Decyzją 6-3 Sąd Najwyższy USA uchylił orzeczenie Roe vs Wade z 1973 r. które ustanowiło konstytucyjne prawo kobiet do aborcji, zezwalając na nią w pierwszych dwóch trymestrach ciąży w Stanach Zjednoczonych. Oczekuje się, że prawie połowa stanów zabroni teraz lub poważnie ograniczy aborcję w wyniku tej decyzji. Za unieważnieniem 50-letniej decyzji opowiedziało się sześcioro sędziów konserwatywnych, przeciwnych było troje liberalnych.
Kontrowersyjne, ale oczekiwane od momentu przejęcia większości w sądzie przez członków konserwatywnych, orzeczenie daje poszczególnym stanom prawo do ustanawiania własnych przepisów dotyczących aborcji bez obawy o konflikt z prawem z 1973 r.
Prawie połowa stanów ma zakazać lub poważnie ograniczyć aborcję w wyniku tej decyzji, która jest związana z bardzo restrykcyjnym nowym prawem aborcyjnym w stanie Mississippi. Pozostałe stany planują utrzymanie bardziej liberalnych zasad przerywania ciąży, w tym Illinois.
Sędzia Samuel Alito, zgodnie z oczekiwaniami, napisał opinię większości, która odrzuciła Roe vs Wade, a także orzeczenie Sądu Najwyższego z 1992 roku, podtrzymujące prawo do aborcji w sprawie znanej jako Planned Parenthood vs Casey. Alito dołączył do pięciu innych konserwatystów w sądzie, w tym jego przewodniczącego, Johna Roberts`a, którego poparcie dla obalenia Roe nie było do tej pory oczywiste. Wśród głosujących za znalazło się również troje sędziów mianowanych przez byłego prezydenta Donalda Trumpa: Neil Gorsuch, Brett Kavanaugh i Amy Coney Barrett. Trójka liberalnych sędziów złożyła odrębne orzeczenia, które szybko przyciągnęły licznych protestujących przed budynek Sądu Najwyższego w Waszyngtonie.
Uzasadnienie
„Konstytucja nie odnosi się do aborcji i żadne takie prawo nie jest domyślnie chronione żadnym przepisem konstytucyjnym, w tym takim, na którym obecnie polegają obrońcy spraw Roe i Casey” – napisał sędzia Alito w imieniu większości. Dodał również, że "przepis ten został utrzymany w celu zagwarantowania niektórych praw, które nie są wymienione w Konstytucji, ale każde takie prawo musi być ‘głęboko zakorzenione w historii i tradycji tego Narodu’ oraz ’wpisane’ w koncepcję uporządkowanej wolności”.
„Nadszedł czas, aby posłuchać Konstytucji i zwrócić kwestię aborcji wybranym przedstawicielom ludu” – napisał Alito odnosząc się do przekazania pełnej władzy nad decyzjami w sprawie aborcji władzom poszczególnych stanów.
Opinia mniejszości
W krytycznym wobec decyzji sprzeciwie liberalni sędziowie napisali: „Większość uchyliła przypadki Roe i Casey z jednego i tylko jednego powodu: ponieważ zawsze nimi gardziła, a teraz ma głosy, by je odrzucić. W ten sposób rządy prawa zastąpione zostały rządami sędziów”.
„Większość pozwoliłaby stanom na zakazanie aborcji od momentu poczęcia, ponieważ uważa, że przymusowy poród w ogóle nie implikuje praw kobiety do równości i wolności” – napisali w opozycyjnej opinii sędziowie Stephen Breyer, Sonia Sotomayor i Elena Kagan.
„Dzisiejszy sąd nie widzi, aby z kobiecą kontrolą nad swym ciałem i swoim życiem wiązało się cokolwiek o konstytucyjnym znaczeniu" - dodał Stephen Breyer. „Państwo może zmusić ją do doprowadzenia ciąży do końca, nawet przy olbrzymich kosztach osobistych i rodzinnych”.
Decyzja zapadła dzień po tym, jak Sąd Najwyższy w innym kontrowersyjnym orzeczeniu unieważnił stuletnie prawo nowojorskie, które utrudniało ludziom uzyskanie licencji na noszenie broni przy sobie.
Wiele stanów gotowych do zmiany prawa
W wyniku odrzucenia postanowienia Roe vs. Wade, aborcje stają się natychmiast nielegalne w co najmniej 13 stanach, w których już lata temu przygotowano i przyjęto z wyprzedzeniem odpowiednie ustawy w oczekiwaniu na taką decyzję. Kilka innych dopiero planuje wprowadzić podobne.
Do 13 stanów, gdzie całkowity zakaz aborcji już został przyjęty należą: Kentucky, Idaho, Arkansas, Luizjana, Mississippi, Missouri, Północna Dakota, Oklahoma, Południowa Dakota, Tennessee, Teksas, Utah i Wyoming. Alabama i Zachodnia Wirginia nie mają gotowych ustaw, ale mają prawa zakazujące ochrony prawa do aborcji.
Badając temat Guttmacher Institute oszacował, że 22 stany „z pewnością spróbują zakazać aborcji”, podczas gdy Centrum Praw Reprodukcyjnych przewidziało, że "zrobią to 24 stany", co ilustruje poniższa mapa:
Illinois planuje pozostawić prawo dotyczące aborcji w niezmienionym stanie. Jest uznawane za jedno z bardziej liberalnych w kraju. Oczekuje się również, że wzrost liczby osób przybywających do klinik aborcyjnych z innych stanów będzie coraz szybszy. Jeszcze przed unieważnieniem Roe vs Wade coraz wyższa była liczba kobiet, które nie mogły lub obawiały się reperkusji swej decyzji we własnym stanie, tym samym korzystając z pomocy w Illinois.
rj
