradczych i odejścia z CDC osób zajmujących najwyższe stanowiska. Wstrząsem stała się decyzja Agencji ds. Żywności i Leków (FDA), która ograniczyła dostępność jesiennej dawki przypominającej COVID wyłącznie do osób powyżej 65. roku życia oraz pacjentów z poważnymi schorzeniami. Oznacza to, że zdrowi dorośli i dzieci, którzy chcą się zaszczepić, muszą
„Nie mogliśmy czekać i patrzeć, jak sytuacja się rozwija” – mówił Dennis Worsham, sekretarz zdrowia stanu Waszyngton. „Musimy sami zapewnić naszym mieszkańcom dostęp do rzetelnych informacji opartych na dowodach naukowych”.
Eksperci będą analizować raporty z danych i wytyczne ze źródeł naukowych i medycznych, aby opracować własne rekomendacje dla stanów, którym służą. Jeśli rząd federalny wprowadzi zmiany w swoich zaleceniach dotyczących szczepień dzieci, na przykład, „będziemy musieli sprawdzić, czy zmiany te nie opierały się na ideologii, a nie na nauce” – mówi Worsham.
Utworzenie sojuszu wydaje się niektórym specjalistom w dziedzinie zdrowia publicznego konieczne. „Martwi mnie, że znaleźliśmy się w sytuacji, w której musimy to zrobić” – mówi dr Erica Pan z Kalifornijskiego Departamentu Zdrowia Publicznego. „Szczepionki są jedną z najważniejszych interwencji w dziedzinie zdrowia publicznego w naszym życiu, po poprawie warunków sanitarnych, i uratowały miliony istnień ludzkich. Chcemy mieć pewność, że nadal chronimy nasze społeczności”.
W Nowym Meksyku sekretarz zdrowia Gina DeBlassie wydała rozporządzenie umożliwiające szeroką dystrybucję szczepionek w aptekach. „Nie możemy zwlekać. Usuwamy bariery, by każdy miał dostęp do szczepienia” – podkreśla.
Federalny Komitet Doradczy ds. Szczepień (ACIP) nie wydał jeszcze zaleceń na sezon jesienny. Tymczasem sekretarz zdrowia Robert F. Kennedy Jr. wymienił skład panelu, zastępując ekspertów osobami związanymi z ruchem antyszczepionkowym. „To było niezwykle wartościowe ciało doradcze, a teraz mamy chaos” – komentuje były dyrektor CDC Jeffrey Koplan.
W efekcie stany sięgają po inne źródła: wytyczne Amerykańskiej Akademii Pediatrii, Kolegium Ginekologów i Położników czy nowe inicjatywy badawcze, takie jak Vaccine Integrity Project z Uniwersytetu Minnesota. „Monitorujemy ich prace, bo dostarczają najbardziej aktualnych danych” – mówi dr Pan.
Floryda idzie własną drogą
Podczas gdy stany rządzone przez demokratów starają się ułatwiać dostęp do szczepień, Floryda obrała kurs przeciwny. Tamtejszy naczelny lekarz Joseph Ladapo nazwał szczepionki „trucizną” i porównał obowiązek szczepień do niewolnictwa. Zapowiedział, że Floryda będzie pracować nad zniesieniem wszystkich obowiązkowych szczepień w tym stanie.
Eksperci ostrzegają, że tak duże rozbieżności mogą dezorientować obywateli. „Dotąd różnice między stanami istniały, ale teraz, w obliczu braku silnej koordynacji na szczeblu federalnym, stają się wyraźniejsze” – zauważa dr Susan Kansagra z Association of State and Territorial Health Officials.
Na razie rada ACIP ma zebrać się pod koniec miesiąca, by podjąć decyzje dotyczące nie tylko szczepień przeciw COVID-19, ale także przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B i innym chorobom. Do tego czasu to stany będą wyznaczały własne kierunki, a dostęp do szczepionek w Ameryce zależeć będzie w coraz większym stopniu od kodu pocztowego.
