Na zaproszenie Zrzeszenia Nauczycieli Polskich od 14 do 24 stycznia przebywała w Chicago jedenastoosobowa delegacja Instytutu Pamięci Narodowej z prezesem dr. Jarosławem Szarkiem na czele.
Wizyta związana była z powołaniem do życia „Przystanku Historia”, projektu mającego za zadanie promocję współczesnej historii Polski wśród uczniów i nauczycieli polonijnych szkół sobotnich oraz środowisk parafialnych i organizacji polonijnych.
Uroczystość powołania odbyła się 18 stycznia w siedzibie Konsulatu Generalnego RP w Wietrznym Mieście. W imieniu ZNP dokument podpisała prezes Ewa Koch, a w imieniu IPN prezes, dr Jarosław Szarek. Nominację na koordynatorów projektu w naszej metropolii otrzymali wiceprezes Zrzeszenia Helena Sołtys, na co dzień nauczycielka w szkole im. Mikołaja Kopernika oraz Marek Adamczyk, wicedyrektor szkoły im. Jana Karskiego i nauczyciel w szkole im. Marii Konopnickiej. W podziękowaniu za podjęcie współpracy Zrzeszenie uhonorowało IPN „Honorową Tarczą”, najwyższym wyróżnieniem przyznawanym przez polonijne szkolnictwo osobom i instytucjom szczególnie zasłużonym na polu promowania języka polskiego i historii kraju nad Wisłą wśród Polaków zamieszkujących poza granicami kraju.
„To jest takie centrum edukacyjne, którego celem jest wspieranie naszej polonijnej społeczności w poznawaniu historii najnowszej. Przystanek będzie pracował na tej zasadzie, że trzy-cztery razy w roku przyjeżdżać będą edukatorzy z Biura Edukacji IPN, którzy pomagać będą nauczycielom w poznawaniu najnowszej wiedzy historycznej i będą spotykać się z naszymi uczniami. Chodzi o podtrzymanie kontaktu osób mieszkających poza Polską z krajem i jego historią” – powiedziała po podpisaniu umowy prezes ZNP Ewa Koch.
Inauguracyjne wykłady dotyczące problemów współczesnej historii Polski oraz wkładu Polonii amerykańskiej w odzyskanie 100 lat temu niepodległości naszego kraju wygłosili dyrektor Biura Edukacji Narodowej Adam Hlebowicz i dyrektor oddziału IPN w Białymstoku, dr hab. Piotr Kardela. Wykłady z udziałem edukatorów z Instytutu dotyczące różnej tematyki historycznej przez 10 dni odbywały się w kilkunastu placówkach szkolnych. „Pracownicy Biura Edukacji Narodowej przez tydzień pracują z polską młodzieżą w szkołach sobotnich, gdzie prowadzimy wykłady. Poświęcone są one kilku tematom. Przede wszystkim wiedzy o zjawisku ratowania Żydów przez Polaków w czasie okupacji hitlerowskiej. Między innymi o zasługach Ireny Sendlerowej oraz rotmistrza Witolda Pileckiego, ochotnika do Auschwitz zamordowanego później przez komunistów. Kolejny temat, to losy polskich lotników z Dywizjonu 303 i innych jednostek(…). W Polsce uruchamiamy wkrótce inicjatywę, jaką jest „Biało-Czerwony Konwój Niepodległości”. Już rozpoczął się rok 2018, rok niezwykły, bo będziemy obchodzić stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości. Tamtą niepodległość wywalczyli Polacy po ponad wiekowej niewoli. Chcemy przypomnieć też wysiłek Polaków stąd, z Chicago, Detroit, ze Stanów Zjednoczonych, którzy poszli do „Błękitnej Armii”” – powiedział prezes IPN Jarosław Szarek. Mówiąc o zadaniach, jakie IPN stawia przed projektem „Przystanek Historia”, prezes powiedział, że jest on miejscem, gdzie się rozmawia i dyskutuje o historii Polski. W Polsce funkcjonuje już kilka takich przystanków. Są również poza granicami kraju. Ostatnio Instytut uruchomił projekt w Grodnie na Białorusi oraz Brukseli i Nowym Jorku. „Istotą tej inicjatywy jest praca wśród młodzieży. Mamy przygotowane dla nich materiały edukacyjne. Najważniejsze jest to, żeby to najmłodsze pokolenie tutaj znało historię Polski” – stwierdził prezes.
