Kiedy jesteśmy młodsi, czas wydaje się ciągnąć w nieskończoność. Pomyśl o tych długich, leniwych latach, które wydawały się nie mieć końca, lub o tym, jak wydawało nam się, że mija wieczność, patrząc, jak zegar tyka lub czekając, aż w końcu zadzwoni ostatni szkolny dzwonek. Ale gdy się starzejemy, wielu z nas czuje, że czas płynie szybciej. To dziwne zjawisko nie ma oczywiście nic wspólnego ze zmianą pomiaru czasu; minuta dzisiaj ma taką samą długość jak 50 lat temu. Według niektórych teorii naukowych, to odczucie ma w rzeczywistości związek ze sposobem, w jaki nasz mózg przetwarza doświadczenia wokół nas, co zmienia się wraz z wiekiem, prowadząc do uczucia coraz większej szybkości. Przyjrzyjmy się potencjalnym wyjaśnieniom tego dziwnego, ale pozornie uniwersalnego doświadczenia.
Eksperymenty ujawniły, jak inaczej postrzegamy czas
W latach 60. psycholog Robert Ornstein przeprowadził serię eksperymentów poprzedzających publikację jego pracy z 1969 r. o doświadczeniu czasu. Dwa testy były szczególnie godne uwagi: w pierwszym eksperymencie Ornstein pokazał badanym dwa diagramy — jeden o skomplikowanym projekcie, a drugi o stosunkowo prostym wzorze. Badanym prezentowano każdy obraz przez identyczny okres czasu, ale gdy zapytano ich, który z nich pojawiał się dłużej, badani wybierali bardziej złożony diagram.
Ornstein przeprowadził również drugi eksperyment z plikami audio zawierającymi dźwięki klikania i podstawowe odgłosy domowe. Niektóre nagrania były bardziej skomplikowane, zawierały więcej kliknięć generowanych z większą częstotliwością. Gdy Ornstein poprosił badanych, aby powiedzieli mu, który plik audio jest dłuższy, wybrali ten bardziej złożony z większą liczbą dźwięków.
Ornstein doszedł do wniosku, że ogólnie rzecz biorąc, postrzeganie czasu przez ludzi wydawało się zwalniać, gdy prezentowano im większą ilość nowych i złożonych informacji. Zakładał, że nasz mózg potrzebuje więcej czasu na przetworzenie nieznanych doświadczeń, co powoduje, że mamy wrażenie, iż czas płynie w zwolnionym tempie.
Promocja
Dzieciństwo kontra dorosłość
Co więc eksperymenty Ornsteina mają wspólnego ze zwalnianiem czasu wraz z wiekiem? Cóż, gdy jesteśmy młodzi, nasze dni wypełnione są zjawiskami, których doświadczamy po raz pierwszy, pełnymi złożonych i często nowych informacji, które nasz mózg ciężko przetwarza. Jest niezliczona ilość nowych lekcji do nauczenia się, nowych miejsc do zbadania i nowych wrażeń do odczuwania. W kontekście eksperymentów Ornsteina są one podobne do oglądania bardziej złożonych diagramów lub słuchania bardziej szczegółowych plików audio.
Gdy jesteśmy młodsi, nasz mózg potrzebuje czasu, aby przyjąć i przetworzyć wszystkie obrazy i dźwięki, których nigdy wcześniej nie doświadczyliśmy. Ten przytłaczający napływ wiedzy może przyczyniać się do wrażenia, że czas płynie wolniej. Jednak gdy się starzejemy, często popadamy w znane rutyny. Mogą minąć dni, tygodnie, a nawet miesiące, w których nasze życie pozostaje w dużej mierze niezmienione. Nasze mózgi nie pracują tak ciężko na co dzień, aby przetwarzać i analizować nowe doświadczenia, więc czas może wydawać się szybszy.
Oczywiście, wszystko to jest subiektywne, ponieważ niektórzy starsi ludzie mogą aktywnie poszukiwać stymulujących aktywności, które utrzymują mózg w aktywności, a tym samym pomagają „zwolnić rzeczy”. Ale ogólnie rzecz biorąc, czas ma tendencję do coraz większego zlewania się w całość, gdy się starzejemy, gdy nie jest tak często przerywany świeżymi, oryginalnymi doświadczeniami, jak w naszych młodszych latach.
Jak nasze mózgi zmieniają się wraz z wiekiem
Nawet jeśli podejmiesz świadomy wysiłek, aby szukać nowych, trudnych doświadczeń wraz z wiekiem, twoje postrzeganie czasu prawdopodobnie nadal będzie podlegać wpływowi nieuniknionych zmian w ciele i mózgu. Osoby starsze często doświadczają czasu szybciej ze względu na fizyczne zmiany w receptorach nerwowych, które stają się większe i bardziej złożone w miarę dojrzewania. Zmiany te oznaczają, że sygnały potrzebują więcej czasu, aby przejść przez układ nerwowy i dotrzeć do mózgu, więc nasze ciała nie są w stanie przetwarzać szczegółów tak wydajnie, jak w młodości.
Jak wyjaśnia Psychology Today, młodsi ludzie są fizycznie zdolni do przetwarzania większej liczby obrazów mentalnych niż starsi, których mózgi działają mniej wydajnie wraz z wiekiem. Załóżmy, że jest 15-latek i 65-latek, którzy są świadkami tego samego doświadczenia w ciągu jednej godziny. Patrząc wstecz, nastolatek prawdopodobnie opowie bardziej żywe wspomnienia niż osoba dorosła, biorąc pod uwagę możliwości jego mózgu. Nastolatek może mieć wrażenie, że opowiada te wydarzenia w zwolnionym tempie, biorąc pod uwagę wszystkie szczegóły, które potrafi sobie przypomnieć.
Dorosły z kolei może pamiętać mniej szczegółów, więc może mu się wydawać, że czas przeleciał. Innymi słowy, młodsi ludzie przywołują wspomnienia z przeszłości, jakby oglądali materiał filmowy w zwolnionym tempie, co pozwala im dostrzec każdy drobny szczegół. Jednak w przypadku starszych osób pewne szczegóły mogą zostać całkowicie pominięte, gdy materiał filmowy przelatuje im przed oczami.
Innym możliwym wyjaśnieniem przyspieszenia czasu jest koncepcja zwana teorią proporcjonalności. Zasadniczo teoria ta sugeruje, że sposób, w jaki postrzegamy czas, jest związany z ilością czasu, którego już doświadczyliśmy. Młodsi ludzie żyją krócej, więc każde nowe doświadczenie wydaje się w porównaniu z nimi bardziej znaczące.
Brak jednej odpowiedzi
Wciąż istnieje wiele niepewności co do tego, jak dokładnie działa ludzki mózg i dlaczego czas wydaje się przyspieszać, gdy się starzejemy. Jednak naukowcy, którzy badali ten temat, generalnie zgadzają się, że nowe i nieznane sytuacje mogą sprawić, że czas będzie wydawał się zwalniać. Jeśli zaczynasz czuć, że minuty mijają, spróbuj doświadczyć czegoś nowego, odwiedź nowe miejsce, naucz się nowego języka, a nawet zatrzymaj się w lokalnych restauracjach, w których nigdy nie jadłeś. Mogą one pomóc ci „zwolnić” i pozwolić ci chłonąć każdą chwilę tak, jak robiłeś to, gdy byłeś młodszy, gdy świat był mniej znanym miejscem.
jm
