Podczas poniedziałkowej konferencji prasowej prezydent Donald Trump ponownie skierował uwagę na Chicago, zapowiadając, że „zakończy” obowiązywanie przepisów o zniesieniu kaucji pieniężnej w tym mieście. Wypowiedź padła w kontekście ogłoszenia federalnego przejęcia kontroli nad policją w Waszyngtonie oraz wysłania tam Gwardii Narodowej – mimo że dane Departamentu Sprawiedliwości wskazują, iż przestępczość z użyciem przemocy w stolicy jest obecnie na najniższym poziomie od ponad trzech dekad.
Prezydent stwierdził, że „wszędzie tam, gdzie zniesiono kaucję pieniężną, jest katastrofa”, dodając, że w jego ocenie to właśnie ten system odpowiada za wzrost przestępczości w Nowym Jorku i Chicago. „Ktoś dokonuje morderstwa i jeszcze tego samego dnia wychodzi na wolność bez kaucji” – powiedział. Zapowiedział zmianę przepisów, licząc na poparcie republikanów w Kongresie.
Illinois jako pierwszy stan w USA zlikwidował kaucję pieniężną, wprowadzając w 2021 roku ustawę SAFE-T Act (Safety, Accountability, Fairness and Equity-Today Act), znowelizowaną rok później. Przepisy weszły w życie we wrześniu 2023 roku po tym, jak stanowy Sąd Najwyższy uznał je za zgodne z konstytucją. Zmiana dotyczy całego stanu, a jej celem było ograniczenie przetrzymywania w areszcie osób zatrzymanych za drobne lub niegroźne przestępstwa jedynie z powodu braku pieniędzy na kaucję gotówkową lub poręczenia majątkowego. Sędziowie decydują obecnie o tym, czy dana osoba powinna pozostać w areszcie do czasu procesu.
Dane z września 2024 roku, tuż przed rocznicą wejścia ustawy w życie, pokazały, że po zniesieniu kaucji pieniężnej nie odnotowano wzrostu przestępczości – zarówno przestępstwa z użyciem przemocy, jak i te przeciwko mieniu były w trendzie spadkowym. Tendencja ta utrzymuje się także w 2025 roku.
Przedstawiciele organizacji wspierających reformę, jak Illinois Network for Pretrial Justice, podkreślają, że obecny system pozwala rodzinom uniknąć dramatycznych wyborów między „zapłaceniem okupu” za uwolnienie bliskiego a opłaceniem czynszu, a jednocześnie umożliwia trzymanie w areszcie osób realnie stwarzających zagrożenie. „To czyni nasze społeczności bezpieczniejszymi” – mówi Matthew McLoughlin z tej organizacji.
Najnowsze dane dotyczące przestępczości z użyciem przemocy w Chicago z lipca 2025 r. pokazują, że trend spadkowy się utrzymuje, a liczba przestępstw z użyciem przemocy nadal maleje, co w dużej mierze pokrywa się z krajowymi trendami przestępczości.
Prezydent Trump nie podał szczegółów dotyczących planów „zniesienia” lub „zmiany” ustawy stanu Illinois o kaucji bezgotówkowej, ale zdawał się mówić, że będzie polegał w tym względzie na Kongresie, w którym większość stanowią republikanie.
Eksperci przypominają, że prezydent nie ma formalnych uprawnień do zmiany prawa stanowego. „Szansa, że Trump przywróci kaucję pieniężną w Illinois na mocy własnej decyzji, wynosi zero procent” – ocenia analityk prawny CBS News Chicago Irv Miller. „Musi to być działanie zainicjowane przez Zgromadzenie Ogólne w Springfield”.
Trump, pytany, czy rozważa podobne działania wobec innych miast jak w Waszyngtonie, zasugerował, że mógłby wysłać Gwardię Narodową także do Chicago. Przy okazji ostro skrytykował gubernatora J.B. Pritzkera i burmistrza Brandona Johnsona, nazywając ich „niekompetentnymi”.
„Jeśli będzie trzeba, zrobimy to samo w Chicago, które jest katastrofą” – powiedział Trump. „Mamy tam burmistrza, który jest całkowicie niekompetentny. To niekompetentny człowiek. I mamy tam niekompetentnego gubernatora, Pritzker jest niekompetentny. Jego rodzina wyrzuciła go z biznesu i kandydował na gubernatora. Rozumiem, że chce zostać prezydentem. Ale zauważyłem, że trochę schudł, więc może ma szansę”.
Pritzker odpowiedział na platformie X, przypominając, że prezydent nie ma prawa przejąć kontroli nad Chicago, i ironicznie dodał: „Donald, dzięki za komplement! Nie okłamujmy opinii publicznej, oboje wiemy, że nie masz uprawnień do przejęcia władzy w Chicago. A tak przy okazji, gdzie są akta Epsteina?”.
Na poniedziałkowej konferencji prasowej Pritzker odniósł się również do gróźb prezydenta, powtarzając, że „nie ma on prawa ani możliwości prawnych do wysyłania wojsk do Chicago”.
„Naziści w Niemczech obalili republikę konstytucyjną w zaledwie 53 dni” – dodał Pritzker. „Szczerze mówiąc, niewiele potrzeba. A mamy prezydenta, który najwyraźniej uparł się, żeby to zrobić”.
Burmistrz Johnson w oświadczeniu zaznaczył, że od początku swojej kadencji priorytetem uczynił bezpieczeństwo publiczne. Powołał się na dane mówiące o spadku liczby zabójstw o ponad 30% i liczby strzelanin o prawie 40% w ciągu ostatniego roku. Skrytykował jednak administrację Trumpa za cięcia w programach zapobiegania przemocy, w tym redukcję o 158 mln dolarów środków na inicjatywy w miastach takich jak Chicago. „Jeśli prezydent chce pomóc, niech przywróci fundusze, które odegrały kluczową rolę w naszej pracy na rzecz ograniczenia przestępczości i przemocy. Wysłanie Gwardii Narodowej jedynie zdestabilizowałoby nasze miasto i podważyło nasze wysiłki na rzecz bezpieczeństwa publicznego” – stwierdził.
