W Stanach Zjednoczonych narasta kryzys związany z trwającym od początku października paraliżem pracy rządu federalnego. Jeśli impas budżetowy nie zostanie szybko rozwiązany, w listopadzie nawet 42 miliony Amerykanów mogą zostać pozbawione pomocy żywnościowej w ramach programu SNAP (Supplemental Nutrition Assistance Program), znanego powszechnie jako food stamps. W samym Illinois zagrożonych utratą świadczeń jest blisko 1,9 miliona mieszkańców – w tym dzieci, osoby starsze i niepełnosprawne.
Pomoc żywnościowa pod znakiem zapytania
Jak poinformowała sekretarz rolnictwa Brooke Rollins, fundusze programu SNAP wyczerpią się w ciągu dwóch tygodni, jeśli Kongres nie uchwali nowego budżetu. „Mówimy o milionach rodzin, które mogą zostać bez dostępu do jedzenia z powodu tego zamknięcia” – powiedziała w czwartek w Białym Domu. Rollins obarczyła winą za sytuację Partię Demokratyczną, zarzucając jej stawianie „politycznych interesów ponad bezpieczeństwem żywnościowym Amerykanów”.
Demokraci z kolei twierdzą, że to republikanie, kontrolujący Izbę Reprezentantów, blokują porozumienie, odmawiając uwzględnienia w projekcie budżetu przedłużenia ulg podatkowych i dopłat do ubezpieczeń zdrowotnych z programu Obamacare.
Departament Rolnictwa (USDA) już tydzień wcześniej ostrzegł, że przy braku nowego finansowania nie będzie możliwe wypłacenie pełnych świadczeń w listopadzie. Urzędnicy poprosili władze stanowe, by wstrzymały się z wypłatą listopadowych świadczeń „do odwołania”.
Zawieszony system pomocy
Program SNAP, będący filarem amerykańskiej sieci bezpieczeństwa socjalnego, zapewnia średnio 188 dolarów miesięcznie na osobę, a korzysta z niego około jeden na ośmiu mieszkańców USA. Rezerwy finansowe programu wynoszą około 6 miliardów dolarów, podczas gdy zapotrzebowanie na listopadowe świadczenia przekracza 8 miliardów.
W przeszłości administracja federalna potrafiła znaleźć tymczasowe rozwiązania – jak w 2019 roku, gdy dzięki specjalnym przepisom udało się wypłacić środki mimo rekordowo długiego, 35-dniowego zamrożenia budżetu. Tym razem jednak sytuacja jest poważniejsza: środki z ceł, które wcześniej pozwoliły utrzymać inny program pomocy żywnościowej WIC (dla kobiet w ciąży i małych dzieci), zostały już wyczerpane.
Program WIC, który zapewnia pomoc żywnościową prawie 7 milionom kobiet w ciąży, młodym mamom i małym dzieciom, był na dobrej drodze do wyczerpania funduszy na początku tego miesiąca. Administracja Trumpa przeznaczyła jednak 300 milionów dolarów z wpływów z taryf, które zazwyczaj są wykorzystywane do finansowania programów żywienia dzieci, aby utrzymać działalność programu WIC. Według Krajowego Stowarzyszenia WIC, ta kwota powinna wystarczyć na pokrycie świadczeń do końca miesiąca.
Według informacji CNN, brak funduszy zmusił już 17 stanów do wstrzymania przyjmowania nowych wniosków o bony żywnościowe.
Illinois w centrum kryzysu
W Illinois program SNAP obejmuje niemal 2 miliony mieszkańców, z czego 45 procent to rodziny z dziećmi, a 44 procent – gospodarstwa domowe, w których jest osoba z niepełnosprawnością. Średnia miesięczna wartość pomocy wynosi 370 dolarów.
Departament Opieki Społecznej Illinois potwierdził, że jeśli federalny budżet nie zostanie przyjęty do końca października, wypłaty świadczeń w listopadzie nie będą możliwe. „To setki tysięcy rodzin, które mogą zostać bez środków na żywność” – powiedział gubernator JB Pritzker podczas konferencji prasowej w Moline. „Stan nie ma możliwości, by samodzielnie zastąpić brak federalnych funduszy. Nie ma też żadnego mechanizmu ich zwrotu”.
Pritzker przyznał, że jego administracja analizuje możliwości wsparcia lokalnych banków żywności, ale stan sam zmaga się z deficytem budżetowym przekraczającym 200 milionów dolarów.
Polityka i ludzkie konsekwencje
Konflikt o finansowanie rządu ma coraz bardziej realne skutki społeczne. Przewodnicząca Partii Demokratycznej Illinois, Lisa Hernandez, oskarżyła republikanów o cyniczne rozgrywanie budżetowego sporu kosztem ubogich rodzin. „Potrafią znaleźć pieniądze na agentów ICE, którzy terroryzują nasze społeczności, ale nie na to, by dzieci miały co jeść” – stwierdziła w oświadczeniu.
Tymczasem przedstawiciele organizacji pomocowych ostrzegają, że w przypadku wstrzymania wypłat banki żywności nie będą w stanie pokryć rosnącego zapotrzebowania. „Nie możemy pozwolić, by miliony rodzin stały się kolejną ofiarą politycznego impasu” – apeluje Ty Jones Cox z Center on Budget and Policy Priorities.
Zbliżające się Święto Dziękczynienia symbolicznie podkreśla wagę problemu. Dla milionów Amerykanów listopadowe świadczenia z programu SNAP są nie tylko finansową pomocą, ale często jedyną gwarancją, że na ich stołach pojawi się jedzenie. „To, co się dzieje, to nie abstrakcyjny spór o budżet, tylko dramat codziennych rodzin” – podsumowała Gina Plata-Nino z Food Research & Action Center.
Jeśli Kongres nie osiągnie porozumienia w najbliższych dniach, program SNAP stanie się kolejną ofiarą politycznego kryzysu w Waszyngtonie – z konsekwencjami, które odczują miliony ludzi w całym kraju, w tym niemal dwa miliony mieszkańców Illinois.
