Organizacja Global Project Against Hate and Extremism (GPAHE) wydała ostrzeżenie dotyczące gwałtownego wzrostu liczby klubów neonazistowskich w Stanach Zjednoczonych. Według raportu, odnotowano prawdziwą „eksplozję” aktywnych oddziałów tzw. Active Clubs (ACs), które rozwijają się nie tylko w USA, ale również w innych krajach. GPAHE nazywa to zjawisko „rosnącym zagrożeniem o charakterze transnarodowym”.
Active Clubs to międzynarodowa sieć klubów sportowych, które zostały założone w 2020 roku przez dwóch skrajnie prawicowych działaczy: Amerykanina Roberta Rundo i rosyjskiego neonazistę Denisa Kapustina. Rundo był jednym z liderów amerykańskiej organizacji Rise Above Movement (RAM) i w 2024 roku został skazany na karę więzienia za udział w spisku mającym na celu wywołanie zamieszek podczas wieców politycznych w Kalifornii w 2017 roku. Z kolei Kapustin, znany także jako „Kapitan”, prowadzi Rosyjski Korpus Ochotniczy i otwarcie głosi poglądy inspirowane Adolfem Hitlerem.
Choć kluby te funkcjonują jako lokalne grupy sportowe, ich głównym celem jest szkolenie fizyczne umożliwiające atakowanie przeciwników politycznych oraz szerzenie propagandy białej supremacji. Działają w sposób zdecentralizowany, co utrudnia ich zwalczanie przez służby i platformy internetowe.
Wzrost liczby AC następuje w szerszym kontekście rosnącej liczby incydentów o charakterze supremacjonistycznym. Zgodnie z danymi Anti-Defamation League (ADL), w latach 2020–2024 doszło do ponad 750 takich wydarzeń. W samym 2023 roku odnotowano 282 wydarzenia organizowane lub wspierane przez zwolenników białej supremacji – to wzrost o 63% w porównaniu do 173 wydarzeń w 2022 roku.
Promocja
Według GPAHE, liczba aktywnych klubów AC w Stanach Zjednoczonych wzrosła z 49 w październiku 2023 roku do 78 w czerwcu 2025 roku. Oznacza to wzrost o 59,2%.
Spośród tych klubów co najmniej 19 działających w 42 stanach aktywnie rekrutuje nastoletnich chłopców w wieku od 15 do 18 lat. Niektóre z tych grup publikowały w mediach społecznościowych treści o charakterze neonazistowskim, w tym cytaty z Adolfa Hitlera – co potwierdziły analizy GPAHE.
Organizacja ustaliła również, że liczba Active Clubs na świecie wzrosła od 2023 roku o 25%. Obecnie działa 187 oddziałów w 27 krajach.
Działacze GPAHE monitorowali obecność klubów w mediach społecznościowych, aby zebrać dane do raportu. Ustalili, że rekrutacja odbywa się głównie za pośrednictwem platform takich jak Telegram i TikTok.
Według GPAHE, ruch Active Clubs stanowi „rosnące zagrożenie transnarodowe”, szczególnie ze względu na umiejętność dostosowywania się do cenzury internetowej oraz kierowanie swojej propagandy do młodych ludzi.
Organizacja apeluje do władz i platform społecznościowych o podjęcie zdecydowanych działań: media cyfrowe mogą wprowadzić polityki ograniczające działalność neonazistów online, zaś rządy – uchwalić odpowiednie przepisy, by przeciwdziałać ekspansji ekstremizmu. Jednak, jak zaznacza GPAHE, kluczowa będzie tu wola polityczna.
Tymczasem ruch ten nadal się rozwija – a jego dalszy rozrost będzie zależał od skuteczności reakcji władz i społeczeństwa.
