Okres świąteczny, choć kojarzony z radością i odpoczynkiem, niesie ze sobą poważne zagrożenie dla zdrowia serca. Badania medyczne wskazują, że liczba zawałów serca wzrasta o 30-40% w ostatnich tygodniach roku.
Przyczyny
Dr Donald Lloyd-Jones, kierownik medycyny prewencyjnej na Northwestern University, podkreśla, że na ten wzrost wpływa połączenie kilku czynników. Zimna pogoda i stres związany z sezonem świątecznym tworzą niebezpieczną kombinację dla układu krążenia. Niska temperatura powoduje, że organizm ogranicza przepływ krwi przez naczynia krwionośne skóry, aby zachować ciepło, co jednocześnie podnosi ciśnienie krwi.
Odśnieżanie – niedoceniane zagrożenie
Jednym z głównych czynników ryzyka w okresie zimowym jest odśnieżanie. Dane z American Journal of Emergency Medicine pokazują skalę problemu: między 1990 a 2006 rokiem prawie 200 000 dorosłych zostało przyjętych na izby przyjęć z powodu wypadków związanych z odśnieżaniem, a ponad 1 600 osób zmarło.
Dr Barry Franklin z American Heart Association ostrzega, że odśnieżanie może obciążać serce równie mocno lub nawet bardziej niż test wysiłkowy na bieżni. Wynika to z charakteru tego zadania – wymaga ono głównie pracy ramion, która jest bardziej wymagająca dla serca niż praca nóg, oraz wiąże się z podnoszeniem ciężkich ładunków.
Mechanizm zagrożenia
Podczas odśnieżania serce musi wykonywać podwójną pracę. Z jednej strony bije szybciej, aby dostarczyć krew do pleców i ramion, z drugiej – musi pokonać wysoki opór stawiany przez zwężone naczynia krwionośne reszty ciała. U osób z chorobą wieńcową przepływ krwi przez zwężone naczynia nie jest w stanie zaspokoić potrzeb serca, co prowadzi do braku tlenu w mięśniu sercowym i objawów dusznicy bolesnej.
Dodatkowo zimne powietrze zwęża naczynia krwionośne, nieproporcjonalnie podnosząc ciśnienie krwi i zwężając tętnice wieńcowe. Wiele osób nieświadomie wstrzymuje oddech podczas podnoszenia ciężkich ładunków, co dodatkowo zwiększa częstość akcji serca i ciśnienie krwi.
Grupy szczególnego ryzyka
Eksperci są zgodni co do tego, że niektóre grupy powinny szczególnie uważać, przy czym lekarze nie są zgodni co do granicy wiekowej.
Dr John Osborne, dyrektor medyczny AHA, zaleca zwiększoną ostrożność osobom po 65. roku życia. Dr Franklin sugeruje jeszcze niższy próg – 45 lat. To ostrzeżenie potwierdza badanie, które wykazało, że około 85% dorosłych powyżej 50. roku życia już doświadcza miażdżycy, która może prowadzić do choroby wieńcowej.
Szczególnie narażone są osoby z czynnikami ryzyka choroby serca, takimi jak palenie tytoniu, cukrzyca, otyłość, nadciśnienie tętnicze lub wysoki poziom cholesterolu. Osoby prowadzące siedzący tryb życia również powinny zachować szczególną ostrożność.
Objawy wymagające natychmiastowej reakcji
Należy pamiętać o objawach zawału serca. U mężczyzn są to: nagły, ciężki, miażdżący ucisk w klatce piersiowej lub niewyjaśniona duszność. Kobiety mogą doświadczać tych samych objawów, ale także innych, takich jak zawroty głowy, oszołomienie lub silne zmęczenie. W przypadku wystąpienia któregokolwiek z tych objawów należy natychmiast przerwać aktywność i w razie potrzeby wezwać pomoc medyczną.
Jak odśnieżać bezpiecznie(j)
Jeśli odśnieżanie jest nieuniknione, eksperci zalecają: rozpoczynanie stopniowo i odpowiednie tempo pracy, zakrywanie ust i nosa oraz noszenie ubrań warstwowych, przepychanie lub zamiatanie śniegu zamiast podnoszenia, a najlepiej – korzystanie z odśnieżarki, która podwyższa tętno do około 120 uderzeń na minutę w porównaniu do 170 przy ręcznym odśnieżaniu.
Zawał serca i udar pozostają głównymi przyczynami zgonów w Stanach Zjednoczonych, dlatego świadomość zagrożeń i odpowiednie przygotowanie mogą uratować życie.
