Większość ekstremalnych zjawisk pogodowych, które dominują nagłówki gazet – od pożarów w Stanach Zjednoczonych po historyczne powodzie w Europie Zachodniej – mają wyraźny związek z wysokimi temperaturami, rekordowymi opadami deszczu i innymi skutkami ocieplania się planety.
Tego samego jednak nie można powiedzieć o tornadach.
Naukowcy wiedzą, że ciepła pogoda ma kluczowe znaczenie przy powstawaniu tornad, a zmiany klimatyczne zmieniają środowisko, w którym powstają tego rodzaju burze. Ale nie mogą bezpośrednio połączyć tych zjawisk, ponieważ badania nad związkiem między klimatem a tornadami wciąż pozostają w tyle za innymi ekstremalnymi zdarzeniami pogodowymi, takimi jak huragany i pożary.
Wynika to przynajmniej częściowo z braku danych — pomimo tego, iż Stany Zjednoczone przewodzą na świecie w ilości tornadach, średnio odnotowując około 1,200 rocznie.
Mniej niż 10% silnych burz tworzy tornada, co sprawia, że trudno jest wyciągnąć jednoznaczne wnioski na temat procesów prowadzących do ich powstawania i tego, jak mogą na nie wpływać zmiany klimatu - powiedział Harold Brooks, naukowiec zajmujący się tornadami z National Severe Storms Laboratory. Associated Press.
Inne czynniki, które utrudniają określenie wpływu zmian klimatycznych, obejmują jakość danych obserwacyjnych i zdolność modeli do symulowania określonych zdarzeń pogodowych. National Oceanic and Atmospheric Administration twierdzi, że tak jest w przypadku tornad.
„Zapis obserwacyjny nie jest spójny i stosunkowo krótki, modele pozostają niejednoznaczne, jeśli chodzi o odtworzenie aktywności tornad, a nasze zrozumienie, w jaki sposób globalne ocieplenie i zmiany klimatu wpływają na różne procesy atmosferyczne, które wytwarzają tornada (na przykład uskok wiatru) jest bardzo ograniczone” – można przeczytać na stronie.
Chociaż naukowcy nie są w stanie jednoznacznie powiązać częstotliwości lub intensywności tornada ze zmianami klimatycznymi spowodowanymi przez człowieka, twierdzą, że istnieją oznaki potwierdzające te powiązania.
Co to są tornada i kiedy się pojawiają
NOAA definiuje tornada jako wąskie, gwałtownie wirujące się kolumny powietrza, które rozciągają się od burzy do ziemi (podczas gdy część wiatru jest niewidoczna, tornada mogą tworzyć lejki kondensacyjne kropelek wody, kurzu i gruzu). Mogą należeć do najgwałtowniejszych klęsk żywiołowych, niszczących domy, infrastrukturę i unoszących w powietrze różne przedmioty.
Tornada osiągają różne rozmiary. Zwykle przyjmują postać widzialnego leja kondensacyjnego, węższym końcem dotykającego ziemi. Dolna część leja jest często otoczona chmurą odłamków i pyłu. Widoczna część zawirowania poniżej podstawy chmury burzowej stanowi ok. 10% całego procesu, który wówczas zachodzi.
Tornada mogą wystąpić w każdej części Stanów Zjednoczonych o każdej porze roku.
Kiedy ludzie mówią o „sezonie tornad”, zwykle mają na myśli porę roku, kiedy w Stany Zjednoczone obserwowanych jest najwięcej tornad. Tornada, które przeszły w ubiegły weekend, wystąpiły znacznie poza typowym sezonem tornad, ale eksperci twierdzą, że samo w sobie nie jest to rzadkością.
Co spowodowało ostatnie grudniowe tornada?
Meteorolodzy wskazują na dwa czynniki sprzyjające: wysokie temperatury i silne wiatry. Duże zmiany prędkości i/lub kierunku wiatru (tzw. uskok wiatru) mogą powodować wirowania prądu wznoszącego, stanowiąc podwaliny pod powstanie tornada. Stany Środkowego Zachodu i Południa doświadczyły w ubiegłym tygodniu wiosennych temperatur. Na przykład w Memphis w stanie Tennessee zanotowano rekordowe prawie 80 stopni Fahrenheita.
„Atmosfera nie wiedziała, że jest grudzień – z temperaturami na poziomie 70 i 80 stopni” – napisał na Twitterze meteorolog Craig Ceecee z Missisipi.
Może to być wynikiem wielu rzeczy, od zjawiska La Niña, które przynosi cieplejsze niż przeciętne warunki w południowych Stanach Zjednoczonych, przez ponadprzeciętne temperatury wody w Zatoce Meksykańskiej, po ciepłą zimową pogodę, która jest coraz bardziej powszechna, ponieważ planeta się nagrzewa.
Wysokie temperatury przyczyniły się do ciepłego, wilgotnego powietrza, które następnie wpłynęło na podstanie burzy. Eksperci uważają, że gdy burza się uformowała, silne uskoki wiatru przedłużyły czas trwania tornad.
Victor Gensini, profesor meteorologii z Northern Illinois University, powiedział, że podczas gdy tornada zwykle tracą energię w ciągu kilku minut, tornada w ubiegły weekend trwały kilka godzin.
Więcej tornad
Stany Zjednoczone prawdopodobnie będą doświadczać więcej tornad poza ich typowym czasem i miejscem występowania. Eksperci uważają, że zmiany klimatyczne wpływają na warunki, w których powstają tornada i mogą prowadzić do zmiany czasu i miejsca, w których się pojawiają.
John T. Allen, profesor meteorologii na Central Michigan University, napisał w felietonie opublikowanym w USA Today, że chociaż powiązania ze zmianami klimatu są nadal niewystarczająco zbadane, wydaje się, że nastąpiło „przesunięcie częstotliwości pojawiania się tornad na wschód” i wzrost częstotliwości ich występowania w ciągu ostatnich kilku dekad.
„Prognozy klimatyczne na koniec XXI wieku sugerują, że warunki sprzyjające rozwojowi silnych burz, które wywołują tornada, nasilą się nad Ameryką Północną, a ich wpływ może być największy zimą i jesienią” – dodał.
Brooks z National Severe Storms Laboratory NOAA powiedział, że w USA prawdopodobnie będzie więcej tornad w zimie (i mniej w lecie), ponieważ temperatury w kraju wzrosną powyżej średniej długoterminowej.
jm
