Wiosenne decyzje administracji dotyczące cięć w finansowaniu zdrowia publicznego podkreśliły głęboki polityczny podział w USA. Podczas gdy stany kierowane przez demokratów, tzw. stany niebieskie, zdołały uratować większość swoich funduszy dzięki procesom sądowym, republikańskie, czyli tzw. stany czerwone, straciły zdecydowaną większość przyznanych wcześniej środków nie decydując się na podobne kroki.
W marcu 2025 roku administracja federalna wydała rozporządzenie wykonawcze, które zablokowało 11 miliardów dolarów w grantach na zdrowie publiczne pochodzących z Centrów Kontroli i Prewencji Chorób (CDC). Środki zostały wcześniej przyznane przez Kongres podczas pandemii.
Pieniądze te finansowały nie tylko działania związane z COVID-19, ale także prewencję innych chorób zakaźnych, wsparcie dla zdrowia psychicznego i leczenia uzależnień, wzmacnianie starzejącej się infrastruktury zdrowia publicznego oraz inne pilne potrzeby zdrowotne.
Illinois walczy w sądzie
Illinois znalazł się wśród najbardziej dotkniętych stanów. Departament Zdrowia Publicznego Illinois ogłosił 26 marca, że rząd federalny wycofuje ponad 400 milionów dolarów wcześniej zatwierdzonych grantów. Obejmowało to 125 milionów dolarów przeznaczonych na wsparcie działalności laboratoryjnej w 97 lokalnych departamentach zdrowia oraz 324 miliony dolarów na przyszłą pracę nad prewencją i leczeniem chorób zakaźnych w Illinois.
Illinois, wraz z prawie dwudziestoma innymi stanami kierowanymi przez demokratów oraz Dystrykiem Kolumbii, pozwał administrację w kwietniu. Argumentowali, że rząd federalny nie ma uprawnień do cofania środków, które już zostały przydzielone przez Kongres.
„Nagłe zakończenie tego finansowania jest zarówno bezduszne, jak i niezgodne z prawem” - oświadczył wtedy prokurator generalny Illinois Kwame Raoul.
Zwycięstwo, ale z ograniczeniami
Sędzia federalny stanął po stronie stanów pozywających i zablokował anulowanie grantów - ale ograniczył swój nakaz tylko do jurysdykcji, które złożyły pozew. To oznaczało, że stany republikańskie, które nie pozwały, pozostały bez ochrony prawnej.
W ten sposób prawie 80% cięć grantów zostało przywróconych w stanach niebieskich, które zdecydowały się wejść na drogę sądową, podczas gdy mniej niż 5% zostało przywróconych w stanach republikańskich.
Georgia, Ohio, Oklahoma i Teksas znajdują się wśród stanów z anulowaną większością grantów, a Kansas, Nebraska, Oklahoma, Utah i Wyoming straciły wszystkie. Tymczasem Kalifornia zachowała wszystkie swoje granty, Kolorado straciło tylko 1 z 11, a Illinois - 2 z 21 grantów.
Ten podział podkreśla, jak głęboko polityka kształtuje opiekę zdrowotną w Stanach Zjednoczonych. Środki, które zostały pierwotnie przyznane w sposób dwupartyjny przez Kongres podczas kryzysu zdrowia publicznego, stały się przedmiotem politycznej rozgrywki.
Dla mieszkańców oznacza to konkretne konsekwencje, gdy w jednych stanach określone usługi będą kontynuowane przy wsparciu federalnych pieniędzy, w innych stanach lokalne departamenty zdrowia będą musiały radzić sobie bez tego wsparcia. Sytuacja ta stawia pytania o to, czy polityka powinna decydować o dostępności do podstawowej opieki zdrowotnej i usług prewencyjnych.
Przyszłość niepewna
Podczas gdy część stanów wygrała tę prawną batalię, długoterminowe finansowanie zdrowia publicznego pozostaje niepewne. Administracja może nadal szukać sposobów na oszczędności, co wiązać się będzie z ograniczeniem wydatków na zdrowie publiczne, a przyszłe decyzje Kongresu także mogą odzwierciedlać te polityczne podziały.