O Holokauście i narastających na tej płaszczyźnie przeinaczeń oraz wypaczeń, których szczególnie w Stanach Zjednoczonych jesteśmy świadkami na przestrzeni ostatnich lat, dyskutowali uczestnicy spotkania delegacji Instytutu z przedstawicielami organizacji polonijnych skupionych w Kongresie Polonii Amerykańskiej. Na spotkaniu u prezesa KPA i ZNP Franciszka Spuli, które 16 stycznia odbyło się w siedzibie ZNP zgłoszonych zostało kilka inicjatyw zmierzających do zachowania prawdy historycznej. Jedna z nich zakłada zorganizowanie na gruncie amerykańskim międzynarodowej konferencji z udziałem przedstawicieli najwyższych władz Niemiec, Izraela i Polski. Władze Rzeczpospolitej powinny stworzyć wieloetapowy plan systematycznych działań w tym zakresie.
Klamrą spinającą serię spotkań pracowników Instytutu w środowisku polonijnym Wietrznego Miasta były niedzielne uroczystości złożenia w katakumbach kościoła pw. Trójcy Świętej urny z ziemią z „Łączki” powązkowskiego cmentarza. Po nabożeństwie sprawowanym w intencji Ojczyzny przez księży Wisława Wójcika i o. Marka Janowskiego wierni zgromadzili się w sali parafialnej pod świątynią, aby wziąć udział w uroczystości złożenia urny oraz w spotkaniu otwartym z członkami delegacji.
„Ta msza święta to nie jest nic innego, jak pamiętanie o naszych bohaterach, których często jeszcze nie znamy, bo przecież tutaj mamy prochy przywiezione z „Łączki”. Tam nadal trwają prace nad ekshumacją. Próbujemy ich zidentyfikować, nazwać po imieniu, dać im groby oraz należną cześć w naszej Ojczyźnie” – powiedział o. Marek Janowski. Z kolei prezes Szarek mówił o szansie i obowiązku zrealizowania testamentu Niezłomnych, którzy zostali zamordowani przez komunistyczny aparat władzy Polski Ludowej. „Łączka mówi nam, że Polski nie da się zabić. Ci młodzi chłopcy zamordowani wtedy nie przypuszczali, że kilkadziesiąt lat później na ich mogiłach będzie modlił się na kolanach prezydent wolnej i niepodległej Rzeczpospolitej, premier rządu Najjaśniejszej Rzeczpospolitej, i że tutaj, w zawsze wolnym Chicago tę ziemię złożymy”.
W niedzielne popołudnie goście złożyli kwiaty i zapalili znicze pod Pomnikiem Katyńskim i Tablicą Smoleńską na cmentarzu św. Wojciecha oraz przy Pomniku Żołnierza Polskiego na cmentarzu Maryhill w Niles.
Podsumowując wizytę prezes IPN przyznał, że pomimo wiedzy, jaką władze Rzeczpospolitej mają o Polonii i o jej zaangażowaniu w sprawy polskie, dopiero bezpośrednia wizyta sprawia, że ten obraz staje się pełny. „Jesteśmy pod wrażeniem tego dzieła naszych rodaków żyjących tutaj w Chicago. Oczywiście czytaliśmy o tym, ale co innego zobaczyć. Chociażby eksponaty w Muzeum Polskim. Zobaczyć kościoły i cmentarze. To jest naprawdę kawał historii Polski. Instytut Pamięci Narodowej uczyni wszystko, żeby to upamiętnić. Podjęliśmy już pewne działania i rozmowy, żeby tę historię w jakiś atrakcyjny sposób pokazać nie tylko w Polsce, ale pokazać również najmłodszemu pokoleniu tutaj” – zadeklarował prezes IPN dziękując członkiniom zarządu Zrzeszenia Nauczycieli Polskich za przyjęcie i gościnność.
Obok prezesa dr Jarosława Szarka w składzie delegacji byli obecni: dyrektor Biura Edukacji Narodowej IPN Adam Hlebowicz, naczelnik Wydziału Edukacji Historycznej Karol Madaj, naczelnik Wydziału Notacji i Opracowań Multimedialnych Rafał Pękała, dyrektor Oddziału IPN w Białymstoku, dr hab. Piotr Artur Kardela, dyrektor Archiwum IPN Marzena Kruk, zastępca dyrektora Archiwum dr Mariusz Żuławnik, Katarzyna Ratajczak-Sowa, asystentka prezesa IPN oraz edukatorzy: Olga A. Tumińska, Izabela K. Sienkiewicz i dr Mateusz Marek. Za koordynację wizyty z ramienia Zrzeszenia odpowiedzialna była wiceprezes Zrzeszenia Helena Sołtys wraz z Markiem Adamczykiem i koleżankami z zarządu organizacji.
Tekst i zdjęcia: Andrzej Baraniak/NEWSRP
