Kiedy ostatnio badałeś poziom cukru we krwi? Najnowsze badania pokazują, że warto to zrobić. Aż 44 procent osób powyżej 15. roku życia żyjących z cukrzycą nie ma świadomości choroby – wynika z analizy opublikowanej w czasopiśmie The Lancet Diabetes & Endocrinology.
Badacze przeanalizowali dane ze 204 krajów i terytoriów, obejmujące lata 2000–2023. Zdecydowana większość przypadków dotyczyła cukrzycy typu 2. Według Międzynarodowej Federacji Diabetologicznej dziś z cukrzycą żyje jeden na dziewięciu dorosłych na świecie. W Stanach Zjednoczonych chorobę ma już 11,6 procent populacji.
„Stwierdziliśmy, że zaledwie 56 procent osób z cukrzycą jest świadomych swojej choroby. Widać przy tym duże różnice regionalne – kraje bogatsze radzą sobie lepiej z diagnozowaniem niż państwa o niskich i średnich dochodach” – podkreśla Lauryn Stafford, główna autorka badań z Instytutu Metryki i Oceny Zdrowia.
Młodsi ludzie nieświadomi swojej choroby
Największy problem dotyczy ludzi młodych. W grupie poniżej 35. roku życia tylko jedna piąta osób z cukrzycą wiedziała o swojej chorobie. Wynika to m.in. z faktu, że rutynowe badania przesiewowe poleca się przede wszystkim osobom po 35. roku życia.
„Można żyć wiele lat z podwyższonym poziomem glukozy, nie mając objawów. Diagnoza pojawia się często dopiero wtedy, gdy wystąpią powikłania” – zaznacza Stafford. A im później rozpoznanie, tym większe ryzyko poważnych konsekwencji zdrowotnych: chorób serca, niewydolności nerek, uszkodzeń nerwów czy utraty wzroku.
Według badania z 2018 roku, u około jednej trzeciej dorosłych cukrzycę diagnozuje się później niż wystąpiły jej pierwsze objawy.
Jak rozpoznać objawy?
Choć początkowo cukrzyca często przebiega bezobjawowo, eksperci zwracają uwagę na sygnały, które powinny zaniepokoić. To m.in. wzmożone pragnienie i głód, częste oddawanie moczu, niewyjaśniona utrata wagi, zmęczenie i pogorszenie ostrości widzenia. „Jeśli takie symptomy się pojawią, a w rodzinie występowała cukrzyca, warto jak najszybciej wykonać badanie” – radzi dr Rita Kalyani z Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa.
Leczenie nie zawsze skuteczne
Nawet po rozpoznaniu choroby wyzwania pozostają ogromne. W 2023 roku jedynie 40 procent osób leczonych na cukrzycę osiągało optymalny poziom kontroli glikemii. To zaskakujące, biorąc pod uwagę dostępność skutecznych terapii, takich jak insulina, metformina czy nowoczesne leki z grupy GLP-1. Wielu pacjentów ma jednak choroby współistniejące, jak nadciśnienie czy przewlekła choroba nerek, co utrudnia prowadzenie terapii.
Czy można zapobiec cukrzycy?
Nie ma sposobu, by uchronić się przed cukrzycą typu 1, ale w przypadku typu 2 profilaktyka jest skuteczna. Ograniczenie spożycia czerwonego i przetworzonego mięsa, wprowadzenie diety śródziemnomorskiej lub bogatej w produkty roślinne znacząco zmniejsza ryzyko zachorowania. Warto też unikać wysoko przetworzonej żywności i zastępować ją owocami czy orzechami.
Równie ważna jest codzienna aktywność fizyczna – już 15 minut szybkiego marszu dziennie obniża ryzyko cukrzycy i innych chorób przewlekłych.
„Musimy nie tylko lepiej diagnozować i leczyć cukrzycę, ale też działać u źródła – zmniejszać ryzyko zachorowania. Prewencja jest kluczowa” – podkreśla Stafford.
