Fajerwerki to jedna z najpiękniejszych tradycji amerykańskiego Dnia Niepodległości. Kolorowe eksplozje światła na nocnym niebie, spektakularne fontanny iskier i magiczne chwile spędzone z rodziną podczas oglądania pokazów – to wszystko sprawia, że 4 lipca staje się naprawdę wyjątkowe.
Na kilka dni przed i jeszcze chwilę po 4 lipca w różnych miejscach będziemy widzieć i słyszeć sztuczne ognie. Poza oficjalnymi pokazami w wyznaczonych miejscach większość z nich prawdopodobnie używana jest nielegalnie, gdyż stan Illinois ma wyjątkowo restrykcyjne prawo związane z posiadaniem i posługiwaniem się sztucznymi ogniami.
Prawo Illinois – jedno z najsurowszych w USA
Illinois jest jednym z zaledwie trzech stanów, w których zakazane są niemal wszystkie fajerwerki. Podczas gdy mieszkańcy sąsiadujących z nami stanów mogą legalnie kupować sztuczne ognie, prawo naszego stanu pozwala jedynie na używanie tzw. "novelties" – małych i w miarę bezpiecznych artykułów pirotechnicznych, takich jak zimne ognie (sparklers) i bomby dymne. W Chicago wszystkie fajerwerki są całkowicie zakazane.
Być może kiedyś prawo się zmieni, bo obliczono, iż zakaz to strata około $10 milionów rocznie. Na razie jednak ustawa Pyrotechnic Use Act ("PUA") z 1942 roku zabrania sprzedaży, posiadania i używania większości fajerwerków do użytku konsumentów. Możemy założyć, że tylko dostępne w sklepach Illinois produkty pirotechniczne są legalne, podczas gdy te większe, przywożone z innych stanów już nie.
Promocja
Kary – do roku więzienia i $2 500 grzywny
Za złamanie prawa przewiduje się obecnie kary klasyfikowane jako wykroczenie klasy A (Class A misdemeanor), z grzywnami wahającymi się od $75 do $2 500 i karą pozbawienia wolności do jednego roku.
W Chicago mandaty wynoszą kilkaset dolarów. Nie wolno tu również używać wszelkich iskrzących sztucznych ogni ze względu na bezpieczeństwo przeciwpożarowe.
Na terenie parków powiatu Cook jakiekolwiek, nawet zgodne z prawem Illinois sztuczne ognie są niedozwolone. Dlatego oprócz mandatu przyłapanemu od razu wyznaczana jest data rozprawy sądowej.
Alarmujący wzrost wypadków i obrażeń
Najnowsze dane z Illinois State Fire Marshal pokazują dramatyczny wzrost liczby wypadków związanych z fajerwerkami. W okresie weekendu 4 lipca 2024 roku 45 szpitali i placówek medycznych zgłosiło 98 osób z 156 obrażeniami, wraz z jednym przypadkiem śmiertelnym. To wzrost w porównaniu do 108 obrażeń i braku ofiar śmiertelnych w tym samym okresie 2023 roku.
Prawie 50% wszystkich obrażeń dotyczyło dłoni (29%), głowy i twarzy (14%) oraz nóg (13%). Oparzenia drugiego stopnia stanowiły 23% wszystkich obrażeń, oparzenia pierwszego stopnia – 18%. Szczególnie niepokojący jest wzrost przypadków utraty wzroku z 6% w 2023 roku do 11% w 2024 roku. Ponad połowa obrażeń (51%) dotyczyła osób powyżej 22. roku życia, ale odnotowano dramatyczny wzrost obrażeń u dzieci w wieku 11-16 lat: z 6 przypadków w 2023 do 17 w 2024 roku, a u najmłodszych (0-6 lat) z 2 przypadków do 13.
Policja a fajerwerki – wzmożone kontrole
W Chicago funkcjonariusze nie są w stanie wszystkiego kontrolować w ten dzień, dlatego zwracają uwagę na głośniejsze wybuchy i ewentualnie interweniują w razie skarg i problemów. Z kolei w niektórych miejscowościach na przedmieściach do wyszukiwania nielegalnych fajerwerków oddelegowanych jest w tym okresie nawet po kilka radiowozów.
Sprzedaż nielegalnych fajerwerków w Illinois może zakończyć się rozprawą sądową, choć zdarza się to rzadko. Najczęściej materiały takie są rekwirowane. Każdego roku po długim, lipcowym weekendzie w powiecie Cook niszczonych jest kilkanaście tysięcy funtów nielegalnych sztucznych ogni.
Co jest legalne w Illinois?
Jeśli mimo wszystko chcesz uczestniczyć w świętowaniu z legalnymi fajerwerkami, dozwolone są jedynie te naziemne i ręczne, takie jak: urządzenia iskrzące (sparkling devices), fontanny cylindryczne i stożkowe, koła i wirniki naziemne (wheel and ground spinners), pochodnie oświetlające (illuminating torches), niektóre rodzaje zimnych ogni (flitter sparklers).
Zwierzęta – zapomniane ofiary fajerwerków
W Dzień Niepodległości wiele zwierząt staje się tak przestraszonych hałasem i zamieszaniem związanym z fajerwerkami, że ucieka ze znanych im środowisk i od znajomych ludzi, co często prowadzi do ich zagubienia. Mogą one również cierpieć z powodu niszczących, a nawet śmiertelnych skutków zdrowotnych spowodowanych stresem.
Nagłe jasne błyski i dźwięki mogą spowodować, że dzikie zwierzęta wybiegną na jezdnie, co skutkuje większą liczbą wypadków samochodowych niż zwykle. Centra rehabilitacji dzikich zwierząt są często zalane zestresowanymi, rannymi i osierocοnymi dzikimi zwierzętami po tym święcie.
Ciekawostki dotyczące fajerwerków
- W latach 30-tych XIX wieku rozpoczęto nadawanie fajerwerkom różnych barw. Włoscy chemicy jako pierwsi zastosowali metale i ich tlenki, które w odpowiedniej temperaturze spalają się dając określony kolor. Dla uzyskania efektu białych i srebrnych płomieni stosuje się glin. To dzięki niemu również powstają iskry. Za kolor zielony odpowiada bar. Pomarańczowe fajerwerki zawierają sole wapnia. Kolor niebieski zawdzięczamy związkom zawierającym miedź. Za dym podczas pokazów fajerwerków odpowiada cynk. Żelazo stosuje się dla uzyskania iskier, których kolor zależy od temperatury metalu.
- Podczas pokazu fajerwerków dziesięciokrotnie wzrasta ilość niebezpiecznych pyłów w powietrzu wdychana przez widzów.
- Wybuchające w powietrzu fajerwerki to rakiety składające się z dwóch części. Pierwsza to napęd, który wyrzuca rakietę w powietrze. Druga część zawiera mieszaninę, która wybucha dopiero w powietrzu.
